قوسانوۆ جانە "جايتارتقىش" فەنومەنى

Dalanews 13 ماۋ. 2019 07:40 689

قوسانوۆتى قاھارماننان ءبىر كۇندە انتيقاھارمانعا اينالىپ كەتكەندەي سەزىمدە بولساڭىز، مۇنى "جايتارتقىش" فەنومەنىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى.

سايلاۋ ءوتتى، كەتتى، ءبىتتى... ءبىراق ۇلكەن وزگەرىستىڭ ىرگەتاسىن قالاپ كەتتى. ول جونىندە سوڭىندا.

الدىمەن ايتپاعىم، الەۋمەتتىك عىلىمدا "جايتارتقىش" دەگەن تۇسىنىك بار. ماسەلەن، اشۋلانىپ ۇيگە كەلگەن وتاعاسى ءوشىن بالا-شاعاسىنان الادى. سونىمەن قاتار، پروبلەماعا تاپ بولساق، ءۇمىتىمىز اقتالماسا، جوسپارىمىز ورىندالماسا، جولىمىز بولماسا، كىنالىنى ىزدەيمىز. ويتكەنى، كىنالى - كۇردەلى دۇنيەلەردى وڭاي ءتۇسىندىرىپ بەرەدى.

الەۋمەتتىك جۇيە دە سونداي، قىزۋى كوتەرىلگەندە كىنالىنى ىزدەيدى. وندايدا xالىقتىڭ نازارىنداعى ادام "جايتارتقىشقا" اينالىپ شىعا كەلەدى. قولىندا رەسمي بيلىگى بار ادامعا "جايتارتقىش" بولۋ اسا ءقاۋىپتى ەمەس. ونى بۇكىل مەملەكەتتىك اپپارات قورعايدى. ال جالعىز جانعا اسا ءقاۋىپتى.

قوسانوۆتى قاھارماننان ءبىر كۇندە انتيقاھارمانعا اينالىپ كەتكەندەي سەزىمدە بولساڭىز، مۇنى "جايتارتقىش" فەنومەنىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى.

ەندى بۇل سايلاۋدان xالىق نە ۇتتىعا كەلسەك. قازاقستاندا قانتوگىس ارقىلى، توڭكەرىس ارقىلى ساياسي جۇيە اۋىسپايدى. ونى ەشكىم دە قالامايدى. دۇرىسى - وركەنيەتتى جول. ال ول ءۇشىن ۋاقىت كەرەك.


وتىز جىل بويى قالىپتاسقان قازىرگى ساياسي جۇيە ءبىر تۇندە اۋىسا سالمايدى. بۇل ءسوزدى وزدەرىن ءۇمىتى اقتالماي قالعانداي، بىرەۋ ساتىپ كەتكەندەي سەزىنىپ جۇرگەن دوستارىما باعىتتايمىن.

ارينە، ساياسي مالىمدەمەلەردە قاتەلىكتەر بولعان بولار. ءبىراق قوسانوۆتىڭ 16 پايىزدان اسا داۋىس الۋىن ءوز باسىم ۇلكەن جەڭىس دەپ باعالايمىن. قوسانوۆقا داۋىس بەرگەن، ءۇمىت ەتكەن ءار ادامنىڭ جەڭىسى. بۇل جەردە ءتىپتى تۇلعالار جونىندە ءسوز قوزعاماي-اق، ساياساتتانۋ تۇرعىسىنان كەلسەك، ءبارىمىز كۇتەتىن ساياسي پليۋراليزم زامانىن باستاپ بەرگەن سايلاۋ بولدى.

ءبىر تۇندە ساياسي جۇيە وزگەرىپ كەتۋ ءۇشىن قوعام ۇزاق ۋاقىت الەۋمەتتىك كاتاكليزمدەردى باستان وتكەرۋى كەرەك. ءدال ءقازىر ونداي العىشارتتار جوق.

سونىمەن، بۇل سايلاۋدىڭ بەرگەنىنە كوشەيىك.

 ەڭ الدىمەن، xالىق ءۇمىتتىڭ ءتاتتى ءدامىن دە، وكىنىشتىڭ اششى ءدامىن دە تاتتى. ساياسي سانامىزدى ءوسىرىپ كەتتى.

اسىرەسە، باقىلاۋشى بولعان، ءار كانديداتتىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ جۇرگەن ازاماتتار جاقسى سەزىندى. سايلاۋ ارقىلى دا وزگەرىس اكەلۋگە بولاتىنىنا كوزدەرى جەتە ءتۇستى.

مەنىڭشە، مۇنداي سەزىم ەل تاۋەلسىزدىك العالى بەرى العاش رەت بولعان سياقتى. بيلىكتىڭ كوزى - xالىق ەكەنىنە xالىقتىڭ ءوزى سەنە باستادى.

اسىرەسە، مەنىڭ زامانداستارىم، وتىز جاستىڭ اينالاسىنداعىلار كۇش العانى قۋانتادى. ەندى بۇل قوزعالىس شىعىر سياقتى اينالا بەرەدى، اينالا بەرەدى. وركەنيەتتى ساياسي ورە قالىپتاسقانشا توقتامايدى.

سونىمەن قاتار، بيلىك تە xالىقتىڭ كۇش العانىن، بۇدان بىلاي وڭاي ولجا بولمايتىنىنا كوزى جەتە ءتۇستى دەپ ويلايمىن. ەندىگى جەردە بيلىك ەلگە جاقىنداي تۇسپەك. قوعامدىق ساياساتتىڭ ماڭىزى ارتا بەرمەك.


پارلامەنتتىڭ سايلاۋى كەلە جاتىر. وندا دا ءبىراز تارتىس بولادى. قاي پارتيا كىرەتىنىن بىلمەيمىن، سەبەبى پارتيالار باسەكەلەسەتىندەي ساياسي جاعدايدا ەمەسپىز. ءبىراق ەلدىڭ الدىندا جۇرگەن، ويىن اشىق ايتا الاتىن تۇلعالاردى پارلامەنتكە وتكىزەدى. وعان بيلىك تە مۇددەلى جانە سولاي بولادى.

الداعى بەس جىلدا قوعامدىق-ساياسي اxۋال ءبىراز وزگەرەدى. جاڭا ۇرپاق ءوسىپ جەتىلدى. ال وركەنيەتتى ەلدەردەگىدەي ساياسي جۇيەگە، xالىق كىمگە وكىلەت بەرەتىنى كابينەتتەردە ەمەس، سايلاۋدا شەشىلەتىن جاعدايعا، ون-ون بەس جىلدان سوڭ كەلەمىز. 

شىڭعىس مۇقان، 


“مازمۇنداما” قورىنىڭ ءتوراعاسى،


گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار