قازاقستان مەن اقش-تىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلەرى الماسادام ساتقالييەۆ پەن كريس رايت (اقش) مۇناي-گاز سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى تالقىلادى. سونىڭ ىشىندە قازاقستان تاراپى ترانسكاسپيي حالىقارالىق تاسىمال باعىتىن دامىتۋعا اقش قولداۋ تانىتاتىندىعىنا ءۇمىت ارتاتىنىن جەتكىزدى. وسى سالا مامانى ولجاس ءبايدىلدينوۆ اتالعان كەزدەسۋ ناتيجەلەرىنە قاتىستى ءوز قاراسىن ءبىلدىرىپ، باعاسىن بەردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
سەنات جانىنداعى ساراپشىلار كلۋبىنىڭ مۇشەسى اقش ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مۇناي ەكسپورتى نەمەسە باسقا ماسەلەلەر بويىنشا بەلگىلى ءبىر كەپىلدىكتەر بەرە الاتىندىعىنا كۇمانمەن قارايتىنىن جەتكىزدى، دەپ جازادى LS. ونىڭ ايتۋىنشا، اقش-تا ءمينيستردىڭ كومپانيالار قىزمەتىنە اسەر ەتۋى ەكىتالاي.
"ول بىزدە ۆەدومستۆو باسشىسى كىمگە، نەنى جانە قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن ايتاپ، نۇسقاۋ بەرە الادى. ال امەريكادا شەنەۋنىكتىڭ اكسيالارى قور بيرجاسىندا ساۋدالاناتىن Chevron، ExxonMobil جانە باسقا كومپانيالار اتىنان بىردەڭە شەشۋ ىقتيمالدىعى از. مۇندا كەز كەلگەن مەملەكەتتىك ارالاسۋ تەرىس باعاعا يە"، – دەپ تۇسىندىرەدى "ءبايدىلدينوۆ" Telegram-ارناسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.
ول امەريكا مينيسترلىگى قازاقستانداعىداي ەنەرگەتيكا ماسەلەلەرىندە اكىمشىلىك تەتىكتەردى پايدالانبايدى. مىسالى، اقش-تا ۆەدومستۆو باسشىسى بىرەۋمەن سول جوبامەن كەيىن ايناسىلاتىن بەلگىلى ءبىر كومپانيا اتىنان مەموراندۋمعا قول قويمايدى. سونىمەن قاتار، ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، كريس رايت ەنەرگەتيكا ءمينيسترى بولعانعا دەيىن تاقتاتاس مۇناي وندىرەتىن كومپانيالاردا باسشىلىق لاۋازىمداردا جۇمىس ىستەگەن. وسى جاعىنان العاندا، ءبايدىلدينوۆتىڭ ايتۋىنشا، امەريكا ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى بۇل ماسەلەگە اكىمشىلىكتەن گورى بيزنەس تۇرعىسىنان كوبىرەك قارايدى.
"امەريكانىڭ ينۆەستيسيالارعا قاتىستى ابدەن ەكشەلگەن ساياساتىن ەسكەرسەك، مەن ولاردىڭ تحتم بويىنشا قازاقستاننان ەۋروپاعا مۇناي جەتكىزۋگە مۇددەلى ەكەندىگىنە دە كۇمانىم بار. ونىڭ ۇستىنە ەو-مەن ولاردىڭ ءقازىر قارىم-قاتىناسىندا ءبىر سالقىندىق بار. كەزدەسۋ بارىسىندا ءبىزدىڭ ۆەدومستۆو وسىنداي تاسىمال مارشرۋتى بارىن، ونى دامىتۋ كەرەكتىگىن ايتقان شىعار. ءبىراق، ءبىزدىڭ مينيستر دە Chevron مەن ExxonMobil-گە شيكىزاتتى قايدا ەكسپورتتاۋى بويىنشا بۇيرىق بەرە المايدى"، - دەدى ساراپشى.
سونىمەن قاتار، كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمىنىڭ اكسيونەرلەرى بولىپ تابىلاتىن امەريكالىق كومپانيالار كومىرسۋتەكتەردى وسى جەلى ارقىلى تاسىمالداۋدى جالعاستىرۋدا. وسى جاعىنان العاندا، اقش ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۇيىمدارعا مارشرۋتتى وزگەرت دەپ ايتا المايدى.
"ونىڭ ۇستىنە اقش ءۇشىن كاسپيي ارقىلى الىناتىن 1،5 ملن توننا دەگەن نە ءتايىرى؟ وسىعان بايلانىستى، ءبىرىنشى كەزەكتە ترانسكاسپيي ءدالىزىن دامىتۋمەن ەۋروپالىقتار اينالىسۋى ءتيىس، ويتكەنى ولار بۇعان مۇددەلى"، - دەدى ءبايدىلدينوۆ.
ول قازاقستاننان اقش-قا تاسىمالداناتىن مۇناي كولەمى 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 1،7 ملن توننانى قۇراعانىن ايتتى. ءبىراق، ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، بۇل وتە شاعىن كولەم جانە شتاتتارعا ول قىزىقتى دا ەمەس. وسى جاعىنان العاندا، ساراپشى بۇل دوستىق جانە تانىسۋ سيپاتىنداعى كەزدەسۋ دەگەن پىكىردى كەلتىرەدى. ول ديرەكتورلار كەڭەسى، اكسيونەرلەرى جانە ينۆەستيسيالىق قورلارى بار جەكە كومپانيالار شەشىمدى وزدەرى قابىلدايتىنىن باسا اتاپ ءوتتى.
"مەنىڭ ويىمشا، بۇل كەزدەسۋدە مينيسترلەر ءبىر ناقتى ماسەلەنى نارسەنى تالقىلاپ، ول بويىنشا ءوزارا ءبىر كەلىسىمگە كەلدى دەپ ايتا المايمىن. قالاي بولعاندا دا، ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ ءوزى بۇل رەتتە قانداي كەلىسىمدەرگە قول جەتكىزىلگەنىن وزدەرى ايتىپ بەرۋى ءتيىس"، – دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ءبايدىلدينوۆ.
ايتا كەتسەك، 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستانداعى مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 30،9%-ى اقش-قا تيەسىلى.
2025 جىلى 13 ناۋرىزدا سايتىمىزدا "حيۋستونداعى كەزدەسۋ: قازاقستان مەن اقش ەنەرگەتيكا مينيسترلەرى قانداي ماسەلەلەردى تالقىلادى" دەگەن ماتەريال جاريالانعان بولاتىن.
