سۇراق: قاسيەتتى كۇندەردىڭ قاي كۇنىندە ورازا ۇستاعان دۇرىس بولادى؟

جاۋاپ: قاسيەتتى كۇندەر – قاسيەتتى تۇندەردەن كەيىن كەلەتىن كۇندەر. مىسالى جۇما ءتۇنى – بەيسەنبىدەن جۇماعا قاراعان ءتۇن.

 

ءبارات ءتۇنى:

شابان ايىنىڭ 15ء-شى ءتۇنى. ءدال سولاي، بۇل تۇننەن كەيىن كەلەتىن كۇن، ياعني 15 شابان بولادى. ورازا ۇستاماقشى بولعان ادام وسى كۇنى ۇستاۋى كەرەك. ەگەر بۇل كۇن جۇما نەمەسە سەنبى كۇندەرىنە تۋرا كەلسە، الدىڭعى نەمەسە كەيىنگى كۇنمەن قوسىپ ۇستاۋ كەرەك. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«شاباننىڭ 15ء-شى ءتۇنىن عيباداتپەن، كۇندىزىن ورازامەن وتكىزىڭدەر! بۇل تۇندە اللاھۋ تا'الا ايتادى: "كەشىرىم سۇرايتىن ادام جوق پا – كەشىرەيىن. ريزىق سۇرايتىندار جوق پا – ريزىق بەرەيىن. دەرتتىلەر جوق پا – داۋاسىن جانە دەنساۋلىق بەرەيىن. قانداي تىلەۋى بار بولسا، سۇراسىن، بەرەيىن." بۇل جاعداي تاڭعا دەيىن جالعاسادى.» (يبن ماجا)

 

ميعراج ءتۇنى:

راجاب ايىنىڭ 27ء-شى ءتۇنى. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«راجابتىڭ 27ء-شى كۇنىندە ورازا ۇستاعان ادامعا 60 جىلدىق ورازا ساۋابى بەرىلەدى.» (ي.عازالي، ءابۋ مۋسا ءال ءماداني)

ەگەر بۇل كۇن جۇما نەمەسە سەنبى كۇنىنە ساي كەلسە، الدىڭعى نەمەسە كەيىنگى ءبىر كۇنمەن قوسىپ ۇستاۋ كەرەك.

 

ءراعايب ءتۇنى:

راجاب ايىنىڭ العاشقى جۇما ءتۇنى. بەيسەنبى كۇنى ورازا ۇستاپ، ءتۇنىن دە عيباداتپەن وتكىزۋ وتە ساۋاپتى بولادى.

ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى: «اللاھۋ تا'الا راجاب ايىندا ورازا ۇستاعان ادامدى كەشىرەدى.» (عۋنييا)

 

اشۋرا كۇنى:

مۋحاررام ايىنىڭ 10-شى كۇنى – اشۋرا كۇنى. اشۋرا كۇنىندە دە جالعىز ءبىر كۇن ورازا ۇستاۋ ماكرۋح بولادى. الدىڭعى نەمەسە كەيىنگى ءبىر كۇنمەن قوسىپ ۇستاۋ كەرەك. ەكى حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«اشۋرانىڭ قاسيەتتىلىگىنەن پايدالانىڭدار! بۇل قاسيەتتى كۇندە ورازا ۇستاعان ادام پەرىشتەلەردىڭ، پايعامبارلاردىڭ، شاھيدتەردىڭ جانە ساليحتاردىڭ عيباداتتارىنداي ساۋاپقا قاۋىشادى.» (شيرا)

«اشۋرا كۇنىندە الدىڭعى نەمەسە كەيىنگى ءبىر كۇندى دە قوسىپ ورازا ۇستاڭدار، ياھۋديلەرگە ۇقساپ تەك اشۋرا كۇنىندە ءبىر كۇن ۇستاماڭدار.» (ي.احمەد)

 

ءماۋلىت ءتۇنى:

ءرابيۋل-اۋۋال ايىنىڭ 11-نەن 12-نە قاراعان ءتۇن. 11-نە نەمەسە 12-نە ورازا تۇتۋ جاقسى بولادى.

سۇيىكتى پايعامبارىمىز دۇيسەنبى كۇنى ورازا ۇستايتىن ەدى. سەبەبىن سۇراعاندا، «وسى كۇنى دۇنيەگە كەلدىم. شۇكىر رەتىندە ورازا ۇستاپ جاتىرمىن» دەيتىن ەدى. (حاق ءسوزدىڭ دالەلدەرى كىتابى)

 

اراپا كۇنى:

قۇربان ايتتىڭ الدىنداعى كۇن. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى مىناداي:

«اراپا كۇنى ۇستالعان ورازا مىڭ كۇندىك (ءناپىل) ورازاعا تەڭ.» (تاباراني)

اراپا كۇنى ورازا ۇستاۋ ءمۇستاھاب. ناۋرىزعا نەمەسە سەنبى كۇنىنە سايكەس كەلسە دە، بۇل كۇندە اراپا نيەتىمەن ورازا ۇستاعان ادام ماكرۋح ىستەگەن بولمايدى. ناۋرىز نەمەسە سەنبى رەتىندە ورازا ۇستاسا، ماكرۋح بولادى. اراپا دەپ ۇستاسا، ماكرۋح بولمايدى.

 

جۇما كۇنى:

جۇما كۇندەرىندە ورازا ۇستاۋ وتە ساۋاپتى. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى مىناداي:

«جۇما كۇنى ورازا ۇستاعان ادامعا ون احيرەت كۇندىك ورازا ساۋابى جازىلادى.» (ءبايھاقي)

جۇما كۇنىندە جالعىز ءبىر كۇن ورازا ۇستاۋ ماكرۋح بولادى دەگەن عالىمدار دا بولعان، سوندىقتان جۇما كۇنىندە جالعىز ءبىر كۇن ەمەس، بەيسەنبى نەمەسە سەنبى كۇندەرىنىڭ بىرىمەن قوسىپ ۇستاۋ كەرەك. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«جۇما كۇنىندە جالعىز ءبىر كۇن ورازا ۇستاماڭدار! الدىڭعى نەمەسە كەيىنگى ءبىر كۇنمەن قوسىپ ۇستاڭدار.» (بۇحاري)

 

ءزۇل-حيدجا ايىندا ورازا:

ءزۇل-حيدجانىڭ العاشقى 9 كۇنىندە ورازا ۇستاۋ كەرەك. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«ءزۇل-حيدجانىڭ العاشقى 9 كۇنىندە ورازا ۇستاعان ادامعا ءار كۇنىنە ءبىر جىلدىق ورازا ساۋابى بەرىلەدى.» (ءابۋل باراكات)

 

مۋحاررام ايىندا ورازا:

ەكى حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى مىناداي:

«رامازاننان كەيىن ەڭ قۇندى ورازا – اللاھتىڭ ايى بولعان مۋحاررام ايىندا ۇستالعان ورازا. پارىزداردان كەيىن ەڭ قۇندى ناماز – تۇڭگى ناماز.» (ءمۇسليم، يبن ماجا، تيرميزي، ءناساي)

«ءناپىل ورازا ۇستاماقشى بولساڭ، مۋحاررام ايىندا ۇستا، ويتكەنى ول – اللاھتىڭ ايى. ول ايدا ءبىر كۇن بار، ول كۇندە اللاھ وتكەن قاۋىمداردىڭ ءبىرىنىڭ تاۋبەسىن قابىل ەتتى. تاعى سول كۇنى تاۋبە ەتەتىندەردىڭ كۇنالارىن كەشىرەدى.» (تيرميزي)

ءزۇل-حيدجانىڭ سوڭعى كۇنى جانە مۋحاررامنىڭ ءبىرىنشى كۇنى ورازا ۇستاعان ادام سول جىلدى تولىعىمەن ورازا ۇستاعانداي ساۋاپقا قاۋىشادى.» (ءاييۋھال ءۋالاد يلميحالى)

 

راجاب ايىندا ورازا:

حاديس شاريفتەردە بىلاي دەلىنەدى:

«حارام (قۇرمەتتى) ايلار – راجاب، ءزۇل-قادا، ءزۇل-حيدجا جانە مۋحاررام.» (يبن ءجارير)

«حارام ايلاردا بەيسەنبى، جۇما جانە سەنبى كۇندەرى ورازا ۇستاعان ادامعا ەكى جىلدىق عيبادات ساۋابى جازىلادى.» (تاباراني)

«حارام ايلاردا ءبىر كۇن ورازا ۇستاپ، ءبىر كۇن ۇستاماۋ وتە قۇندى.» (ءابۋ داۋد)

«راجاب ايىندا اللاھۋ تا'الاعا كوپ يستيعفار ەتىڭدەر، ويتكەنى اللاھۋ تا'الانىڭ راجاب ايىنىڭ ءار ساتىندە توزاقتان ازات ەتكەن قۇلدارى بار. ودان باسقا، ءجانناتتا سونداي ءزاۋلىم سارايلار بار، تەك راجاب ايىندا ورازا ۇستاعاندار عانا كىرەدى.» (ءدايلامي)

«ءجانناتتا سونداي ءزاۋلىم سارايلار بار، ولارعا تەك راجاب ايىندا ورازا ۇستاعاندار عانا كىرەدى.» (ءدايلامي)

«اللاھۋ تا'الا راجاب ايىندا ورازا ۇستاعانداردى كەشىرەدى.» (عۋنييا)

 

شابان ايىندا ورازا:

ايشا انامىز بىلاي دەگەن:

«راسۋلۋللاھتىڭ ەشبىر ايدا شابان ايىنان كوبىرەك ورازا ۇستاعانىن كورمەدىم. كەيدە شابان ايىن تولىعىمەن ورازامەن وتكىزەتىن ەدى.» (بۇحاري)

شابان ايىندا نەلىكتەن ورازا ۇستاعاندىعى جايىندا سۇرالعان كەزدە، راسۋلۋللاھ الەيھيسسالام بىلاي جاۋاپ بەرگەن:

«شابان – سونداي قاسيەتتى اي، ادامدار بۇل ايدان ءعاپىل بولادى. بۇل ايدا امالدار الەمدەردىڭ راببىنا ۇسىنىلادى. مەن دە امالدارىمنىڭ ورازا كۇيىمدە ۇسىنىلۋىن قالايمىن.» (ءناساي)

تاعى ەكى حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«رامازاننان كەيىنگى ەڭ قۇندى ورازا – شابان ايىندا ۇستالعان ورازا.» (تيرميزي)

«شاباندا ءۇش كۇن ورازا ۇستاعان ادامعا حاق تا'الا ءجانناتتا ءبىر ورىن دايىندايدى.» (ءاييۋھال ءۋالاد يلميحالى)

دەنە ءبىتىمى ارىق، ءالسىز بولعان ادامنىڭ شابان ايىنىڭ 15-ىنەن كەيىن ورازا ۇستاماي، پارىز بولعان رامازان ايىنىڭ ورازاسىنا دايىندالۋى جاقسى بولادى. دەنساۋلىعى جاقسى بولعان ادام شابان ايىنىڭ باسىم كۇندەرىن، ءتىپتى تولىعىن ورازامەن وتكىزە الادى.

 

ءشاۋۋال ايىندا ورازا:

ءشاۋۋال ايىندا ورازا ۇستاۋ وتە ساۋاپتى. حاديس شاريفتەردە بىلاي دەلىنەدى:

«ءشاۋۋال ايىندا التى كۇن ورازا ۇستاعان ادام جاڭادان تۋىلعانداي كۇناسىز بولادى.» (تاباراني)

«رامازاننان كەيىن شاۋۋالدە دە التى كۇن ورازا ۇستاعان ادام ءبىر جىل ورازا ۇستاعان بولىپ سانالادى.» (يبن ماجا)

 

دۇيسەنبى مەن بەيسەنبى:

دۇيسەنبى مەن بەيسەنبى كۇندەرىندە ورازا ۇستاۋ، باسقا كۇندەرگە قاراعاندا، ساۋاپتىراق. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«امالدار دۇيسەنبى مەن بەيسەنبى كۇندەرى ۇسىنىلادى. مەن امالدارىمنىڭ ورازا ۇستاعان كۇيىمدە ۇسىنىلۋىن قالايمىن.» (تيرميزي)

 

ءار ايدا ءۇش كۇن ورازا ۇستاۋ:

ءار ايدا ءۇش كۇن ورازا ۇستاعان جاقسى بولادى. ەكى حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى مىناداي:

«ءار ايدا ءۇش كۇن ورازا ۇستاۋ بۇكىل جىلدى ورازامەن وتكىزۋ سياقتى ساۋاپتى.» (بۇحاري)

«قاماري ايدىڭ 13، 14 جانە 15 كۇندەرىندە ورازا ۇستاعان ادام بۇكىل جىل بويى ورازا ۇستاعانداي ساۋاپقا قاۋىشادى.» (ءناساي)

 

انىقتاما: قاسيەتتى كۇندەردەگى وسى ورازالار – ءناپىل. ءناپىل ورازا ۇستاۋ دا ۇلكەن ساۋاپ. ءبىر حاديس ءشاريفتىڭ ماعىناسى:

«رامازان ايىنان بولەك اللاھ رازىلىعى ءۇشىن ءبىر كۇن ورازا ۇستاعان ادام ءبىر مىقتى بايگە اتىنىڭ ءبىر جىلدا شاۋىپ وتەتىن قاشىقتىعىنداي توزاقتان الىستايدى.» (ءابۋ يا'لا)

اسىرەسە جوعارىدا بىلدىرىلگەن قاسيەتتى كۇندەردە ورازا ۇستالاتىن بولسا، ساۋابى ودان دا كوپ بولادى. الايدا ءناپىلدىڭ قۇنى مەن ساۋابىنىڭ پارىزدىڭ جانىندا تەڭىزدىڭ جانىنداعى ءبىر تامشىداي دا بولا المايتىنىن يسلام عالىمدارى بىلدىرۋدە. سوندىقتان ورازادان قازاسى بار بولعان ادام وسى ورازالاردى ۇستايتىن كەزدە «العاشقى قازاعا قالعان رامازان ورازاسىنا» دەپ نيەت ەتۋ كەرەك. قازا قارىزىمىز جوق بولسا دا، وسىلاي نيەت ەتىپ ۇستاۋ كەرەك. سەبەبى، ۇستالعان مۇنداي ورازا، ونسىز دا، ءناپىل بولادى. ۇمىتىلعان ءبىر قازامىز بار بولسا، سونىڭ ورنىنا وتەدى. وسىلايشا، ءارى ورازادان قازامىز وتەلگەن بولادى، ءارى قاسيەتتى كۇنگە ءتان بولعان ورازا ساۋابىنا دا قاۋىشقان بولامىز.

 

ايدىڭ باسى مەن سوڭى

سۇراق: «راجاب ايىنىڭ باسىندا ءبىر كۇن، ورتاسىندا ءبىر كۇن جانە سوڭىندا ءبىر كۇن ورازا ۇستاعان ادامعا راجابتا تولىعىمەن ورازا ۇستاعانداي ساۋاپ بەرىلەدى» دەلىنەدى. سوندا باسى – ايدىڭ ءبىرىنشى كۇنى، ورتاسى – ون بەسى، ال سوڭى – وتىزى بولادى ما؟

جاۋاپ: جوق. باسىندا دەگەنى – ايدىڭ العاشقى كۇندەرى دەگەن ءسوز. ورتاسى – ورتاداعى كۇندەرگە جاقىن بولعان كۇندەر دەگەن ءسوز. سوڭى دا – ايدىڭ سوڭعى كۇندەرىندە دەگەن ءسوز.

 

ورازا كەستەسى

رامازان ايىنان باسقا ۋاقىتتاردا ورازا ۇستايتىن كەزدە www.kuntizbe.kz نەمەسە www.namaztimes.kz سايتتارىنان ءوز ەلدى مەكەنىڭىزدى تاۋىپ، سول جەرگە تيەسىلى سول كۇنگى "يمساك" (اۋىز بەكىتۋدى باستاۋ ۋاقىتى) جانە "اقشام" (اۋىز اشاتىن ۋاقىت) ۋاقىتتارى اراسىندا اۋىز بەكىتۋ قاجەت.