قازاقستان قىتايعا گاز ەكسپورتىن ۇلعايتۋ بويىنشا ماڭىزدى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتىر. بۇل قادام ەلدىڭ ايماقتاعى ەنەرگەتيكالىق نارىقتاعى ىقپالىنىڭ ارتۋىن كورسەتەدى،- دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Bloomberg باسىلىمىنا سىلتەمە جاساپ.

QazaqGaz باسقارما ءتوراعاسى سانجار جاركەشوۆتىڭ ايتۋىنشا، قوسىمشا گاز قۇبىرىن سالۋ ارقىلى جەتكىزىلىم كولەمىن ودان ءارى ارتتىرۋ جوسپاردا بار.

جاركەشوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋ قارقىنى باسەڭدەگەنىمەن، گازعا دەگەن سۇرانىس جوعارى دەڭگەيدە ساقتالىپ وتىر. بۇل جاعداي قازاقستاننىڭ جۇڭگو جانە وزبەكستان سىندى كورشىلەس ەلدەرگە گاز ەكسپورتىن ەداۋىر ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ كۇتىلۋدە. قىتايداعى ەنەرگەتيكالىق سۇرانىستىڭ ءوسۋى قازاقستاندى رەسەي، تۇرىكمەنستان جانە وزبەكستان سىندى ەلدەرمەن باسەكەلەستىككە تۇسىرۋگە يتەرمەلەپ وتىر.

2022 جىلى رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن ەۋروپاداعى نەگىزگى گاز نارىعىن جوعالتقانىمەن، جۇڭگو رەسەي ءۇشىن بالاما ءارى ماڭىزدى ەكسپورتتىق نارىققا اينالدى. رەسەيدىڭ گاز جەتكىزىلىمدەرى ارتا ءتۇستى، ال بۇل ۋاقىتتا قازاقستان دا ەكسپورتتىق الەۋەتىن كەڭەيتىپ، ىشكى سۇرانىستى قاناعاتتاندىرۋدى كوزدەپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان قىتايعا جىلىنا شامامەن 4 ميلليارد تەكشە مەتر گاز جەتكىزسە، ەلدىڭ جالپى گاز تۇتىنۋ كولەمى 21 ميلليارد تەكشە مەترگە جۋىقتايدى.

QazaqGaz كومپانياسى ءىرى وندىرۋشىلەرمەن، ونىڭ ىشىندە «قازمۇنايگاز» جانە باسقا دا كەن ورىندارىنىڭ وپەراتورلارىمەن ءوندىرىس كولەمىن ۇلعايتۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەپ جاتىر. سونىمەن قاتار، كومپانيا كاتارلىق جانە Chevron سەكىلدى ينۆەستورلارمەن جاڭا جوبالاردى ىسكە اسىرۋدى جوسپارلاۋدا.

جاڭا گاز قۇبىرىن سالۋ ماسەلەسى دە كۇن تارتىبىندە تۇر. قىتايعا قوسىمشا گاز جەتكىزۋ ءۇشىن جوسپارلانىپ وتىرعان قۇبىردىڭ قۇنى شامامەن 3 ميللياردتان 6 ميلليارد دوللارعا دەيىن بولۋى مۇمكىن. ەگەر بۇل جوبا ماقۇلدانسا، ونىڭ قۇرىلىسى ەكى-ۇش جىلعا سوزىلادى دەپ كۇتىلۋدە. جاركەشوۆتىڭ ايتۋىنشا، جۇڭگو سۇيىتىلعان تابيعي گازعا (ستگ) قول جەتكىزگەنىمەن، قۇبىر ارقىلى جەتكىزىلەتىن گاز باسەكەگە قابىلەتتى بولىپ قالا بەرەدى.

QazaqGaz كومپانياسى 2025 جىلى 1 ميلليارد دوللار كولەمىندە ەۋرووبليگاسيالار شىعارۋدى جوسپارلاپ وتىر، بۇل قاراجات گاز ءوندىرىسىن ۇلعايتۋ جوبالارىن قارجىلاندىرۋعا باعىتتالماق.

2023 جىلدىڭ قاڭتار-تامىز ايلارى ارالىعىندا قازاقستان قىتايعا 575،7 ميلليون دوللارعا 2،3 ميلليارد تەكشە مەتر گاز ەكسپورتتاعان. بۇل 2022 جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 20%-عا تومەن كورسەتكىش. دەگەنمەن، جالپى العاندا، 2023 جىلى قىتايعا جەتكىزىلگەن گاز كولەمى 5،857 ميلليارد تەكشە مەتردى قۇراپ، وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 15،5%-عا ءوستى.

قازاقستاننىڭ گاز سالاسىنداعى سەرىكتەستىكتەرى تەك قىتايمەن شەكتەلمەيدى. QazaqGaz رەسەيدىڭ «گازپروم» كومپانياسىمەن كەلىسىمشارت جاساسىپ، وزبەكستان مەن قىرعىزستانعا رەسەيلىك گازدى قازاقستان ارقىلى ترانزيتتەۋ كەلىسىمىنە قول جەتكىزدى. سونىمەن قاتار، تۇرىكمەنستان مەن وزبەكستاننىڭ گازدارى دا قازاقستان ارقىلى قىتايعا ەكسپورتتالادى.

ىشكى نارىقتاعى گاز باعاسىنىڭ تومەندىگىن ساقتاۋ ءۇشىن ەكسپورتتان تۇسكەن تابىس ارقىلى سۋبسيديالاۋ ساياساتى جۇزەگە اسىرىلىپ وتىر. بۇل قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق تۇراقتىلىعى مەن ەكسپورتتىق الەۋەتىن ساقتاپ قالۋعا باعىتتالعان ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.