ەل ىشىندەگى شەكتەن شىققان پاراقورلىق پەن ادىلەتسىزدىك، مانساپتىڭ تاعى ءۇشىن ماقتانعا سالىنىپ، باسىنىڭ باعى ءۇشىن ار-ۇياتىن ساۋداعا سالىپ جاعىمپازدىقتىڭ جاراپازانىن ايتىپ جۇرگەن “جاسامپازداردى” كورگەندە “اپىر-اي، جۇمىر جەر نەگە جىرتىلىپ كەتپەي شىداپ تۇر” دەگەن ويعا قالاسىڭ. قۇلاعىن ساتقانداردان قۇداي اتقانداردىڭ سۇلدەسىن كورىپ ساسقانىمنان كۇڭىرەنەم دە كۇرسىنەم، – دەپ ەدى سوفى اعا ءبىر سوزىندە.
كەرەككە جارامايتىنداردى كەرەمەت تۇتقان بۇگىنگى قوماعاي-قوعام كومەيى بۇلكىلدەگەننىڭ ءبارىن – شەشەن، كوپتىڭ ۇستىنەن زىركىلدەگەننىڭ ءبارىن كوسەم ەتىپ قويدى. كولگىرسىپ سويلەپ كوپتىڭ كوڭىلىن اۋلايتىن جىلتىرلار كوبەيدى.
ازاماتتىق پوزيسيانىڭ جوقتىعى مەن تاپشىلىعى مۇڭايتادى.
ۇلتىنىڭ جانىن ۇقپاي ۇلى بولعىسى كەلەتىندەرىن قايتەسىز! ۇلت بار جەردە ۇلتتىق پروبلەمانىڭ بولماي قالۋى مۇمكىن ەمەس. ەلىمىزدىڭ جاقسىلىعىنا قۋانامىز، جامانىنا نەگە كوز سالمايمىز، نەگە جانىمىز اشىمايدى؟! كوپ نارسەنى ساياساتپەن بايلانىستىرا سالعىمىز كەلەدى، ول ساياسات ەمەس، ازاماتتىق بورىشىمىز ەمەس پە؟
ءبىر ويشىلدىڭ: “ادامزات بالاسى زاڭنىڭ ەمەس، ءسالت-داستۇردىڭ “ق ۇلى” بولعان كەزدە باقىتتى ءومىر باستالادى” دەگەنىن وقىپ ەدىم.
راسىندا دا سولاي! ءبىز ۇلكەنىن ارداقتاعان، سالت-جوراسىن سالماقتاعان، ءداستۇرىم – داۋلەتىم، عۇرپىم – عۇمىرىم، سالتىم – سانام دەپ وسكەن تەكتى ۇلتتىڭ ۇرپاعى ەدىك قوي. بۇگىندە سالت-داستۇرمەن ساناسۋدان گورى زاڭنان عانا قورقۋ، سىرت كوزدەن عانا قايمىعۋ باسىم. ءداستۇرلى ءومىر سالتىمىزدان جاڭىلىپ، اتا-بابامىز قالىپتاستىرعان ۇلتىمىزدىڭ ەڭ تاماشا قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن ادامدار اراسىنداعى ءوزارا كىسىلىك، ۇلكەن مەن كىشىنىڭ، تۋىس پەن تۋعاننىڭ، جات پەن جاقىننىڭ، ەركەك پەن ايەلدىڭ قاتىناس قالىپتارىنىڭ شىرقىن بۇزىپ الدىق. قازاقتىڭ كەز كەلگەن ۇلتتىق ادەت-عۇرپىندا كىسىلىك، ادامگەرشىلىك، مەيىرىم بار ەدى.
“تىيىم كورمەگەن بالادان تەكسىز شىعادى. تەكتەۋ ادامدى ادەپتىلىككە ۇيرەتەدى”. مىنە، قازاقتىڭ ءتول تاربيەسىنىڭ وزىق ۇلگىسى.
“ۇيات بولادى” مەن “وبال بولادىنى” بالاسىنىڭ ساناسىنا ءتاي-تاي باسقاننان، العاش بىلدىرلاي باستاعاننان ءسىڭىرىپ كەلگەن قازاق بۇگىندە تىيىم مەن تەكتەۋدى ۇمىتتى.
قازىرگى بالا جالتاق قوعامنىڭ جاعىمپاز ادامدارىنان قانداي تاربيە كورىپ وتىر؟ كورسەتەر ونەگەمىز قايسى؟ وسىنىڭ ءبارى، اينالىپ كەلگەندە، ۇلتتىق مىنەز-بولمىسىمىزدى جوعالتىپ العانىمىزدىڭ كەسىرى. ءداستۇرلى نانىم مەن سەنىمگە مويىنسىنباعان سوڭ، ءسالت-داستۇردى ساقتاماعان سوڭ كورگەنسىزدىككە بوي الدىرىپ، تاتۋلىقتى قاتۋلىقپەن ءىرىتىپ ءجۇرمىز. باياعى باۋىرمال كوڭىل، قازاقى قايىرىمدىلىق جوق. قۋلىق پەن سۇمدىقتىڭ قۇدىعىنا سۇيرەگەن قۋاياق، سۇماۋىز بولىپ بارامىز. وزەكتى ورتەگەن وسى ويلار كوڭىلگە تىنىم، جۇرەككە مازا بەرمەيدى.
بەكجان تۇرىس
