«ءبىزدىڭ شەتەلدەگى ديپلوماتتارىمىزدىڭ جۇمىسىنا كەلسەك، ول بولەك اڭگىمەنىڭ تاقىرىبى. 90-جىلداردىڭ باسىندا ءبىز ماماندار تاڭداۋ بارىسىندا ۇلكەن قيىندىقتارعا كەزدەستىك.
شەت ەلدەردەگى ەلشىلىكتەرگە اعىلشىن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى (ءسىم) ورتالىق اپپاراتىنىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرلەرىن جىبەرۋگە تۋرا كەلىپ، ال ورتالىقتا كاسىبي مامانداردىڭ تاپشىلىعى سەزىلدى، جۇمىستىڭ اۋىرلىعى دا ەسەلەپ ارتا ءتۇستى.
ءبىراق باسقا جول جوق، ويتكەنى باستى نازار شەت ەلدەگى ديپلوماتيالىق ينفراقۇرىلىمدى كۇشەيتۋگە ءبولىندى.
كەيىندە مۇنداي كادرلىق ساياسات، مەنىڭ ويىمشا، ديپقىزمەتتىڭ بىر-بىرىنەن اجىراتۋعا بولمايتىن ەكى بولىگى – ەلشىلىكتەر مەن ءسىم اپپاراتىنا بىردەي پايدالى جۇزەگە اسىرىلدى جانە ءوزىن تولىق اقتادى، ويتكەنى بىرنەشە جىل وتكەن سوڭ ساپالى دا ساۋاتتى دايىندالعان ماماندار بۋىنى قالىپتاستى.
ماعان بىرنەشە مارتە: ەلشىلىكتەرگە مىقتى كادرلەردى جىبەرۋدىڭ نە قاجەتى بار، جانىڭدا بولعانى دۇرىس، ءوزىڭ كوبىرەك دەمالۋ ءۇشىن ولار وسىندا تەر توكسىن دەگەن ۇسىنىستار ايتىلدى.
مەنىڭ كوزقاراسىم: جاس ديپلوماتتارعا ورتالىقتا دا، «سىرتتا» دا جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرۋ قاجەت، سوندا ولاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى ارتادى. ولاردى، ەڭ بەرى ايتقاندا، ماڭگىلىك كومەكشىلەرگە اينالدىرىپ، ماڭايىڭدا «جىبەرمەي» ۇستاۋ دۇرىس ەمەس.
جۇمىسقا كەلسەك مەن ودان قۋانا قاناعات الامىن، «سىبىرلاۋشىلاردىڭ» جاردەمىنە ءزارۋ ەمەسپىن.
سىم-دە جۇمىس بارىسىندا مەن مينيستر قازاقستاننىڭ حالىقارالىق قىزمەتىنىڭ بارلىق نەگىزگى ماسەلەلەرىنىڭ تامىرىن باسىپ وتىرۋى ءتيىس دەپ سانادىم. سوندىقتان كوپ ۋاقىتىم ماڭىزدى قىزمەتتىك قۇجاتتاردى وقۋعا، پرەزيدەنت پەن ۇكىمەتكە حاتتار دايىنداۋعا جۇمسالدى.
ءپرينسيپتى تۇردە ءىرى ۇجىم باسشىلارى، اسىرەسە ديپلوماتيالىق ۆەدومستۆو سىندى وزىندىك مەكەمەنىڭ جەتەكشىسى قول استىنداعىلارعا كاسىبي دايىندىعى مەن ەڭبەكقورلىعى تۇرعىسىنان ۇلگى كورسەتۋى ءتيىس دەپ سانايمىن. قاراماعىنداعىلاردان كوپ ءبىلىپ، كوپ ىستەي العانى ابزال، تەك وسىلايشا، ۇجىمدا شىنايى بەدەلگە جەتۋگە بولادى.
ەڭ باستىسى، ءوز قىزمەتكەرلەرىنە تاپسىرمالاردى ءبولىپ بەرۋدى دۇرىس دەپ سانايتىن باستىقتارمەن تۇبەگەيلى كەلىسپەيمىن. مۇنداي ادامدار، ادەتتە، جۇمىسقا بەرىلىپ كىرىسپەيدى، ءتىپتى قىزمەتتىك قۇجاتتارمەن تانىسۋعا دا ۋاقىت تاپپايدى.
ءدال وسىلايشا، وزىمبىلەمدىككە سالىنىپ، ورىنباسارلارىنىڭ تىزگىنىن تارتىپ ۇستاۋدى ەڭ باستى مىندەتى سانايتىن دۇلەي باسشىلاردى دا ءتۇسىنۋ قيىن.
نەعۇرلىم قىسىم كورسەتكەن سايىن، سولعۇرلىم سىيلايدى دەپ سانايتىن پىكىرگە تۇبەگەيلى قارسىمىن.
ال شىندىعىندا، مۇنداي باسشىلاردى سىيلاعانى بىلاي تۇرسىن، قايتا ودان سايىن جەك كورەدى.
راسىندا، كۇنى-تۇنى جۇمىستا بولىپ، قولىنان تۇك كەلمەيتىن باسشىعا انىقتاما دايىنداپ، ول ءۇشىن ماقالالار مەن سوزدەر دايىنداۋ كىمگە ۇناسىن. مۇنداي «قاسىرەت-مينيسترلەردىڭ» ءوز باسشىلىق جۇمىسىنداعى «جۇيەلىلىككە» سىلتەمە جاساۋى ەشقانداي سىن كوتەرمەيدى. بۇل – ءوزىنىڭ بەيقام ومىرگە قۇمارلىعىن اقتاۋدىڭ ءالسىز ارەكەتى.
مۇنداي جۇمىس ءتاسىلى جاس ماماندارعا ۇلگى ءتارىزدى كورىنە باستاۋى، ارينە وكىنىشتى. ولاردىڭ كەيبىرى بەيقامدىق پەن مانساپقورلىقتىڭ ىندەتىنە ۇشىراپ، اق-قاراعا قاراماستان، بيلىكتىڭ جالىنا جارماسقىسى كەلەدى.
ءبىر كۇنى مەن ءبىزدىڭ ەلشىلىكتەردىڭ بىرىندەگى باسشىلىق قىزمەتكە ۇمىتكەرمەن اڭگىمە وتكىزدىم.
«جوعارىدان» ۇسىنىلعان جاس جىگىت شەت ءتىلىن ناشار بىلەتىنى، ونىڭ ۇستىنە باراتىن ەلىنىڭ تاريحى مەن داستۇرىنەن مۇلدە ماقۇرىم ەكەنى بايقالدى. «مۇنداي ينتەللەكتپەن قالاي جۇمىس ىستەمەكسىڭ» دەگەن ساۋالىما ول ەش ابىرجىماستان: «مەن باستىقپىن عوي، مەنىڭ ءىسىم – تاپسىرمالار بەرۋ» دەگەنى بار.
ال مامانداردىڭ تاعى ءبىر بولىگى كەيبىر باسشىلاردىڭ جۇمىسقا مۇنداي كوزقاراسىن كورىپ، مەملەكەتتىك قىزمەتتەن كوڭىلى قالادى، ونىڭ تەك قانا كولەڭكەلى جاقتارىن بايقاپ، اقىر سوڭىندا ادىلدىككە سەنۋدەن كەتەدى.
ءسىم-دى اسپەتتەۋدەن اۋلاقپىن، ءبىراق ءبىزدىڭ جۇيەدە بەلگىلى ءبىر مورالدىق قالىپتار ساقتالدى.
ءبىز ءارقاشان قابىلەتتى ديپلوماتتاردىڭ قىزمەتتىك ساتىمەن ورلەۋىن نەمەسە ەلشىلىكتەرگە ءىسساپارعا جىبەرىلۋىن قولداۋعا تىرىستىق.
ءسىم باسشىسى رەتىندە مەن ءۇشىن مينيسترلىك قىزمەتكەرلەرى وزدەرىن ەشكىمنىڭ ۇمىتپايتىنىن جانە قولدايتىنىن سەزىنىپ ءجۇرۋى ەرەكشە ماڭىزدى بولدى. ديپلوماتيالىق ۇجىمدا ءوز ماماندىعىنا شىنايى بەرىلگەندىك ارقاسىندا كورپوراتيۆتىك ءداستۇر قالىپتاستى.
«قول استىنداعىلاردان كوبىرەك ءبىلىپ، كوبىرەك جاساي الۋ» قاعيداسى ماعان ديپلوماتيالىق ۆەدومستۆو قىزمەتكەرلەرىمەن قارىم-قاتىناستارىمدا ۇدايى كومەكتەستى.
1994 جىلعى قازاننان باستاپ 2007 جىلعى قاڭتارعا دەيىن، پرەمەرلىك كرەسلودا وتىرعان ەكى جىلدان ارتىق مەرزىمدى قوسپاعاندا، بارلىعى 23 ادام مەنىڭ ورىنباسارىم بولعان ەكەن.
سىرتتاي قاراعاندا بۇل كادرلەردىڭ توقتاماۋى ءتارىزدى كورىنەدى، ءبىراق مەن باسقاشا سانادىم: ادامدارعا ەلشى رەتىندە ءوز بەتىنشە جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرۋ قاجەت، ءوز مۇددەڭ ءۇشىن عانا ولاردى «قاناپ» جانە بويىنداعىنىڭ ءبارىن سىعىپ الۋ شارت ەمەس.
سوندىقتان دا مەملەكەت باسشىسىنا ەلشى لاۋازىمىنا ورىنباسارلارىمنىڭ، دەپارتامەنت ديرەكتورلارىنىڭ ۇلكەن توبىنا ۇسىنىپ وتىردىم. مەن ۇسىنعان ديپلوماتتاردىڭ كوپشىلىگى وزدەرىن جاقسى جاعىنان كورسەتە ءبىلدى، بۇعان ارينە، كوڭىلىڭ جىلىپ قالادى. ەلشىلىك جۇمىسقا كاسىبي ديپلوماتتاردى كوپتەپ تارتۋ پرەزيدەنت ن.نازاربايەۆتىڭ قولداۋىنسىز ىسكە اسپاس ەدى.
ول 90-جىلداردىڭ وزىندە نەگىزگى ديپلوماتيالىق لاۋازىمدارعا قابىلەتتى مامانداردى تاڭداپ الۋ مىندەتىن قويدى.
مەملەكەت باسشىسى بۇل كۇردەلى دە قاۋىرت جۇمىستىڭ بارلىق كىلتيپاندارىن كامىل تۇسىنەدى، كادرلەرگە مۇقيات قارايدى، كوپتەگەن ديپلوماتتارمەن جەكە اڭگىمە وتكىزەدى. بىردە-بىر جارلىق ەلشىلىك جۇمىسقا نەمەسە ءمينيستردىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىنا ۇمىتكەردىڭ كاسىبي قابىلەتىن مۇقيات زەردەلەپ المايىنشا قول قويىلعان جوق.
بۇل فاكت پرەزيدەنتتىڭ ديپلوماتياعا، اسىرەسە ونىڭ باسشىلىق قۇرامىن قالىپتاستىرۋعا باسا نازار اۋداراتىنىن راستايدى. باسقاشا بولۋى مۇمكىن دە ەمەس، ويتكەنى ن.نازاربايەۆ بارلىق ماسەلەلەرگە قاتىستى ءوزىنىڭ تياناقتىلىعىمەن ءمالىم. سوندىقتان ديپلوماتيالىق قىزمەت مەملەكەت باسشىسىنىڭ جەكە قاراماعىندا تۇرعاندىقتان، ونىڭ نازارىنان ەشۋاقىتتا تىس قالعان ەمەس.
پرەزيدەنت كونستيتۋسياعا سايكەس، ەلدىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىن انىقتايدى. باسقاشا ايتقانا، قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي باعىتىن تىكەلەي جۇزەگە اسىرادى.
بۇل جاي ءسوز ەمەس، ءىستىڭ ناقتى شىندىعى. مۇنى تولىق تۇسىنىستىكپەن جانە جاۋاپكەرشىلىكپەن ايتىپ وتىرمىن، ولاي دەيتىنىم ون بەس جىلدىڭ كولەمىندە مەن ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ باسشىسىن كۇردەلى ديپلوماتيالىق ءىستىڭ قايناعان ورتاسىندا كورۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدىم».
توقايەۆتىڭ «نۇر مەن كولەڭكە» اتتى كىتابىنان ءۇزىندى
2007 ج.
