مەملەكەت ءوزى بايقاماي كوممەرسيالىق يپوتەكالىق نارىقتى ءولتىرىپ الا جازدادى. ەندى كىنالىلەردى جازالاۋ پروسەسى باستالۋى مۇمكىن، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz DALA INSIDE دەرەككوزىنە سىلتەمە جاساپ.
دەرەككوز مالىمەتىنشە، قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى ءوز شەشىمىنەن ءوزى شوشىپ كەتكەن.
“يپوتەكا جتسم-ىنداعى التىباقان قنردا ءتورايىمى ءمادينا ءابىلقاسىموۆانىڭ ەڭ ءساتسىز كەيسى بولايىن دەپ تۇر. بۇعان دەيىن قارجى نارىعىن رەتتەۋ اگەنتتىگى ەش ۋاقىتتا ءدال بۇلاي ءوز شەشىمىن تەز وزگەرتپەگەن بولاتىن. اگەنتتىكتىڭ ءوز ىشىندە ءقازىر ەموسيونالدى تولقۋلار جۇرۋدە. كەزىندە بۇل نورمانى مودەلدەپ، دالەلدەپ قورعاعان قىزمەتكەرلەر، ياعني باس ماماندار مەن ەكسپەرتتەر تاياق جەپ جاتىر”، - دەيدى، دەرەككوز.
اڭگىمە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر يپوتەكاسىنىڭ جىلدىق ءتيىمدى مولشەرلەمەسىن 20 پايىز دەڭگەيىمەن شەكتەۋگە قاتىستى بولىپ وتىر. قنردا وسى نورمانى ەنگىزىپ، ول ەرەجە 16-شى ماۋسىمنان باستاپ زاڭدى كۇشىنە ەنۋى ءتيىس ەدى. بانكتەر ءوز قارسىلىعىن اشىق بىلدىرمەسە دە، “تەحنيكالىق جۇمىستار” دەگەن جەلەۋمەن يپوتەكا بەرۋدى مۇلدە توقتاتا سالدى. ال مەملەكەت بانكتەردى كوممەرسيالىق يپوتەكا بەرۋگە ماجبۇرلەي المايدى. سوندىقتان اگەنتتىك شوشىپ كەتتى دە، نورمانىڭ ءوز كۇشىنە ەنۋىن قاراشا ايىنا دەيىن شەگەرىپ قويدى.
“قنردا يپوتەكاداعى جىلدىق ءتيىمدى مولشەرلەمەنى شەكتەۋدى اقىرىنداپ ۇمىتتىرىپ، جالپى بۇل نورمانى الىپ تاستايتىن سياقتى. سەبەبى بانكتەر «20 پايىزبەن يپوتەكا بەرۋ بىزگە قىزىق ەمەس» دەگەن سىڭاي تانىتۋدا. بۇل شانتاج دا بولۋى مۇمكىن. ونداي بولسا بانكتەر مەملەكەتتى قالپاقپەن وڭاي قاعىپ الدى دەپ ايتۋعا بولادى”، - دەيدى دەرەككوز.
ايتۋىنشا، بانكتەر يپوتەكادان ءبىر كۇندە كەتىپ قالسا، وندا بۇل نارىقتا مەملەكەتتىك “وتباسى بانك” قانا قالادى.
“ال بۇل قنردا-نىڭ جالپى قارجى نارىعىن دامىتۋ، باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋ بويىنشا ستراتەگياسىنا قايشى نارسە. سوندا اگەنتتىك ءوزى دامىتۋى ءتيىس قارجى نارىعىن ءولتىرىپ الۋى عاجاپ ەمەس”، — دەپ قوستى دەرەككوز.
دەرەككوز ۇسىنعان ماتەريالعا سۇيەنسەك، بانكتەر وسى جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا 390 ميلليارد تەڭگەگە يپوتەكا بەرگەن.
“بازالىق ستاۆكانىڭ جوعارى بولۋىنان كوممەرسيالىق يپوتەكا پايىزدارى قىمبات بولىپ تۇر. سوندىقتان كەز كەلگەن ادام ماقۇلداۋ الا بەرمەيدى. ول ءۇشىن بورىشكەردىڭ تابىسى جوعارى، باسقا كرەديتتەرى از بولۋى ءتيىس. ال جالپى نارىقتا بەرىلگەن جانە تولەنىپ جاتقان يپوتەكانىڭ جالپى سوماسى 6،7 تريلليون تەڭگەگە جەتىپ وتىر. بۇل فۋندامەنتالدى پوتولوكقا جاقىنداپ قالعانىمىزدى بىلدىرەدى”، — دەيدى ول.
فۋندامەنتالدى پوتولوك دەگەن نە؟
“كرەديت العان 9 ميلليون قازاقستاندىقتىڭ 24 تريلليون تەڭگە كرەديتى بار. ونىڭ 6،7 تريلليون تەڭگەسى يپوتەكا. وتانداستارىمىزدىڭ تابىسى كۇرت ارتپاعان جاعدايدا، ولار قازىرگى يپوتەكانىڭ ۇستىنەن تاعى يپوتەكا قوسىپ الا المايدى. الدىڭعىسىن جابۋى ءتيىس. سوندىقتان يپوتەكا پورتفەلى شامامەن 8 تريلليوندىق شەكپەن توقتايدى دەگەن بولجام بار”، — دەدى دەرەككوز.
