بۇل ماسەلە وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇكىمەت وتىرىسىندا دا كوتەرىلىپ ۇلگەردى. پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ كەلە سالىپ، وڭىرلەردەگى سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىق بارىسىن سىنعا الدى. مۇنىسى بەكەر دە ەمەس ەدى. ويتكەنى، قىستا جاۋعان قالىڭ قار مەن جاڭبىر سۋ باسۋ ىقتيمالدىعىن ارتتىرا تۇسەدى. ال سۋ تاسقىنىنا دايىندىق تەك قاعاز جۇزىندە قالىپ وتىر. سۋ جاڭا مينيستر وسىنى جونگە سالىپ، تەزگە كەلتىرۋى ءتيىس، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz ق ر توتەنشە جاعداي مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
راس، مينيسترلىك جىل سايىن «كوكتەم» رەسپۋبليكالىق كوماندالىق-شتابتىق وقۋ-جاتتىعۋى اياسىندا سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىقتى تەكسەرەدى. ءقازىردىڭ وزىندە بارلىق وڭىرلەردەگى اكىمدىكتەر سۋ تاسقىنىنا تولىق دايىن ەكەندىكتەرىن حابارلاپ جاتىر. الايدا، كۇنى ەرتەڭ-اق زارداپ شەككەن ادامداردىڭ جان داۋسىن، سۋ باسقان عيماراتتار مەن ينفراقۇرىلىمداردى كورەمىز. جىلداعى احۋال وسى. دەمەك، بۇل جاتتىعۋلاردىڭ فورمالدى تۇردە ورىندالاتىنىن، دايىندىق تەك قاعاز جۇزىندە قالاتىنىن بىلدىرەدى. پرەمەر-مينيستردىڭ پايىمىنشا، بىزگە ءتيىمدى شارالار قاجەت.
ەندى ايماقتارعا شولۋ جاساپ كورسەك، جاقىندا عانا جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى وڭىردە سۋ تاسقىنىنا دايىندىق 5 قاڭتاردان باستالىپ كەتكەنىن مالىمدەدى. ودان كەيىن وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى رۋسلان ورىنبەكوۆ سۋ تاسقىنى بولا قالعان جاعدايدا 397 بىرلىك تەحنيكا، 112 سۋ سورعىش تەحنيكا، 10 قايىق جانە 4 موتور ساقاداي ساي ەكەنىن جاريالادى.
10 اقپاننان باستاپ وبلىستا سۋ تاسقىنىنا قارسى قۇبىلىستاردىڭ الدىن الۋ جانە جويۋ بويىنشا پراكتيكالىق ءىس-شارالار جۇرگىزىلە باستاعان. تاراز قالاسىنىڭ ورتالىق الاڭىندا توتەنشە جاعدايلار جاساعىنىڭ كوكتەمگى كەزەڭگە دايىندىعىن تەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. وندا بۇرعىلاۋ سىناعى وتكىزىلدى.
وقۋ-جاتتىعۋعا بارلىعى 783 ادام مەن 249 تەحنيكا جۇمىلدىرىلعان. جامبىل وبلىسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، «كوكتەم-2024» رەسپۋبليكالىق كوماندالىق-شتابتىق وقۋ-جاتتىعۋى اياسىندا وبلىستىڭ بارلىق اۋداندارىندا ارنايى تاكتيكالىق وقۋ-جاتتىعۋلار وتۋدە.
ايماق باسشىسى سەل ءقاۋپى بار ەلدى مەكەندەردە قاجەتتى رەزەرۆتەردى قۇرۋدى جانە جاعدايدى باقىلايتىن، اۋا رايى كەنەتتەن جىلىنعان جاعدايدا شارالار قابىلدايتىن ءموبيلدى توپتار جاساقتاۋدى تاپسىردى. سونىمەن بىرگە، جامبىل وبلىسىندا 42 ەلدى مەكەندە سۋ تاسقىنى كەزىندە بولۋى مۇمكىن سۋ باسۋ ءقاۋپى بار.
ال پاۆلودار وبلىسىندا سۋ باسۋ ءقاۋپىن ازايتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. 12 قاڭتاردا وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى ايماقتاعى سۋ باسۋ ءقاۋپى بار اۋدانداردىڭ ءبىرى باياناۋىل ەكەنىن حابارلادى. تاۋەكەل ايماعىندا 17 ەلدى مەكەن بار. ولارعا كوكتەمدە باستى ءقاۋىپ اششىسۋ، ايدوس، بالا-شىدەرتى، قاراسۋ وزەندەرى ارقىلى كەلەدى.
سۋ باسۋ ءقاۋپىن ازايتۋ ءۇشىن 2023 جىلى باياناۋىل اۋدانىنداعى ساعالىق سۋارۋ جۇيەسىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى باستالدى. جاڭاتىلەك، ساتبايەۆ، ۇزىنبۇلاق جانە جاڭاجول سياقتى ءتورت اۋىلدىق وكرۋگتە جۇمىس 6،7 مىڭ گەكتار اۋماقتا جۇرگىزىلۋدە.
«جۇمىس بوگەتتەر ءۇشىن توپىراقتى توسەۋ جانە شليۋز رەتتەگىشتەرىن ورناتۋدان تۇرادى. جۇمىستاردى ورىنداۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 5 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قاراجات قاجەت»، دەدى سول كەزدە پاۆلودار وبلىسىنىڭ توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى. دەگەنمەن، 20 قاڭتاردا پاۆلودار وبلىسىنىڭ باسشىسى اۋداندارداعى ارىپتەستەرىنىڭ جۇمىسىن ءساتسىز دەپ اتادى. قار تازالاۋدىڭ تومەن قارقىنى پاۆلودار، جەلەزين، ماي، ۋسپەن، ەرتىس اۋداندارىندا جانە اققۇلا وڭىرىندە بايقالادى.
«بۇل - جەرگىلىكتى اكىمدەردىڭ جۇمىسىنداعى ۇلكەن ولقىلىق. جىل سايىن اقپان ايىندا قاردى ۋاقىتىلى شىعارۋ ماسەلەسى وتكىر قويىلادى. ەكى اپتانىڭ ىشىندە شالعاي اۋىلدارداعى قاردى شىعارۋدى تاپسىرامىن»، — دەدى وبلىس اكىمى اساين بايحانوۆ. ول 1 ناۋرىزعا دەيىن رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق ماڭىزى بار جولدارداعى سۋ وتكىزگىش قۇبىرلاردى تازالاۋ شارالارىن قابىلداۋدى دا مىندەتتەگەن. ال ونىڭ قاي دەڭگەيدە ورىندالعانىن كوكتەمدە كورەمىز.
سونداي-اق، اكىمدىكتىڭ حابارلاۋىنشا، ىقتيمال سۋ تاسقىنى كەزىندە تەحنيكالار، سۋ كولىكتەرى مەن موتوپومپالار دايىندالعان. سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىق اياسىندا ماي اۋدانى قاراتەرەك اۋىلىىنداعى ەرتىس وزەنىنىڭ ارناسىن جانە اقتوعاي اۋدانىنداعى سىلەتى وزەنىنىڭ ارناسىن تازارتۋ جانە جاعالاۋدى بەكىتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. قالقامان-باياناۋىل-ۇمىتكەر-بوتاقارا جولىنداعى ەكى كوپىردىڭ قۇرىلىسى اياقتالۋدا. دەگەنمەن، اقتوعاي وڭىرىندە كۇن كۇرت جىلىنىپ، شىلىكتى اۋىلىنا جاقىن جەردە ەرىگەن سۋدىڭ كوپ جينالۋى مۇمكىن دەگەن ءقاۋىپ بار.
قوستاناي قالاسىنىڭ توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى سۋ تاسقىنى كەزىندە قالادا تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن ەكى باقىلاۋ-ولشەۋ بەكەتى جۇمىس ىستەيتىنىن جاريا ەتتى. وسى كەزەڭگە 197 بىرلىك تەحنيكا ءازىر تۇر. سۋ تاسقىنى ايماعىنان كوشىرىلۋى مۇمكىن تۇرعىنداردى ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 3500 ادامعا ازىق-تۇلىككە مەموراندۋمدار جاسالدى. سونىمەن قاتار، دەپارتامەنت جالپى قۇنى 227 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن 35 داۋىستىق حابارلاندىرۋ جۇيەسىن ورناتۋ قاجەتتىلىگىن مالىمدەدى.
بيىلعى جىلى توپىراقتىڭ ىلعالدىلىعى 158 مم بولدى، ال نورما - 112 مم. كوممۋنالدىق قىزمەت ماماندارى وسى جىلى 421،2 مىڭ تەكشە مەتر قاردى كوبىرەك شىعارسا، وتكەن جىلى بۇل كورسەتكىش 127،5 مىڭ تەكشە مەتردى قۇراعان.
قوستاناي قالاسىنىڭ توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى سۋ تاسقىنى ءقاۋپى ايماعىنداعى ءار اۋدان بويىنشا سۋ تاسقىنىنان ساقتانۋ ءۇشىن ءوز جوسپارلارى بار ەكەنىن دە حابارلادى. سۋ ارنالارى قوقىستان، قاردان، قۇرعاق وسىمدىكتەردەن تازارتىلىپ، نوسەر سۋى جۇيەسى سالىنادى دەپ كۇتىلۋدە.
سۋ تاسقىنى ايماعىندا بارلىعى 1500-گە جۋىق تۇرعىنى بار شامامەن 421 تۇرعىن ءۇي بار.
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا كەلسەك، وندا سۋ تاسقىنىنا دايىندىق بارىسى قاڭتار ايىنىڭ سوڭىندا تالقىلانا باستادى. 23 قاڭتاردا وتكەن اكىمدىك وتىرىسىندا تاسقىننان ءوتۋدىڭ ءتۇرلى نۇسقالارى قارالدى.
توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ەرىك سارىبايەۆ بۇرىننان بار جاعالاۋلاردى نىعايتىپ، ەگىس القاپتارىن قارالاۋ جۇمىستارىن بەلسەندى تۇردە جۇرگىزۋ قاجەتتىگىن العا تارتتى. سۋ تاسقىنى ورىن العان جاعدايدا باقىلاۋ بەكەتتەرىن ورناتۋ ارقىلى وزەندەردىڭ تولىپ كەتۋىن قاداعالاپ، تۇرعىندار مەن اۋىلشارۋاشىلىق جانۋارلارىن ورنالاستىراتىن ورىنداردى انىقتاۋعا كەڭەس بەردى. ەرىك سارىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، سۋ باسقان 87 ەلدى مەكەن تىركەلگەن.
توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنشە، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ قۇتقارۋشىلارىندا حالىقتى تاسىمالداۋ جانە ەۆاكۋاسيالاۋ ءۇشىن 10 رەلەفتىك تەحنيكا، التى باتپاقتان شىعۋعا ارنالعان كولىك، 7 ءجۇزۋ قۇرىلعىسى، 82 موتوپومپا، 370 سۋ وتكىزبەيتىن كوستيۋمدەر جانە 21 شاتىر بار. سىيىمدىلىعى 400-دەن استام ادام بار. بۇل رەتتە وزەن دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋ ءقاۋپى وبلىستىڭ ءتورت اۋدانى مەن پەتروپاۆل قالاسىندا بايقالدى. وتكەن جىلى ع.مۇسىرەپوۆ اۋدانىنداعى تاحتابرود اۋىلى مەن پەتروپاۆلدا كۇردەلى جاعداي قالىپتاستى. جۇمىسشىلار اۋىلى مەن سولنەچنىي شاعىن اۋدانىنداعى اۋلالاردى سۋ باسقان.
1 اقپاندا «قازگيدرومەت» رمك سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بويىنشا فيليالى وبلىستى سۋ تاسقىنىنىڭ تارالۋ ءقاۋپىنىڭ جوعارىلاۋ ايماعىنا قوستى. «قازگيدرومەت» رمك مالىمەتى بويىنشا، ەسىل وزەنى بويىنداعى كوكتەمگى سۋ تاسقىنىنىڭ الدىن الا كۇتىلەتىن كولەمى (سەرگەيەۆسكوە سۋ قويماسىنا قۇياتىن اعىن) 1،1-دەن 1،7 ملرد تەكشە مەترگە دەيىن جەتكەن، ال نورما بويىنشا شامامەن 1،3 ملرد تەكشە مەتر بولۋى كەرەك.
اقمولا وبلىسىندا دا قۇتقارۋشىلار سۋ تاسقىنىنا دايىندىق ۇستىندە. 10 اقپاندا عانا اقمولا وبلىسىنىڭ ارشالى اۋدانىندا توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى وبلىستىق كوميسسيانىڭ كەزەكتەن تىس وتىرىسى ءوتتى. وتىرىس «كوكتەم-2024» وڭىرلىك باسقارۋ كوميتەتى اياسىندا توتەنشە جاعدايلار، سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلەرىنىڭ، اقمولا وبلىسى مەن استانا قالاسى اكىمدەرىنىڭ، ەسىل باسسەيندىك ينسپەكسياسى باسشىلارىنىڭ جانە وبلىس اكىمىنىڭ قاتىسۋىمەن ءوتتى. «قازسۋشارز» رمك، ارشالى جانە سەلينوگراد اۋداندارىنىڭ اكىمدىكتەرى دە وسى باسقوسۋدان تابىلدى. ءىس-شارا اياسىندا جەدەل ارەكەت ەتۋ توبىن تەكسەرۋ، سۋ تاسقىنىنا قارسى پراكتيكالىق ءىس-شارالار، سۋ تاسقىنىنا قارسى اۋماقتارعا ەكسكۋرسيا جۇرگىزىلدى.
توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ارشالى وڭىرىندە كوكتەمگى سۋ باسۋ ءقاۋپى بار توعىز ەلدى مەكەن انىقتالعان.
قاراعاندى وبلىسىندا سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىق ەندى عانا باستالدى. 11 اقپاندا وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى وڭىردەگى گيدرومەتەورولوگيالىق جاعدايدىڭ تۇراقتى ەكەنىن مالىمدەدى. اعىمداعى جىلى 150 اۆاريالىق-قۇتقارۋ بەكەتى، سۋ تاسقىنى ءقاۋپى بار 139 اۆتوموبيل جانە تەمىر جول ۋچاسكەسى، 250 سۋ شارۋاشىلىعى نىسانى باقىلاۋعا الىنعان. 3700 توننادان استام جانار-جاعارماي، 170 توننا ازىق-تۇلىك، 51800 توننا ينەرتتى ماتەريال جانە 100 مىڭعا جۋىق قاپ كونتەينەرلەرى دايىندالدى. تۇرعىنداردى ەۆاكۋاسيالاۋعا 235 پۋنكت ازىرلەندى.
وسى رەتتە وبلىستىق توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى مۇرات قاتپانوۆ وتكەن جىلى وڭىرلەردە 3 ءورت ءسوندىرۋ بەكەتى ۇيىمداستىرىلعانىن ەسكە سالدى. 2024-2025 جىلدارعا تاعى 15 لاۋازىم اشۋ جوسپارلانۋدا، ونىڭ 6-ۋى وساكاروۆ اۋدانىندا بولادى. سونداي-اق بيىلعى جىلى ولار اۆتوپاركتى 19 ۆاگونعا كەڭەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر. 15 اقپاننان باستاپ دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرى سۋ باسۋ ءقاۋپى بار ەلدى مەكەندەردى ارالاپ ءوتۋدى جوسپارلاعان. اقپان ايىنىڭ ءۇشىنشى ونكۇندىگىندە نۇرا جانە شەرۋباي-نۇرا باسسەيندەرى بويىمەن قار ولشەيتىن ەكىنشى اينالما جول جوسپارلاندى.
«قازگيدرومەت» رمك مالىمەتىنشە، نۇرا، شەرۋباي-نۇرا جانە توقىراۋ وزەندەرىنىڭ باسسەيندەرىندە قارداعى سۋ قورى ورتاشا كوپجىلدىق ماندەر شەگىندە، ءبىراق وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەردەن 25-تەن 60 پايىزعا جوعارى. توپىراقتىڭ كۇزگى ىلعالدىلىعى نورمادان جوعارى بايقالادى: نۇرا وزەنى الابىندا – 49 مم، شەرۋباي-نۇرا وزەنى الابىندا – 48 مم، توقىراۋت وزەنى باسسەينىندە نورمادان 5 ەسە ارتىق.
شىعىس قازاقستان وبلىسىندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار اقپان ايىنىڭ باسىندا ۇيلەردى سۋ باسۋ ءقاۋپىنىڭ الدىن الۋعا جۇمىلدىرىلدى. ريددەر اكىمدىگى مەن توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرلەرى سۋ قويماسىنىڭ جاعدايىن باقىلاپ وتىردى. 11 اقپانعا قاراعان ءتۇنى قۇتقارۋشىلار مەن قالا اكىمدىگى سۋ باسۋ قاۋپىنە جەدەل دەن قويىپ، وسكەمەن قالاسىنداعى احميروۆو كەنتىندەگى تۇرعىن ۇيدەن ەرىگەن سۋدى بۇرىپ جىبەردى.
كاتونقاراعاي اۋدانى التىنبەل اۋىلىندا تاۋدان سۋ جاقسىلىقوۆ، مالدىبايەۆ، نوعايباي كوشەلەرىندەگى 10 تۇرعىن ءۇيدىڭ اۋلاسىنا جەتكەن. شقو اقپارات ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە، جاعداي جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن وبلىس اكىمدىگىنىڭ تۇراقتى باقىلاۋىندا. ريددەر، وسكەمەن، زايسان جانە كاتونقاراعاي اۋدانىنداعى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىن سۋ باسۋ ءقاۋپى ءتونىپ تۇر.
سۋ جاڭا توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى شىڭعىس ءارىنوۆ قازاقستاننىڭ سۋ تاسقىنى سالدارىنان سۋ باسۋ ءقاۋپى بار 10 ايماعىن اتادى. ءمينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىرگى تاڭدا ەل بويىنشا سۋ تاسقىنى جاعدايى سالىستىرمالى تۇردە تۇراقتى. الايدا، قازگيدرومەتتىڭ الدىن الا بولجامى بويىنشا، اقپان مەن ناۋرىز ايىنىڭ اياعىندا رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس، سولتۇستىك جانە ورتالىق بولىگىندە تاۋلىكتىك ايلىق نورمادا كوپ جاۋىن-شاشىن بولۋى مۇمكىن.
