پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىق ماسەلەلەرى بويىنشا رەسپۋبليكالىق كەڭەس وتكىزدى. ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ، سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا ءمينيسترى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ، توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى شىڭعىس ءارىنوۆ، سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى مالىك ولجابەكوۆ جانە ءبىرقاتار وبلىس اكىمدەرى قابىلدانىپ جاتقان شارالار تۋرالى باياندادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
«قازگيدرومەت» رمك-نىڭ الدىن الا گيدرولوگيالىق بولجامىنا سايكەس اقپان ايىندا اۋا رايى جىلى بولادى، جاۋىن-شاشىن مەن تەمپەراتۋرانىڭ وزگەرۋى كۇتىلۋدە، سونىڭ سالدارىنان مۇز قاتۋى مۇمكىن. ناۋرىزدا اۋا رايىنىڭ جىلىنۋ جانە جاۋىن-شاشىننىڭ كوپ بولۋى سۋ تاسقىنى ءقاۋپىن ارتتىرادى. ەكولوگيا جانە سۋ رەسۋرستارى مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ىلعالدىلىق كورسەتكىشتەرى سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا، پاۆلودار، قاراعاندى، شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا، ۇلىتاۋ، اباي، جەتىسۋ، اقتوبە، اتىراۋ، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ باتىس بولىكتەرىندە جانە الماتى، تۇركىستان، جامبىل وبلىستارىنىڭ تاۋ بوكتەرىندەگى اۋداندارىندا نورما شەگىنەن جوعارى ەكەنى بايقالادى. سونىمەن قاتار ءبىرقاتار وڭىردە توپىراقتىڭ قاتۋ تەرەڭدىگى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا تومەن.
ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەران نىسانبايەۆ بيىلدان باستاپ باستاپ سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە ارنالعان جالپىلانعان گيدرولوگيالىق بولجامعا قوسا، ءار ايماق بويىنشا ەگجەي-تەگجەيلى اقپارات پەن كەڭەستەر جەكە-جەكە بەرىلىپ جاتقانىن باياندادى. ولار ءقاۋىپتى ايماقتاردا ورنالاسقان ناقتى ەلدى مەكەندەردى كورسەتە وتىرىپ، سۋدىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى مەن شىعىنىن، گيدرولوگيالىق بەكەتتەردەگى اعىننىڭ كولەمىن جانە سۋ تاسقىنى باستالۋىنىڭ بولجامدى كۇندەرىن كورسەتەدى. سونداي-اق مەتەوستانسالار دەرەكتەرى نەگىزىندە گيدرولوگيالىق باقىلاۋمەن قامتىلماعان اۋماقتارداعى ەرىگەن سۋدىڭ كۇتىلەتىن كولەمى تۋرالى اقپارات بەرىلەدى.
سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى مالىك ولجابەكوۆ Tasqyn سۋ تاسقىنىن بولجاۋدىڭ جاڭا اقپاراتتىق جۇيەسى سياقتى سيفرلىق شەشىمدەردى ەنگىزۋ تۋرالى حابارلادى. وزەندەردىڭ 128 ۋچاسكەسىندەگى 142 گيدروبەكەتتە سۋ تاسقىنىن مودەلدەۋ جۇرگىزىلەدى. سونىمەن قاتار سۋ قويمالارىنان جىبەرىلەتىن سۋ مولشەرى بويىنشا جەدەل مالىمەت اۆتوماتتاندىرىلعان جانە قاۋىپ-قاتەردى ەرتەرەك ەسكەرتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن GloFAS جاھاندىق سۋ تاسقىنى تۋرالى ەسكەرتۋ جۇيەسىمەن بىرىكتىرىلگەن.
سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا ءمينيسترى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ ەلىمىزدەگى گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىستاردىڭ دايىندىعى تۋرالى باياندادى. جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا بۇگىندە 74 نىسان قالپىنا كەلتىرىلدى، 46-سى جوندەۋ ساتىسىندا، 18ء-ىنىڭ جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجاتتاماسى ازىرلەندى. ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ۋچاسكەلەردى قوسا العاندا، 1 مىڭ شاقىرىمنان استام كانالدار، 153 مىڭ شاقىرىمنان استام وزەن ارنالارى تازارتىلىپ، 205 نىساندا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. وتكەن جىلى كولەمى 245 ملن م3 بولاتىن اقتوبە سۋ قويماسىن رەكونسترۋكسيالاۋ جۇمىستارى اياقتالدى. ۇزىندىعى 312،4 شاقىرىم 59 قورعانىس بوگەتىن قالپىنا كەلتىرۋ اياقتالۋ ساتىسىندا تۇر. بارلىق سۋ قويمالارىنداعى جۇمىس رەجيمى جىبەرىلەتىن سۋ مولشەرى بويىنشا ەسەپتەلىپ جاسالدى. ترانسشەكارالىق ىنتىماقتاستىق اياسىندا تۇراقتى سۋ پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋ تاسقىنى كەزەڭىندە تج الدىن الۋ ءۇشىن ىرگەلەس ەلدەرمەن بەلسەندى ءوزارا ءىس-قيمىل جۇرگىزىلۋدە.
توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترى شىڭعىس ءارىنوۆتىڭ مالىمەتىنشە، بۇگىندە سۋ تاسقىنى ءقاۋپى بار ايماقتا 1 223 ەلدى مەكەن بار. ولاردى قورعاۋ ءۇشىن 576 شاقىرىم توپىراق ۇيىندىلەرى مەن قورعانىس بوگەتتەرى تۇرعىزىلدى، 822 شاقىرىم سۋ بۇرۋ جۇيەلەرى، كانالدار مەن ارىقتار جوندەلىپ، سالىندى. اۆتوموبيل جانە تەمىر جول قاتىناستارىندا 960 سۋ وتكىزۋ قۇرىلىستارى ورناتىلدى جانە اۋىستىرىلدى. 74 وزەننىڭ ءقاۋىپتى ۋچاسكەلەرىندە 500 شاقىرىمعا جۋىق اۋماقتا ءتۇبىن تەرەڭدەتۋ، جاعالاۋدى بەكىتۋ جانە ارنالاردى تازارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. سونىمەن قاتار بارلىق وڭىردە تاسقىننىڭ الدىن الۋ شارالارى تولىق كولەمدە اياقتالعان جوق. بۇل ۇكىمەت اپپاراتى مەن تجم بىرلەسكەن تەكسەرۋ بارىسىندا انىقتالدى. باقىلاۋدى تج الدىن الۋ كوميتەتى جۇزەگە اسىرادى، ول ءتيىستى شارالاردى، سونىڭ ىشىندە اكىمدەردىڭ اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىگىن قابىلدايدى.
پرەمەر-مينيستر شاردارا سۋ قويماسىنان سۋ جىبەرۋدىڭ ارتۋىنا جانە سىرداريا وزەنىندەگى جارتىلاي مۇز قاتۋىنا بايلانىستى ءقاۋىپتى ەسكەرە وتىرىپ، قىزىلوردا وبلىسىندا سۋ تاسقىنى كەزەڭىنىڭ وتۋىنە قاتىستى ماسەلە كوتەردى. سونداي-اق سۋ تاسقىنى ءقاۋپى بار اتىراۋ جانە قوستاناي وبلىستارىنا دا نازار اۋدارىلدى. اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا ءوڭىر اكىمدەرى تىڭدالدى. ءوز كەزەگىندە پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى قانات بوزىمبايەۆ پىكىر ءبىلدىردى.
"ءقازىر سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە ساقاداي-سايمىز دەپ ايتۋعا ءالى ەرتە. وسى كۇنگە دەيىن ءتيىستى شەشىمدەر قابىلدانباعان ءبىرقاتار ماسەلە بار. بۇل اسىرەسە سۋ باسۋ ءقاۋپى جوعارى ايماقتارعا قاتىستى. ءقازىر، ەڭ الدىمەن، ەلدى مەكەندەردىڭ سۋ تاسقىنىنا ناقتى دايىندىق دەڭگەيىن تەكسەرۋ كەرەك. ءاربىر ەلدى مەكەنگە بارىپ، قالىپتاسقان جاعدايدى جان-جاقتى سارالاپ، ءتيىستى شارالار قابىلدايتىن وڭىرلىك كوميسسيالار قۇرۋدى تاپسىرامىن. بارلىق اكىم تىكەلەي جاۋاپ بەرەدى. سوندىقتان جۇمىستى جانداندىرىپ، سۋ تاسقىنىنا قارسى بەلگىلەنگەن شارالاردى ناقتى ىسكە اسىرۋ قاجەت"، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.
كەڭەس قورىتىندىسى بويىنشا پرەمەر-مينيستر:
ءوڭىر اكىمدىكتەرى 1 ناۋرىزعا دەيىن سۋ تاسقىنىنىڭ الدىن الۋ جانە جويۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى رەسۋرستاردى دايىنداسىن. ەلدى مەكەندەردەن قاردى ەرتەرەك شىعارۋ قاجەت. سۋ بۇرۋ ارنالارى مەن ارىقتاردى دايىنداۋ، نوسەر كارىزدەرىن تازارتۋ كەرەك. سۋ تاسقىنى ءقاۋپى بار ەلدى مەكەندەر توپىراق ۇيىندىلەرىمەن جانە ارنايى قورعانىس بوگەتتەرىمەن بەكىتىلۋى ءتيىس. ازىق-تۇلىك، جانار-جاعارماي، دارى-دارمەك جانە ازاماتتاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە قاجەتتى قۇرالدار قورلارىن دايىنداۋ، قاجەت بولعان جاعدايدا وزەندەردە الدىن الا جارىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋ تاپسىرىلدى.
سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا مينيسترلىگى بولجامدى دەرەكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، سۋ قويمالارىنداعى سۋدىڭ جينالۋ كولەمىن انىقتاپ، ولارعا تۇراقتى باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتسىن. قاجەت بولعان جاعدايدا سۋدى الدىن الا جانە ءقاۋىپسىز جىبەرۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋ قاجەت. شەكارا ماڭىنداعى مەملەكەتتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، ترانسشەكارالىق سۋ ايدىندارىندا قاۋىپتەردىڭ تۋىنداۋى تۋرالى مالىمەتتەرمەن ۇنەمى ءوزارا اقپارات الماسۋدى ۇيىمداستىرۋ كەرەك.
سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى تجم جانە باسقا دا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بىرلەسىپ، سۋ باسۋى ىقتيمال ايماقتاردا سۋ تاسقىنىنا قارسى جۇمىستار جۇرگىزۋ جونىندەگى ءىس-قيمىلداردى ايقىنداۋ جانە بولجاۋ ءۇشىن Tasqyn اقپاراتتىق جۇيەسىنىڭ الەۋەتىن پايدالانسىن.
توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى ازاماتتىق قورعانىس كۇشتەرى مەن قۇرالدارىنىڭ جەدەل ارەكەت ەتۋ دايىندىعىن قامتاماسىز ەتسىن. ىىم-مەن بىرلەسىپ، قۇتقارۋ جاساقتارىن تارتۋ، ونىڭ ىشىندە اۋە كەمەلەرىمەن تاسىمالداۋ الگوريتمدەرىن ازىرلەۋ، سۋ باسۋ ءقاۋپى تونگەن جاعدايدا ازاماتتاردى ۋاقتىلى ەۆاكۋاسيالاۋ ماسەلەلەرىن پىسىقتاۋ قاجەت. سونداي-اق ادامداردى ءقاۋىپسىز ايماققا جەتكىزۋگە ارنالعان ەۆاكۋاسيالىق پۋنكتتەر مەن تەحنيكانىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ قاجەت.
مەملەكەتتىك ورگاندار قولدانىستاعى زاڭنامانى تالداپ، قاجەت بولعان جاعدايدا ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار وتكەن جىلعىداي سۋ تاسقىنىنا قارسى ءىس-شارالاردى ۇيلەستىرۋ جانە سۋ تاسقىنى سالدارىن جويۋ بويىنشا رەسپۋبليكالىق شتاب قۇرۋ تاپسىرىلدى.
پرەمەر-مينيستر اكىمدەر مەن ۆەدومستۆولارعا سۋ تاسقىنى كەزەڭىنە دايىندىقتى ناۋرىز ايىنىڭ باسىنا دەيىن اياقتاۋدى تاپسىردى.
