ءبىراز بۇرىن الگى «زونا» جاڭا باعدارلاما اشتى. «و چەم گوۆوريات كازاحي؟» دەپ اتاپتى. جوبا جاقسى-اق. ءاي، ءبىراق... اتاۋى جامان اتاڭا نالەتتىڭ.
جوبانىڭ جەتەكشىسى يگور حەننىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيمىز، ءبىراق ول وسى ەلدىڭ قوجاسى، وسى ەلدىڭ يەسى ىسپەتتى. ءبىز بولساق وتارشىلدار قىرىپ-جويعان امەريكاداعى از عانا ءۇندىس پەن اۆسترالياداعى ابوريگەن سياقتىمىز. «ءاي، بۇلار نە دەپ جاتىر؟ تىڭداي سالايىقشى وسى. نە شاتيدى ەكەن...» دەيتىندەي. نەگىزى بۇل ساۋالدى الگى حەنگە مىنا ءبىز قويساق جاراسار ما ەدى؟ «و چەم گوۆوريات كورەيسى؟ كاك يم جيۆەتسيا ۆ كازاحستانە؟». جالپى، كارىسكە عانا ەمەس، ورىسقا دا سونداي ساۋال قويساق زاڭدى. سەبەبى، بۇل جەردىڭ قوجاسى – قازاق. اسىلى، ءبىزدىڭ نە دەپ جاتقانىمىزدى، الگى حەن ءبىز ايتپاي-اق ءبىلۋى ءتيىس ەدى. ءبىراق، ول ءتىل بىلمەيدى عوي.
[caption id="attachment_10052" align="alignright" width="460"]
"زونا" ينتەرنەت گازەتىنىڭ باس رەداكتورى يۋريي ميزينوۆ[/caption]
ال قازاقتار نە دەيدى، نە دەپ جاتىر ءوزى؟ نەگىزى سىزدەر ايتقان دۇنيەنى ءبىز دە ايتامىز. ورىس ءباسپاسوزى كوتەرگەن تاقىرىپتار بىزگە دە تاڭسىق ەمەس. تەك قازىرگى كۇننىڭ ەڭ باستى ساۋالىن (بالكىم، ول بىرنەشەۋ بولار) قابىلداۋعا قانشالىقتى ازىرسىزدەر؟ ءبىز ۇلتارازدىق تاتۋلىقتى شايقالتقان بولىپ شىقپايمىز با؟
مىسالعا، ءبىز ءۇشىن (مەن دەگەن ءسوز تىم تۇرپايىلاۋ ەستىلەدى، سوندىقتان ءبىز دەگەنگە اۋىستىردىق) پۋتين الدەقاشان اتاجاۋعا اينالعان. سونى بىلەسىزدەر مە؟ ءقازىر ءبىز ونىڭ يت تەرىسىن باسىنا قاپتاپ جاتىرمىز.
ءبىز قازاقتىڭ ورىسپەن وداقتاسقانىن قالامايمىز، قالاماعان ەدىك.
رەسەي قىرىمدى باسىپ الدى. تارتىپ الدى. تاريحي وتانىنا ورالتقان جوق. ول – اگرەسسور.
ۋكراينانىڭ شىعىسىندا سوعىسىپ جاتقاندار كتك ارناسىداعى كراسيەنكو ايتاتىنداي، «وپولچەنەستەر» ەمەس، سەپاراتيستەر، تەرروريستەر. جانە ءدال سولاي جازىپ جاتىرمىز. سولاي جازىلۋى كەرەك.
ءتىل. ءبىزدىڭ ءالسىز تۇس. بىلەسىزدەر مە، قازاقستاندا قازاق ءتىلىن بىلمەي-اق شالقىپ ءومىر سۇرۋگە بولادى. مۇنى ءبىر بىلسە، سىزدەر بىلەسىزدەر عوي. ءبىراق، قاس قىلعاندا قوعام قازاقىلانىپ بارادى. ءپرينسيپتى تۇردە قازاق تىلىندە سويلەۋدى تالاپ ەتەتىندەر پايدا بولىپ جاتىر. سولاردى سىبايسىزدار كەلىپ. ولاردان جاۋ جاساعىلارىڭىز كەلەدى. «مەنىمەن مەملەكەتتىك تىلدە سويلەس!» دەگەندە قاباقتارىڭىز كىرجيە قالادى. جاراتپايسىزدار. الاڭداۋلىسىزدار. نەگە؟
سەبەبى، ءوز تىلىندە سويلەيتىن قازاق سىزدەر ءۇشىن – بوتەن (چۋجوي). مۇنداي بوتەندەردىڭ كوبەيۋىنەن وزدەرىڭىزدى قولايسىز سەزىنەسىزدەر، قاراداي قىسىلاسىزدار. ءبارى ءباز-باياعىشا قالعانىن قالايسىزدار، ىشتەي. سەبەبى، ورىسشا سويلەيتىن قازاق سىزدەرگە قازاقشا سويلەيتىن قازاققا قاراعاندا الدەقايدا جاقىن. سولاي عوي؟ ال ءبىز شە؟ ءبىز بوتەندەردىڭ اراسىندا ءومىر سۇرۋگە بەيىمدەلىپ كەتتىك.
بىلەسىزدەر مە، بىزدەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىق سىزدەردىڭ ارقالارىڭىزدا ورناپ وتىرعان جوق. قازاقتىڭ ۇندەمەستىگىنىڭ ناتيجەسى. كونبىستىگىنىڭ ناتيجەسى. «قازاقتار نە دەيدى؟» دەگەنگە نامىستانبايتىندىعىنىڭ ناتيجەسى. ايتپەسە، قازاقتى «جاڭقاعا» تەڭەگەن الگى شۆەسوۆانى الدەقاشان تالاپ-جەپ قويار ما ەدىك. سىزدەر ونى سوكپەدىڭىزدەر دە. انشەيىن اقپارات جەتكىلىكتى دەپ ويلادىڭىزدىر. ال ءبىزدىڭ كوڭىلدە دىك (كۇدىك) قالدى. ءبىز قازاق، ءسىز ورىس ەكەنسىز. جانە ءبىزدىڭ قازاقستاندىققا اينالۋىمىز بوس قيال سياقتى. ماسەلەن، مۇنى كىم بۇزىپ وتىر؟ قازاقتار وسىلاي دەگىسى كەلەدى، وسىلاي دەپ جاتىر. ونى ۇققىڭىز كەلسە، قازاقشا ۇيرەنىڭىز!
مۇنىڭ ءبارى كوتەرۋگە تۇراتىن تاقىرىپ. وسىنى ايتساڭىزدارشى. تاعى ءبىرازى قامتىلماي قالدى. ايتىپ وتىرمىز عوي، مۇنى قابىلداۋعا مىنا سىزدەر دايىنسىزدار ما؟ ءبىز ۇلتارالىق تاتۋلىقتى شايقالتقان بولىپ شىقپايمىز با؟
دۋمان بىقاي
