Memleket ózi baıqamaı komersıalyq ıpotekalyq naryqty óltirip ala jazdady. Endi kinálilerdi jazalaý prosesi bastalýy múmkin, dep habarlaıdy Dalanews.kz DALA INSIDE derekkózine silteme jasap.
Derekkóz málimetinshe, Qarjy naryǵyn retteý jáne damytý agenttigi óz sheshiminen ózi shoshyp ketken.
“Ipoteka JTSM-yndaǵy altybaqan QNRDA tóraıymy Mádına Ábilqasymovanyń eń sátsiz keısi bolaıyn dep tur. Buǵan deıin qarjy naryǵyn retteý agenttigi esh ýaqytta dál bulaı óz sheshimin tez ózgertpegen bolatyn. Agenttiktiń óz ishinde qazir emosıonaldy tolqýlar júrýde. Kezinde bul normany modeldep, dáleldep qorǵaǵan qyzmetkerler, ıaǵnı bas mamandar men ekspertter taıaq jep jatyr”, - deıdi, derekkóz.
Áńgime ekinshi deńgeıli bankter ıpotekasynyń jyldyq tıimdi mólsherlemesin 20 paıyz deńgeıimen shekteýge qatysty bolyp otyr. QNRDA osy normany engizip, ol ereje 16-shy maýsymnan bastap zańdy kúshine enýi tıis edi. Bankter óz qarsylyǵyn ashyq bildirmese de, “tehnıkalyq jumystar” degen jeleýmen ıpoteka berýdi múlde toqtata saldy. Al memleket bankterdi komersıalyq ıpoteka berýge májbúrleı almaıdy. Sondyqtan agenttik shoshyp ketti de, normanyń óz kúshine enýin qarasha aıyna deıin shegerip qoıdy.
“QNRDA ıpotekadaǵy jyldyq tıimdi mólsherlemeni shekteýdi aqyryndap umyttyryp, jalpy bul normany alyp tastaıtyn sıaqty. Sebebi bankter «20 paıyzben ıpoteka berý bizge qyzyq emes» degen syńaı tanytýda. Bul shantaj da bolýy múmkin. Ondaı bolsa bankter memleketti qalpaqpen ońaı qaǵyp aldy dep aıtýǵa bolady”, - deıdi derekkóz.
Aıtýynsha, bankter ıpotekadan bir kúnde ketip qalsa, onda bul naryqta memlekettik “Otbasy bank” qana qalady.
“Al bul QNRDA-nyń jalpy qarjy naryǵyn damytý, básekelestikti arttyrý boıynsha strategıasyna qaıshy nárse. Sonda agenttik ózi damytýy tıis qarjy naryǵyn óltirip alýy ǵajap emes”, — dep qosty derekkóz.
Derekkóz usynǵan materıalǵa súıensek, bankter osy jyldyń birinshi toqsanynda 390 mıllıard teńgege ıpoteka bergen.
“Bazalyq stavkanyń joǵary bolýynan komersıalyq ıpoteka paıyzdary qymbat bolyp tur. Sondyqtan kez kelgen adam maquldaý ala bermeıdi. Ol úshin boryshkerdiń tabysy joǵary, basqa kredıtteri az bolýy tıis. Al jalpy naryqta berilgen jáne tólenip jatqan ıpotekanyń jalpy somasy 6,7 trıllıon teńgege jetip otyr. Bul fýndamentaldy potolokqa jaqyndap qalǵanymyzdy bildiredi”, — deıdi ol.
Fýndamentaldy potolok degen ne?
“Kredıt alǵan 9 mıllıon qazaqstandyqtyń 24 trıllıon teńge kredıti bar. Onyń 6,7 trıllıon teńgesi ıpoteka. Otandastarymyzdyń tabysy kúrt artpaǵan jaǵdaıda, olar qazirgi ıpotekanyń ústinen taǵy ıpoteka qosyp ala almaıdy. Aldyńǵysyn jabýy tıis. Sondyqtan ıpoteka portfeli shamamen 8 trıllıondyq shekpen toqtaıdy degen boljam bar”, — dedi derekkóz.
