Dalanews.kz توقايەۆ ەنگىزگەن توتەنشە جاعدايدىڭ سالدارى قانداي بولارىن تۇسپالداعان ساراپشىنىڭ پىكىرىن ىقشامداپ ۇسىنادى.
قۇلەكەيەۆتىڭ ايتۋىنشا مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى ەلىمىزدەگى مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتپەيدى. وسى سالادا قىسقارتۋ ءجۇرۋى، جالاقىنىڭ ازايۋى سەكىلدى داعدارىسپەن ىلەسە كەلەتىن تۇيتكىلدەر تۋىنداۋى نەعايبىل. ءارى كەتسە ءوندىرىستى جاڭالاۋعا بولىنگەن ينۆەستيسيانى كەيىنگە شەگەرەر.
– توقايەۆ ەنگىزگەن توتەنشە جاعداي ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىلىم سالاسىن ءجىپسىز بايلاپ تاستادى. مەكتەپ، جوو-لار بۇدان جاپا شەكپەس، مەملەكەت ولاردى جان-جاقتى قولداۋدى توقتاتپايدى.
تەك مەكتەپكە دەيىنگى جەكەمەنشىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى، ءتۇرلى ۇيىرمەلەر، سپورت سەكسيالارى ءۇشىن توتەنشە جاعداي تۇتقيىلدان ءتيدى.
ءبىلىم سالاسىنىڭ بۇل تارماعىندا 600 مىڭعا تارتا ادام ءوز كۇنىن ءوزى كورىپ ءجۇر، كوپشىلىگى شاعىن بيزنەستىڭ وكىلى.
بۇل احۋال ساۋدا-ساتتىق سالاسى، اسحانالار، كافەلەر تۇتاستاي العاندا قىزمەت كورسەتۋ مەن ويىن-ساۋىق يندۋسترياسىنا دا اۋىر سوعادى. ەكونوميكانىڭ شيكىزاتتىق ەمەس باعىتىندا بۇلاردىڭ ءرولى زور. شيكىزاتتىق ەمەس پورتفەلدىڭ تەڭ جارتىسى وسىلاردىڭ ۇلەسىندە.
جۇزدەگەن، مىڭداعان ادام امالسىزدان دەمالىسقا شىعادى. ماسەلە ولارعا جالاقى تولەنە مە، جوق پا؟ تىم قۇرىعاندا جارتى ايلىعىن الىپ وتىرا ما ەكەن؟ ءاي، قايدام... كاسىپكەرلەر ءازىردىڭ وزىندە قىپ-قىزىلعا شىعىنعا باتتى. ەرتەڭ ولاردىڭ وزىنە كومەك كەرەك بولادى. جۇمىسشى دا، جۇمىس بەرۋشى دە كىرىپتار كۇيگە تۇسەدى، – دەيدى جاقسىبەك قۇلەكەيەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا ءمامين ۇكىمەتى داعدارىسقا دەپ بولىنگەن اقشانى ەكونوميكانىڭ وسى سەكتورىنا ارناۋدىڭ ورنىنا، جول سالۋ مەن باسپانا قۇرىلىسىنا باعىتتاپ جىبەردى.
ايتا كەتەلىك بۇدان بۇرىن ءمامين: "قازاقستان ازاماتتارىن تارتا وتىرىپ، ينفراقۇرىلىمدىق، الەۋمەتتىك نىسانداردى جانە جەرگىلىكتى ماڭىزى بار جولداردى جوندەۋدى قاراستىراتىن جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسىن ىسكە اسىرۋعا 300 ملرد تەڭگە بولىنەتىنىن" مالىمدەگەن.
"جول سالۋدى قاشان باستايمىز سوندا؟ كەيبىر وڭىردە مامىردىڭ اياعىنا دەيىن قار جاتادى. ودان بۇرىن حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ءۇشىن جول سالۋعا باسىمدىق بەرۋ - ەسكىرگەن ءادىس! كوروناۆيرۋس پەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى سالدارىنان ەسەڭگىرەگەن ەكونوميكانى بۇلايشا ساۋىقتىرا المايسىڭ.
ۇكىمەت وسى ارقىلى 30-شى جىلدارى جاپپاي حايۆەي سالىپ ۇلى دەپرەسسيانى ەڭسەرگەن اقش-تان ۇلگى العان سىندى. ءبىراق، ودان بەرى ءبىر عاسىر ءوتتى عوي؟!
باسپانا سالۋعا باعىتتالعان باعدارلامالار دا ەكونوميكانىڭ تامىرىنا قان جۇگىرتە قويماس. ۇلتتىق ۆاليۋتا قۇنسىزدانىپ، ەل كۇيزەلىسكە ۇشىراعان شاقتا قاس قىلعانداي باسپانا باعاسى دا شارىقتاي باستايدى. تابىسى تومەندەگەن حالىق قاي اقشاسىنا ءۇي الادى؟ ودان دا جۇرتقا، شاعىن ورتا بيزنەسكە كومەكتەسكەنى الدەقايدا قيسىندى بولار ەدى، – دەيدى قۇلەكەيەۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە جۇرتتى جۇمىسپەن قامتۋدى كاسىپكەرلەرگە جۇكتەۋ كەرەك. ول ءۇشىن بيزنەستىڭ توبەسىنەن ءتونىپ تۇرعان بيۋروكراتيانىڭ كوزىن جويعان ءجون.
– مىسالعا ءقازىر مەديسينالىق ماسكا، انتيسەپتيك تاپپاي الاسۇرىپ ءجۇرمىز. ويلاپ قاراعان ادامعا تۇك قيىندىعى جوق. ماسكا ءوندىرىسىن ەل كولەمىندە جولعا قويۋعا ەكى-ۇش كۇن جەتكىلىكتى. انتيسەپتيكتىڭ الدەنەشە ءتۇرىن وندىرەتىن فابريكا قۇرۋعا قۇرىعاندا ءۇش كۇن كەتەدى. ۇكىمەت كاسىپكەرلەرگە سەنىپ، ولاردىڭ جولىنداعى بيۋروكراتيالىق كەدەرگىنىڭ كوزىن جويعانى ءجون.
مەملەكەت قازىرگى شاقتا اۋاداي قاجەت وسى ءبىر ونىمدەردى سۋبسيديالاسا، كاسىپكەرلەر ءوز كەزەگىندە باعانى وسىرمەۋگە كەپىلدىك بەرسە، ازىرگىدەي الاساپىران تۋىنداماس ەدى، – دەيدى قۇلەكەيەۆ.
ايتا كەتەلىك نۇر-سۇلتان مەن الماتى قالاسى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى 19 ناۋرىزدان جابىلادى.
مەملەكەتتىك كوميسسيا نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارىندا قوسىمشا شەكتەۋ، الدىن الۋ جانە ەپيدەمياعا قارسى شارالاردى ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
بيىلعى 19 ناۋرىزدا ساعات 00:00-دە ەنگىزىلەتىن شارالار مىنالاردى قامتيدى:
- كارانتيندى ەنگىزۋ جانە اۋقىمدى سانيتاريالىق-ەپيدەمياعا قارسى ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ؛
- كارانتين ايماعىنىڭ پەريمەترىن بەلگىلەۋ جانە وعان كىرۋ/ودان شىعۋ پۋنكتتەرىن انىقتاۋ؛
- ادامداردىڭ قوزعالىسىن، سونداي-اق كولىك قۇرالدارىنىڭ كىرىپ/شىعۋىن شەكتەۋ؛
- ءۇش سانات: اۋرۋدى جۇقتىرعاندار، ينفەكسياعا كۇدىكتىلەر، كارانتيندەگىلەر ساناتى بويىنشا ارنايى ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ؛
- حالىقتى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىنىڭ جۇمىس ىستەۋىنە وڭتايلى بولۋى ءۇشىن، ازاماتتاردىڭ قوزعالىسىن شەكتەۋ ءۇشىن قالالار اۋماعىنىڭ سەكتورلارىن جانە ولاردىڭ شەكارالارىن انىقتاۋ؛
- قوعامدىق كولىك قوزعالىسىن كۇندىزگى ۋاقىتتا توقتاتا تۇرۋ نەمەسە شەكتەۋ جانە تۇنگى ۋاقىتتا توقتاتۋ؛
- ازىق-تۇلىكتىك ەمەس ساۋدا بازارلارىنىڭ جۇمىسىن، ازىق-تۇلىك ونىمدەرى مەن دارىلىك زاتتاردى ساتاتىن نىسانداردى قوسپاعاندا، ءىرى ساۋدا-ويىن ساۋىق ورتالىقتارى مەن ساۋدا ۇيلەرىنىڭ جۇمىسىن ۋاقىتشا توقتاتا تۇرۋ؛
- سانيتاريالىق-ەپيدەمياعا قارسى شارالاردى كۇشەيتە وتىرىپ، «كليەنتتەرگە دەيىن جەتكىزۋ» قاعيداتى بويىنشا قوعامدىق تاماقتانۋ نىساندارىنىڭ جاڭا جۇمىس رەجيمىن بەلگىلەۋ؛
- حقكو-نىڭ جۇمىس رەجيمىن قايتا ۇيىمداستىرۋ؛
- كارانتيندىك ايماقتارداعى حالىقتىڭ جانە ءاربىر سەكتوردىڭ ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنە، دارى-دارمەكتەرگە، تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ زاتتارى مەن العاشقى قاجەتتىلىك تاۋارلارىنا تاۋلىك سايىنعى قاجەتتىلىگىن انىقتاۋ؛
- كارانتيندىك ايماقتىڭ ءاربىر سەكتورى ءۇشىن قوعامدىق كولىك قوزعالىسىن بارىنشا شەكتەۋدى ەسكەرە وتىرىپ، ساۋدا جانە ازىق-تۇلىكپەن ءارى العاشقى قاجەتتىلىك تاۋارلارىمەن قامتاماسىز ەتۋ ورتالىقتارىن انىقتاۋ؛
- ۇيىمداستىرۋشىلىق سيپاتتاعى باسقا دا شارالار.
ازىرلەگەن دۋمان بىقاي
