كالينينگراد وبلىسىنداعى جاڭا ءوندىرىس رەسەيدىڭ يننوۆاسيالىق سالاداعى تەحنولوگيالىق ەگەمەندىگىن قامتاماسىز ەتپەك.
«روساتوما» وتىن ديۆيزيونى (باسقارۋشى كومپانيا – «تۆەل» اق) كالينينگراد وبلىسىنىڭ نەمان اۋدانىندا سالىنعان رەسەيدەگى العاشقى ەنەرگيا جيناقتاۋشى «گيگافابريكانى» تاجىريبەلىك-ونەركاسىپتە پايدالانۋعا ەنگىزدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
ونەركاسىپتىك الاڭنىڭ وندىرىستىك قۋاتى-جىلىنا ءتورت گيگاۆاتت-ساعات (شىعارىلاتىن قۇرىلعىلاردىڭ جيىنتىق سىيىمدىلىعى). بۇل اككۋمۋلياتور ۇياشىعىنا ارنالعان باستاپقى حيميادان باستاپ سوڭعى مودۋلدەر مەن تولىق باتارەيالاردى جاساۋعا دەيىنگى تولىق سيكلدى ليتيي باتارەيالارىنىڭ ەلدەگى جالعىز ءىرى ونەركاسىپتىك ءوندىرىسى.
ەنەرگيانى ساقتاۋ جۇيەلەرى جاڭا تەحنولوگيالىق قۇرىلىمنىڭ ەڭ پەرسپەكتيۆالى سالالارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ليتيي باتارەيالارى ءقازىردىڭ وزىندە ەلەكتر كولىكتەرىندە، جەڭىل اۆتوموبيلدەر مەن جۇك كولىكتەرىنەن باستاپ اۆتوبۋستار مەن قايىقتارعا دەيىن، سونداي-اق ءارتۇرلى ارنايى جابدىقتار وندىرىسىندە كەڭىنەن قولدانىلادى: تيەگىشتەر، قويما جانە لوگيستيكالىق ماشينالار، تاۋ-كەن جابدىقتارى، لوگيستيكالىق روبوتتار مەن ت.ب. ەلەكتر ەنەرگەتيكاسىندا ديسكىلەر كەڭىنەن قولدانىلادى. تۇراقتى توق جۇيەلەرى ماڭىزدى وندىرىستىك نىسانداردى ۇزدىكسىز قۋاتتاندىرادى، ال ەنەرگيانى ساقتاۋ جۇيەلەرى جۇكتەمە كەستەسىن رەتتەيدى جانە ەلەكتر ەنەرگياسىن ۇنەمدەۋگە كومەكتەسەدى.
بولجام بويىنشا، 2030 جىلعا قاراي رەسەيلىك ەنەرگيا ساقتاۋ نارىعى 20-30 گۆت* ساعاتقا دەيىن ءوسۋى مۇمكىن. كالينينگراد گيگافابريكاسىنىڭ قۋاتى - 4گۆت*ساع-شامامەن 1،5 ميلليون زاريادتاۋ ءمودۋلىن نەمەسە 50 مىڭ ەلەكتروموبيل تارتقىش باتارەيالارىن وندىرۋگە تەڭ.
«كالينينگراد» گيگافابريكاسىنىڭ» ىسكە قوسىلۋى - رەسەي ءۇشىن ونەركاسىپتىك سەرپىلىس جانە ۇلتتىق تەحنولوگيالىق ەگەمەندىكتىڭ ىرگەتاسىنا وراسان زور ۇلەس. ەنەرگيانى ساقتاۋ - بۇل بۇكىل وندىرىستىك تىزبەكتەر مەن ازىق-تۇلىك ەكوجۇيەلەرىن قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن «روساتومنىڭ» جاڭا يادرولىق ەمەس، بيزنەس پورتفوليوسىنداعى تۇپكىلىكتى تەحنولوگيا. بۇل تابيعي شيكىزاتتى وندىرۋدەن باستاپ پايدالانىلعان باتارەيالاردى كادەگە جاراتۋعا دەيىنگى ليتيي ونىمدەرىن ءوندىرۋ تىزبەگى جانە «ەلەكتروموبيلدىلىك» جاڭا بيزنەس باعىتى بويىنشا ونەركاسىپتىك كووپەراسيا. «گيگافابريكا» ەل ءۇشىن بىرەگەي كاسىپورىن بولعانىنا قاراماستان، ول جوسپارلانعان مەرزىمدە سالىندى جانە ەنگىزىلدى. ونىڭ ىشىندە كالينينگراد وبلىسى، رەسەي يندۋستريا جانە دامۋ ينستيتۋتتارى تاراپىنان مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ءتيىمدى شارالارىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە استى"، – دەپ اتاپ ءوتتى «روساتوم» مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ باس ديرەكتورى الەكسەي ءليحاچوۆ.
«بۇل جوبا سوڭعى ون جىلداعى كالينينگراد وبلىسى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدى جانە اۋقىمدىسى بولىپ وتىر جانە ايماق تاريحىنداعى ەڭ ءىرى جوبالاردىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى. ءقازىردىڭ وزىندە وسى كاسىپورىندا تاجىريبەلىك-ونەركاسىپتىك پايدالانۋعا بەرۋ ساتىسىندا 334 مامان ەڭبەك ەتۋدە. ال جوبالىق قۋاتتىلىققا شىعۋ كەزىندە ولاردىڭ سانى ءۇش جارىم ەسەگە ارتادى. جاڭا ءوندىرىس رەسەي پرەزيدەنتى شەشىمىنىڭ ارقاسىندا وسى جەردە دامىپ كەلە جاتقان ەلەكتروموبيلدىلىك باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى قاتىسۋشىسى بولىپ سانالادى. كالينينگراد وبلىسى بۇل ماسەلەدە ەڭ جاقسى بولۋعا ۇمتىلادى جانە «روساتومنىڭ» ارقاسىندا وسى جوعارى تەحنولوگيالىق سالادا كوشباسشى بولۋعا زور مۇمكىندىك تۋادى. سونىمەن، بۇگىنگى وقيعانى نەمان اۋدانى مەن ونەركاسىپتىك دامۋدىڭ اۋماعىنا اينالاتىن باسقا دا شىعىس مۋنيسيپاليتەتتەرى ءۇشىن تاعدىردىڭ بەرگەنى دەپ ايتۋعا بولادى»، – دەپ اتاپ ءوتتى كالينينگراد وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى الەكسەي بەسپروزۆاننىح.
«2023 جىلى رەسەي ۇكىمەتى مەن «روساتوم» مەملەكەتتىك كورپوراسياسى اراسىندا «ەنەرگيا جيناقتاۋ جۇيەسىنىڭ» جوعارى تەحنولوگيالىق باعىتىن دامىتۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى جانە ءبىز ەكى جىلدان كەيىن بۇل جوسپاردى تولىققاندى ءوندىرىس تۇرىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىن كورىپ وتىرمىز. بۇل جوبا بىرەگەي. ويتكەنى مۇندا مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ءتۇرلى شارالارىنىڭ تۇتاس جيىنتىعى كەشەندى تۇردە پايدالانىلدى. ەنەرگيانى ساقتاۋ جۇيەلەرى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان جاڭا سالا. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە سوڭعى ءتورت جىلدا بۇل نارىق بەس ەسە ءوستى. كاسىپورىندى ونەركاسىپتىك پايدالانۋعا ەنگىزۋ جانە تولىق وندىرىستىك قۋاتقا شىعۋ رەسەي نارىعىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنىڭ ەداۋىر بولىگىن وتاندىق ونىمدەرمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز»، – دەدى رەسەيدىڭ ونەركاسىپ جانە ساۋدا ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ميحايل يۆانوۆ.
كالينينگرادتىق «گيگافابريكا» - اۋقىمدى جانە جوعارى تەحنولوگيالىق ءوندىرىس. كاسىپورىندا جالپى سالماعى 25 مىڭ توننادان تۇراتىن ءۇش مىڭنان استام جابدىق ورناتىلدى. تەحنولوگيالىق جەلىلەردىڭ جالپى ۇزىندىعى - 2،5 شاقىرىم، قۇرىلىس الاڭى – 23 گەكتاردان استام، جالپى اۋماقتا 20-دان استام عيماراتتار مەن قۇرىلىستار سالىندى. اۆتوماتتاندىرۋدىڭ دارەجەسى جوعارى – بارلىق پروسەستەردىڭ شامامەن 90% - سەكۋندىنا 1 ۇياشىقتىڭ ءوندىرىس جىلدامدىعىنا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
جاڭا كاسىپورىن فەدەرالدى جانە ايماقتىق دەڭگەيدە بەلسەندى مەملەكەتتىك قولداۋمەن قۇرىلدى. جوبا ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر الۋعا جانە قارجىلاندىرۋدى تارتۋعا ارنالعان قۇرالداردىڭ كەڭ جيىنتىعىن پايدالانا وتىرىپ ىسكە اسىرىلدى. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە ەكونوميكالىق ايماقتىڭ رەزيدەنتى مارتەبەسى، وڭىرلىك بيۋدجەتتەن تىكەلەي سۋبسيديا، رەسەي يندۋستريا جانە ساۋدا مينيسترلىگىمەن جانە كالينينگراد وبلىسىنىڭ ۇكىمەتىمەن ارنايى ينۆەستيسيالىق كەلىسىمشارت، دامۋ ينستيتۋتىنان جەڭىلدەتىلگەن قارىز، سونداي-اق «جوبالىق قارجىلاندىرۋ فابريكاسى» باعدارلاماسى بويىنشا سينديكاتتالعان نەسيە ارقالى جۇزەگە اسىرىلدى.
«گيگافابريكا» قۇرىلىسى ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا تۇرتكى بولدى. جەرگىلىكتى جەتكىزۋشىلەردەن ساتىپ الۋ كولەمى ءوسىتى. اتاپ ايتقاندا تەمىربەتون بۇيىمدارىن، مەتالل كونسترۋكسيالارىن، بەتوندى، ارنايى تەحنيكانى جالعا الۋدى جانە باسقا دا پوزيسيالاردى قوسا العاندا، 4 ملرد رۋبلدەن استى.
روساتوما جانارماي ديۆيزياسى مەن كالينينگراد وبلىسىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى ەنەرگيا ساقتاۋ «گيگافابريكاسىن» سالۋ تۋرالى كەلىسىمگە 2021 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قول قويىلدى. نىساننىڭ قۇرىلىسى 2022 جىلدىڭ قازان ايىندا باستالدى جانە بۇرىن-سوڭدى بولماعان حالىقارالىق ساۋدا-ەكونوميكالىق قىسىم، سونداي-اق كالينينگراد وبلىسىندا جوبانى ىسكە اسىرۋدىڭ لوگيستيكالىق ەرەكشەلىكتەرى جاعدايىندا اياقتالدى. نىسان قۇرىلىسىنىڭ باسىنان باستاپ «روساتومنىڭ» وتىن ديۆيزيونى ايماقتىڭ الەۋمەتتىك دامۋىنا بەلسەندى قاتىستى. 2022 جىلدان باستاپ نەمان مەن كەڭەستە جالپى سوماسى 180 ميلليون رۋبل بولاتىن الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى قارجىلاندىرۋ قامتاماسىز ەتىلدى. كالينينگراد وبلىسىنىڭ ۇكىمەتىمەن بىرلەسىپ نەماندا «گيگافابريكا» قىزمەتكەرلەرى ءۇشىن 150 پاتەرلىك بەس تۇرعىن ءۇي سالۋ جوباسى ىسكە اسىرىلىپ، ەكى ءۇي تاپسىرىلدى.
2023 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە جاڭا ماسكەۋدە، كراسنايا پاحرا ەلدى مەكەنىنىڭ اۋماعىندا ەكىنشى «گيگافابريكانىڭ» قۇرىلىسى باستالدى. ۇقساس ءوندىرىستىڭ قۋاتى جىلىنا 4 گۆت*ساع قۇرايدى. نىساندى ىسكە قوسۋ 2026 جىلعا جوسپارلانعان.
«روساتوم» مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ وتىن ديۆيزيونىنا (باسقارۋشى كومپانيا – "تۆەل" اق) يادرولىق وتىن ءوندىرۋ، ۋراندى كونۆەرسيالاۋ جانە بايىتۋ، گاز سەنتريفۋگالارىن ءوندىرۋ جونىندەگى كاسىپورىندار، سونداي-اق عىلىمي-زەرتتەۋ جانە كونسترۋكتورلىق ۇيىمدار كىرەدى. رەسەيلىك اتوم ەلەكتر ستانسالارى ءۇشىن يادرولىق وتىننىڭ جالعىز جەتكىزۋشىسى بولا وتىرىپ، تۆەل 15 مەملەكەتتە بارلىعى 70-تەن استام ەنەرگەتيكالىق رەاكتورلاردى، الەمنىڭ توعىز ەلىندەگى زەرتتەۋ رەاكتورلارىن، سونداي-اق رەسەيلىك اتوم فلوتىنىڭ كولىك رەاكتورلارىن وتىنمەن قامتاماسىز ەتەدى. الەمدەگى ءاربىر التىنشى ەنەرگەتيكالىق رەاكتور وتىنىمەن جۇمىس ىستەيدى. «روساتومنىڭ» وتىن ديۆيزيونى بايىتىلعان ۋراننىڭ الەمدەگى ەڭ ءىرى ءوندىرۋشىسى، سونداي-اق تۇراقتى يزوتوپتاردىڭ جاھاندىق نارىعىنىڭ كوشباسشىسى بولىپ سانالادى. وتىن ديۆيزيونىندا حيميا، مەتاللۋرگيا، ەنەرگيا جيناقتاۋ تەحنولوگيالارى، 3D-باسىپ شىعارۋ، سيفرلىق ونىمدەر، سونداي-اق يادرولىق نىسانداردى پايدالانۋدان شىعارۋ سالاسىندا جاڭا بيزنەس بەلسەندى دامىپ كەلەدى. تىزبەكتە ەلەكتر ەنەرگياسىن جيناقتاۋدىڭ ءادديتيۆتى تەحنولوگيالارى مەن جۇيەلەرى بويىنشا «روساتومنىڭ» سالالىق ينتەگراتورلارى قۇرىلدى. https://www.tvel.ru
ءىرى رەسەيلىك كومپانيالار تۇتاستاي العاندا وتاندىق ەكونوميكانىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، دامۋ جوبالارىن ءساتتى جۇزەگە اسىرۋدا. «روساتوم» جانە ونىڭ كاسىپورىندارى بۇل جۇمىسقا بەلسەندى قاتىسادى.
