Kalınıngrad oblysyndaǵy jańa óndiris Reseıdiń ınovasıalyq saladaǵy tehnologıalyq egemendigin qamtamasyz etpek.
«Rosatoma» otyn dıvızıony (basqarýshy kompanıa – «TVEL» AQ) Kalınıngrad oblysynyń Neman aýdanynda salynǵan Reseıdegi alǵashqy energıa jınaqtaýshy «gıgafabrıkany» tájirıbelik-ónerkásipte paıdalanýǵa engizdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz
Ónerkásiptik alańnyń óndiristik qýaty-jylyna tórt gıgavatt-saǵat (shyǵarylatyn qurylǵylardyń jıyntyq syıymdylyǵy). Bul akýmýlátor uıashyǵyna arnalǵan bastapqy hımıadan bastap sońǵy modýlder men tolyq batareıalardy jasaýǵa deıingi tolyq sıkldi lıtıı batareıalarynyń eldegi jalǵyz iri ónerkásiptik óndirisi.
Energıany saqtaý júıeleri jańa tehnologıalyq qurylymnyń eń perspektıvaly salalarynyń biri bolyp sanalady. Lıtıı batareıalary qazirdiń ózinde elektr kólikterinde, jeńil avtomobılder men júk kólikterinen bastap avtobýstar men qaıyqtarǵa deıin, sondaı-aq ártúrli arnaıy jabdyqtar óndirisinde keńinen qoldanylady: tıegishter, qoıma jáne logıstıkalyq mashınalar, taý-ken jabdyqtary, logıstıkalyq robottar men t.b. elektr energetıkasynda dıskiler keńinen qoldanylady. Turaqty toq júıeleri mańyzdy óndiristik nysandardy úzdiksiz qýattandyrady, al energıany saqtaý júıeleri júkteme kestesin retteıdi jáne elektr energıasyn únemdeýge kómektesedi.
Boljam boıynsha, 2030 jylǵa qaraı reseılik energıa saqtaý naryǵy 20-30 GVt* saǵatqa deıin ósýi múmkin. Kalınıngrad gıgafabrıkasynyń qýaty - 4GVt*saǵ-shamamen 1,5 mıllıon zarádtaý modýlin nemese 50 myń elektromobıl tartqysh batareıalaryn óndirýge teń.
«Kalınıngrad» gıgafabrıkasynyń» iske qosylýy - Reseı úshin ónerkásiptik serpilis jáne ulttyq tehnologıalyq egemendiktiń irgetasyna orasan zor úles. Energıany saqtaý - bul búkil óndiristik tizbekter men azyq-túlik ekojúıelerin qalyptastyrýǵa múmkindik beretin «Rosatomnyń» jańa ıadrolyq emes, bıznes portfolıosyndaǵy túpkilikti tehnologıa. Bul tabıǵı shıkizatty óndirýden bastap paıdalanylǵan batareıalardy kádege jaratýǵa deıingi lıtıı ónimderin óndirý tizbegi jáne «elektromobıldilik» jańa bıznes baǵyty boıynsha ónerkásiptik kooperasıa. «Gıgafabrıka» el úshin biregeı kásiporyn bolǵanyna qaramastan, ol josparlanǵan merzimde salyndy jáne engizildi. Onyń ishinde Kalınıngrad oblysy, Reseı Indýstrıa jáne damý ınstıtýttary tarapynan memlekettik qoldaýdyń tıimdi sharalarynyń arqasynda júzege asty", – dep atap ótti «Rosatom» memlekettik korporasıasynyń bas dırektory Alekseı Lıhachóv.
«Bul joba sońǵy on jyldaǵy Kalınıngrad oblysy úshin eń mańyzdy jáne aýqymdysy bolyp otyr jáne aımaq tarıhyndaǵy eń iri jobalardyń biri bolyp esepteledi. Qazirdiń ózinde osy kásiporynda tájirıbelik-ónerkásiptik paıdalanýǵa berý satysynda 334 maman eńbek etýde. Al jobalyq qýattylyqqa shyǵý kezinde olardyń sany úsh jarym esege artady. Jańa óndiris Reseı prezıdenti sheshiminiń arqasynda osy jerde damyp kele jatqan elektromobıldilik baǵdarlamasynyń negizgi qatysýshysy bolyp sanalady. Kalınıngrad oblysy bul máselede eń jaqsy bolýǵa umtylady jáne «Rosatomnyń» arqasynda osy joǵary tehnologıalyq salada kóshbasshy bolýǵa zor múmkindik týady. Sonymen, búgingi oqıǵany Neman aýdany men ónerkásiptik damýdyń aýmaǵyna aınalatyn basqa da shyǵys mýnısıpalıtetteri úshin taǵdyrdyń bergeni dep aıtýǵa bolady», – dep atap ótti Kalınıngrad oblysynyń gýbernatory Alekseı Besprozvannyh.
«2023 jyly Reseı Úkimeti men «Rosatom» memlekettik korporasıasy arasynda «energıa jınaqtaý júıesiniń» joǵary tehnologıalyq baǵytyn damytý týraly kelisimge qol qoıyldy jáne biz eki jyldan keıin bul jospardy tolyqqandy óndiris túrinde júzege asyrylatynyn kórip otyrmyz. Bul joba biregeı. Óıtkeni munda memlekettik qoldaýdyń túrli sharalarynyń tutas jıyntyǵy keshendi túrde paıdalanyldy. Energıany saqtaý júıeleri qarqyndy damyp kele jatqan jańa sala. Bizdiń elimizde sońǵy tórt jylda bul naryq bes ese ósti. Kásiporyndy ónerkásiptik paıdalanýǵa engizý jáne tolyq óndiristik qýatqa shyǵý Reseı naryǵynyń qajettilikteriniń edáýir bóligin otandyq ónimdermen qamtamasyz etýge múmkindik beredi dep úmittenemiz», – dedi Reseıdiń ónerkásip jáne saýda mınıstriniń orynbasary Mıhaıl Ivanov.
Kalınıngradtyq «gıgafabrıka» - aýqymdy jáne joǵary tehnologıalyq óndiris. Kásiporynda jalpy salmaǵy 25 myń tonnadan turatyn úsh myńnan astam jabdyq ornatyldy. Tehnologıalyq jelilerdiń jalpy uzyndyǵy - 2,5 shaqyrym, qurylys alańy – 23 gektardan astam, jalpy aýmaqta 20-dan astam ǵımarattar men qurylystar salyndy. Avtomattandyrýdyń dárejesi joǵary – barlyq prosesterdiń shamamen 90% - sekýndyna 1 uıashyqtyń óndiris jyldamdyǵyna qol jetkizýge múmkindik beredi.
Jańa kásiporyn federaldy jáne aımaqtyq deńgeıde belsendi memlekettik qoldaýmen quryldy. Joba túrli jeńildikter alýǵa jáne qarjylandyrýdy tartýǵa arnalǵan quraldardyń keń jıyntyǵyn paıdalana otyryp iske asyryldy. Onyń ishinde erekshe ekonomıkalyq aımaqtyń rezıdenti mártebesi, óńirlik búdjetten tikeleı sýbsıdıa, Reseı ındýstrıa jáne saýda mınıstrligimen jáne Kalınıngrad oblysynyń úkimetimen arnaıy ınvestısıalyq kelisimshart, damý ınstıtýtynan jeńildetilgen qaryz, sondaı-aq «jobalyq qarjylandyrý fabrıkasy» baǵdarlamasy boıynsha sındıkattalǵan nesıe arqaly júzege asyryldy.
«Gıgafabrıka» qurylysy óńirdiń ekonomıkalyq damýyna túrtki boldy. Jergilikti jetkizýshilerden satyp alý kólemi ósiti. Atap aıtqanda temirbeton buıymdaryn, metal konstrýksıalaryn, betondy, arnaıy tehnıkany jalǵa alýdy jáne basqa da pozısıalardy qosa alǵanda, 4 mlrd rúblden asty.
Rosatoma janarmaı dıvızıasy men Kalınıngrad oblysynyń úkimeti arasyndaǵy energıa saqtaý «gıgafabrıkasyn» salý týraly kelisimge 2021 jyldyń qyrkúıeginde qol qoıyldy. Nysannyń qurylysy 2022 jyldyń qazan aıynda bastaldy jáne buryn-sońdy bolmaǵan halyqaralyq saýda-ekonomıkalyq qysym, sondaı-aq Kalınıngrad oblysynda jobany iske asyrýdyń logıstıkalyq erekshelikteri jaǵdaıynda aıaqtaldy. Nysan qurylysynyń basynan bastap «Rosatomnyń» otyn dıvızıony aımaqtyń áleýmettik damýyna belsendi qatysty. 2022 jyldan bastap Neman men keńeste jalpy somasy 180 mıllıon rúbl bolatyn áleýmettik baǵdarlamalardy qarjylandyrý qamtamasyz etildi. Kalınıngrad oblysynyń úkimetimen birlesip Nemanda «gıgafabrıka» qyzmetkerleri úshin 150 páterlik bes turǵyn úı salý jobasy iske asyrylyp, eki úı tapsyryldy.
2023 jyldyń qyrkúıeginde Jańa Máskeýde, Krasnaıa Pahra eldi mekeniniń aýmaǵynda ekinshi «gıgafabrıkanyń» qurylysy bastaldy. Uqsas óndiristiń qýaty jylyna 4 GVt*saǵ quraıdy. Nysandy iske qosý 2026 jylǵa josparlanǵan.
«Rosatom» memlekettik korporasıasynyń otyn dıvızıonyna (basqarýshy kompanıa – "TVEL" AQ) ıadrolyq otyn óndirý, ýrandy konversıalaý jáne baıytý, gaz sentrıfýgalaryn óndirý jónindegi kásiporyndar, sondaı-aq ǵylymı-zertteý jáne konstrýktorlyq uıymdar kiredi. Reseılik atom elektr stansalary úshin ıadrolyq otynnyń jalǵyz jetkizýshisi bola otyryp, TVEL 15 memlekette barlyǵy 70-ten astam energetıkalyq reaktorlardy, álemniń toǵyz elindegi zertteý reaktorlaryn, sondaı-aq reseılik Atom flotynyń kólik reaktorlaryn otynmen qamtamasyz etedi. Álemdegi árbir altynshy energetıkalyq reaktor otynymen jumys isteıdi. «Rosatomnyń» otyn dıvızıony baıytylǵan ýrannyń álemdegi eń iri óndirýshisi, sondaı-aq turaqty ızotoptardyń jahandyq naryǵynyń kóshbasshysy bolyp sanalady. Otyn dıvızıonynda hımıa, metalýrgıa, energıa jınaqtaý tehnologıalary, 3D-basyp shyǵarý, sıfrlyq ónimder, sondaı-aq ıadrolyq nysandardy paıdalanýdan shyǵarý salasynda jańa bıznes belsendi damyp keledi. Tizbekte elektr energıasyn jınaqtaýdyń addıtıvti tehnologıalary men júıeleri boıynsha «Rosatomnyń» salalyq ıntegratorlary quryldy. https://www.tvel.ru
İri reseılik kompanıalar tutastaı alǵanda otandyq ekonomıkanyń básekege qabilettiligin arttyra otyryp, damý jobalaryn sátti júzege asyrýda. «Rosatom» jáne onyń kásiporyndary bul jumysqa belsendi qatysady.
