مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن بەس قۇتقارۋشى قىزمەتتىك بورىشىن ورىنداۋداعى ادالدىعى، سونداي-اق تۇركيا مەن سيريا اراب رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جاعدايلاردا كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن 2-دارەجەلى «ايبىن» جانە «قۇرمەت» وردەندەرىمەن ماراپاتتالدى. ولاردىڭ قاتارىندا اقمولا وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №1 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى ايدىن جولامانوۆ، ق ر ۇلتتىق ۇلانىنىڭ 3656 اسكەري ءبولىمى اۆياسيالىق وتريادىنىڭ كەمە كومانديرى قۇرمانعالي توپانوۆ بار. استانا قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى بولىمشە باستىعىنىڭ ورىنباسارى ارداق ايتپايەۆ تا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى باسقارماسىنىڭ ءبولىم باستىعى – قۇتقارۋشىسى ارداق ايتپايەۆ تا، قاراعاندى وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى قىزمەتكەرى رۋسلان سويكو دا، ق ر تجم رەسپۋبليكالىق جەدەل-قۇتقارۋ جاساعىنىڭ باسشىسى ۆلاديمير سوي دا وسى قۇرمەتتى تىزىمنەن تابىلدى. تاعى ون ءبىر قۇتقارۋشى، اۆياسيا ماماندارى، كينولوگتار مەن دارىگەرلەر «ەرلىگى ءۇشىن»، «جاۋىنگەرلىك ەرلىگى ءۇشىن»، «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالدارىمەن، 112ء-سى قۇرمەت گراموتالارىمەن جانە العىس حاتتارمەن ماراپاتتالدى. ياعني، ساۋاپتى دا ءقاۋىپتى ىسكە باستارىن تىگىپ، تەر توككەندەردىڭ بارلىعى دەرلىك لايىقتى قۇرمەتكە يە بولدى.
ەسكە سالا كەتەيىك، قازاقستاندىق قۇتقارۋشىلار قايعىلى وقيعا ورنىنا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ جەتىپ، گازيانتەپ پەن نۇرداعى قالالارىنداعى ەڭ قيىن ۋچاسكەلەردە جەدەل ىزدەستىرۋ-قۇتقارۋ جۇمىستارىن جۇرگىزە باستادى. ءبىزدىڭ جىگىتتەر ءوز ومىرلەرىن قاتەرگە تىگىپ، كوبىنە ۇيىندىلەردى جالاڭ قولمەن تازارتىپ، كۇنىنە 16 ساعات تىنباي ەڭبەك ەتتى. ولار ساناۋلى كۇننىڭ ىشىندە 250 مىڭ تەكشە مەتر ءۇيىندىنى تازارتىپ ۇلگەردى.
توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى اتاپ وتكەندەي، «قۇتقارۋشىلار تار ساڭىلاۋلار مەن جارىقتار ارقىلى قيراعان قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ءۇيىندىسى مەن تۇرمىستىق جيھاز قالدىقتارى ارقىلى جەكە-جەكە جوعالعان جانداردى ىزدەستىردى. ايتا كەتۋ كەرەك، قوقىس ءۇيىندىسى كوبىنە سەنىمدى تىرەكسىز كەلەدى جانە قايتالاناتىن قۇلاۋعا اكەلۋى ابدەن مۇمكىن. جول بويىندا قۇتقارىلعان ادامداردى الىپ ءجۇرۋ جانە تولىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىستارى دا وزىنشە ەپتىلىكتى قاجەت ەتەدى.
مۇنداي ورىندارداعى شارۋا وڭاي ەمەس، ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى، زور تاۋەكەلدى قاجەت ەتەدى. قۇتقارۋشىلار ءۇيىندى استىندا ءجۇرىپ، قۇتقارىلىپ جاتقان ادامدى بارىنشا امان الىپ قالۋعا كۇش سالادى. ءتىپتى، سول ءۇشىن جانىن شۇبەرەككە تۇيۋگە ءازىر بولۋى ءتيىس. ازاماتتىق پارىز – بۇل. قۇتقارۋشىلاردىڭ بۇل جۇمىس ءتۇرى اسا ءقاۋىپتى جانە جوعارى كاسىبيلىكتى، قىراعىلىق پەن جەدەلدىكتى تالاپ ەتەدى.
جەر بەتىنەن ءىس جۇزىندە جويىلعان قالالاردا بولىپ جاتقان قيىندىقتار مەن ماشاقاتتاردى ەسكەرسەك، قازاق قۇتقارۋشىلارى جەتى ادامنىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالدى، بۇل ءوز الدىنا ءبىر عاجاپ ءىس دەۋگە بولادى. وكىنىشكە قاراي، كوبىنەسە مايىتتەردى، سونىڭ ىشىندە كىشكەنتاي بالالاردىڭ دەنەلەرىن الىپ شىعۋعا تۋرا كەلدى. مۇقىم ەل قارا جامىلىپ تۇرعان شاقتا مۇنىڭ ءوزى ەرلىكپەن بارا-بار.
ءبىر قۋانارلىعى، باۋىرلاس حالىقتارىمىزدىڭ تاعدىرىنداعى وسىناۋ سۇمدىق وقيعالار كەزىندە قازاقستان پرەزيدەنتى مالىك عابدۋللين اتىنداعى ازاماتتىق قورعانىس اكادەمياسىنا – قازاقستانداعى كاسىبي قۇتقارۋشىلاردى دايارلايتىن بىردەن-بىر وقۋ ورنىندا بولىپ، ونىڭ ەرەكشە ءرولىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار تۇرعىندار مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋ مەملەكەتتىڭ ەڭ ماڭىزدى باسىمدىعى ەكەنىن ايرىقشا ىلتيپاتپەن جەتكىزدى. «ەڭ الدىمەن كاسىبي قۇتقارۋشىلارعا ۇلكەن سەنىم مەن جوعارى جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. ازاماتتىق قورعاۋ قىزمەتى - وتە ماڭىزدى سالا. سوڭعى ۋاقىتتا الەمدە توتەنشە جاعدايلار جيىلەپ كەتتى. حالىق مۇنداي وقيعالار ورىن العان جاعدايدا ارەكەت ەتۋگە دايىن بولۋى كەرەك»، – دەدى پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقايەۆ.
سوندىقتان دا ازاماتتىق قورعاۋ قىزمەتى وزىق حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ، ۇنەمى تۇرلەنىپ، جاڭعىرتىلىپ وتىرادى، ال ونىڭ وكىلدەرى – قاي كەزدە دە الدىڭعى شەپتە جۇرگەندەر، وزدەرىنىڭ ءبىلىمى مەن تاجىريبەلىك داعدىلارىن تۇراقتى ءارى ءۇزىلىسسىز جەتىلدىرىپ وتىرۋعا مۇمكىندىك الادى. ءدال وسى كەشەندى ءتاسىل مامانداردى دايىنداۋ مەن تۇتاستاي العاندا بۇكىل قىزمەتتى جابدىقتاۋ – باتىلدىقتى تاربيەلەۋگە ىقپال ەتەدى. «قۇتقارۋشىلار قىزمەت بارىسىندا ۇنەمى ناعىز ەرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتۋگە تۋرا كەلەدى. وزگەنىڭ ءومىرى ءۇشىن كەيدە ءوز ءومىرىن دە قۇربان ەتەدى» دەگەن مەملەكەت باسشىسى باتىرلاردىڭ ەسىمى ەل جادىندا ماڭگىلىككە ساقتالا بەرەتىنىن دە اتاپ ءوتتى. ءبىز ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ەشقاشان ۇمىتپايمىز، ۇمىتىلماق ەمەس.
وسىنداي ءقادىرلى دە قاستەرلى ەسىمدەردىڭ ءبىرى، ارينە، وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ءوز ءومىرىن جانكەشتىلىكپەن قيىپ، استانالىق تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ ءبىرىنىڭ ءۇش تۇرعىنىن ورتتەن امان الىپ قالعان اسقار زابيكۋلين بولىپ قالا بەرمەك. ول قىزدى، ونىڭ اجەسىن جانە ون جاسار بالانى جالىننىڭ اراسىنان امان-ەسەن الىپ شىقتى، ءبىراق العان كۇيىكتەن ءوزى كوز جۇمدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن اسقار زابيكۋلين 1-دارەجەلى «ايبىن» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. استاناداعى ءبىر كوشەگە ءورت ءسوندىرۋشىنىڭ ەسىمى بەرىلدى. بۇل – ناعىز باتىرعا كورسەتىلگەن قۇرمەت، زامانداستارىنىڭ ەل ءۇشىن تۋعان ەردىڭ الدىنداعى پارىزى.
اسقار زابيكۋليننىڭ ءومىرىن قيعان ورتتە ەرلىك كورسەتكەن تاعى ءبىر باتىر استانا قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ قۇتقارۋ جۇمىستارى – ءورت ءسوندىرۋ جانە توتەنشە جاعدايلار قىزمەتىنىڭ №10 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى ايان كەمپىروۆ. ول دا ءىىى دارەجەلى «ايبىن» وردەنىمەن ماراپاتتالعان.
وتكەن جىل قازاقستاندىق قۇتقارۋشىلار ءۇشىن قيىن-قىستاۋ ساتتەرگە تولى بولدى. ەلىمىزدىڭ شىعىسى مەن سولتۇستىگىندە تۇتانعان ءورت ەشكىمنىڭ ويىنان كەتە قويعان جوق. ءبىر عانا قوستاناي وبلىسىندا ءورتتى سوندىرۋدەگى ەرلىگى ءۇشىن 20 ءورت ءسوندىرۋشى مەن اۆياسيا سالاسىنىڭ ماماندارى مەملەكەتتىك ناگرادالارعا ۇسىنىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا ءۇش استانالىق ءورت ءسوندىرۋشىنىڭ ءاتى-جونىن اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك – ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى 5-مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ اعا ءورت ءسوندىرۋشىسى الديار اكىم، ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №2 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى سۇلتان احمەتقالييەۆ، قوستاناي وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №17 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ ءورت ءسوندىرۋشىسى ازات ءابۋقالىق، قوستاناي وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №23 ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى نۇرسۇلتان باعىتجانوۆ، سونداي-اق «قازاۆياپاس» اق اۋە كەمەلەرىنىڭ كومانديرى ەرجان بازاروۆ. بۇلاردىڭ بارلىعى ءوز ماماندىقتارىنا ادالدىق تانىتتى، ەرلىكتىڭ ناعىز ۇلگىسىن كورسەتتى.
ەسكە سالا كەتەيىك، وتكەن جىلى جەتى ادامدى - ءۇشىن ۇشەۋى بالالار، قۇتقارۋ كەزىندە كورسەتكەن باتىلدىعى مەن كاسىبيلىگى ءۇشىن، الماتى قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتىنىڭ 6-مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى قايرات نۇرجاۋبايەۆ «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالدى.
ارينە، قازاقستاندىق قۇتقارۋشىلار اراسىندا ناعىز باتىرلار كوپ، ولاردىڭ بارلىعىن ءتىزىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. ماراپاتتالعانداردىڭ قاتارىندا تالعارداعى ءتورت قاباتتى عيماراتتان تۇتانعان ورتتەن ادامداردى قۇتقارۋدا ەرلىك كورسەتكەن الماتى وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №2 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى، ءورت ءسوندىرۋشى رەنات نۇرمەتوۆ تا بار.
ارىپتەستەرىنىڭ ايتۋىنشا، ول شاقىرۋ ورنىنا كەلگەن كەزدە پاتەر اشىق جالىنمەن ورتەنىپ جاتقان، تۇرعىنداردىڭ سوزىنە قاراعاندا، ىشىندە ادامدار بولۋى مۇمكىن ەكەنى انىقتالدى. گاز جانە تۇتىننەن قورعاۋ قىزمەتىن باسقاراتىن رەنات نۇرمەتوۆ پاتەرگە يمەنبەي كىرىپ بارىپ، ءورتتى ءسوندىرۋ جۇمىستارىن جەدەل باستاپ كەتكەن. بارلاۋ بارىسىندا ادامداردى ءقاۋىپسىز جەرگە كوشىرىپ، ءورتتىڭ تۇرعىن ۇيلەرگە تارالۋ ءقاۋپىنىڭ الدىن الدى، سونىمەن قاتار جوعارعى قاباتتاردان 9 ادامدى، ونىڭ 6-ۋى بالالاردى قۇتقاردى. رەنات نۇرمەتوۆتىڭ شەبەر ارەكەتىنىڭ ارقاسىندا ادام شىعىنىن بولدىرماۋ جانە ءورتتى دەر كەزىندە ءسوندىرۋ مۇمكىن بولدى. اسكەري جانە قىزمەتتىك بورىشىن ۇلگىلى ورىنداعانى، زاڭدىلىق پەن ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدەگى كورسەتكەن ەرلىگى مەن جانقيارلىعى، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگى مەن قورعانىس قابىلەتىن نىعايتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن جاساق كومانديرى «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالدى.
قاھارماندىق ەرلىكتەرى مەن ءمىنسىز قىزمەتى ءۇشىن الماتى قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ءورت ءسوندىرۋ جانە اۆاريالىق-قۇتقارۋ جۇمىستارى قىزمەتى №9 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ كومانديرى، ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى ميربەك دوششانوۆ تا «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالىن كەۋدەسىنە جارقىراتىپ تاقتى. ول دا مۇنداي قۇرمەتكە ابدەن لايىق ەدى. توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى حابارلاعانداي، «ميربەك باسقارما باسشىسى كەزىندە المالى اۋدانىنداعى Hotel Plaza Almaty ءقوناقۇيىن شارپىعان ءورتتى جويۋعا بەلسەنە قاتىسقان. ءورت، ءتۇتىن جانە جوعارى تەمپەراتۋرا قوناقتاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي ءقاۋىپ ءتوندىردى. ميربەك دوششانوۆتىڭ كاسىبيلىگىنىڭ ارقاسىندا 15 ادام امان قالدى، ونىڭ ۇشەۋى ەس-تۇسسىز جاتقان بولاتىن».
جاڭا عانا ايتقانىمىزداي، توتەنشە جاعدايلار سالاسىندا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن بارلىق باتىرلاردىڭ ەسىم-سويلارىن ءتىزىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. جىل سايىن ونداعان قازاقستاندىق قۇتقارۋشىلار ومىرلەرىن قاتەرگە تىگىپ، ازاماتتىق جانە ادامدىق بورىشىن وتەۋدە كوز جۇمىپ، جان تاپسىرىپ جاتادى. نەمەسە وشپەس ەرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتەدى. مۇنىڭ بارلىعىن ماراپاتتار ءۇشىن دەپ ايتۋعا، البەتتە اۋزىمىز بارمايدى. تەك ولاردىڭ قانىندا ەرەكشە گەن بار – ەرلىك گەنى.
اسحات قويشىعارا ۇلى
