ءقازىر الامانعا اندرەي لاۆرەنتيەۆتىڭ اتى قوسىلعان سىڭايلى. ونىڭ ەسىمى ەلدەگى ەڭ ىقپالدى دەگەن 50 كاسىپكەردىڭ بەل ورتاسىندا تۇر. ال جاسىنىڭ ءالى ەلۋگە تولماعانىن ەسكەرسەك، اۆتوكولىك سالاسى الپاۋىتىنىڭ قولىنان ءبىراز دۇنيە كەلەتىنىن بايقايمىز.
ءبىزدىڭ لاۆرەنتيەۆكە بۇيرەگىمىز بۇرىپ تۇرعانى شامالى. دەسە دە قارمەتكومبيناتتى ەنشىلەيدى-اۋ دەگەندەردىڭ ەسىم-سويىنا ءبىر ءۇڭىلىپ كورەيىكشى...
الدىمەن ەل ىشىندە ايتىلىپ جۇرگەن اڭگىمە: بيىلعى تامىزدا – ارسەلورمتتالدا 5 كەنشى قازا تاپقان كەزدە كاسىپورىن قوجايىنى مەن قازاق ۇكىمەتى ءبىرشاما ساۋدالاسقان، كومبينات ءۇشىن ءۇندى ميللياردەرى $1،5 ملرد سۇراپتى-مىس.
ال جاقىندا ۇكىمەتباسى سمايىلوۆ ارسەلوردى ساتىپ الاتىن ينۆەستور بىردەن $1،3 ملرد قۇيۋى كەرەك دەگەن تالاپ قويدى. بۇدان بولەك، جاڭعىرتۋ جۇمىستارىنا $3 ملرد سالۋى ءتيىس.
دەمەك، 46 كەنشى قازا تاپقاندا، ميتتال بىردەن 200 ملن تۇسىرگەن.
DALA INSIDE بۇعان دەيىن ارسەلورميتتالدىڭ جاڭا ينۆەستورى رەتىندە وتاندىق وليگارحتار - Freedom Holding قوجايىنى تيمۋر تۋرلوۆ پەن نازاربايەۆتىڭ كۇيەۋ بالاسى، حالىق بانكتىڭ ماجوريتارلى اكسيونەرى تيمۋر قۇلىبايەۆ قاراستىرىلىپ وتىرعانىن جازعان ەدى.
ايتپاقشى، ولار «بۇعان دەيىن جاريالانعان تيمۋر تۋرلوۆ «ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ» كومپانياسىنىڭ جاڭا ينۆەستورى بولۋى مۇمكىن دەگەن اقپارات شىنايى ەمەس. تۋرلوۆ مىرزا كاسىپورىندى ساتىپ الۋ بويىنشا كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن جوق جانە جوسپارلاعان ەمەس»، دەگەن رەسمي مالىمدەمە جاساپ قويدى. مۇنىڭ استارىندا نە ساياسات بارى تاعى كومەسكى.
ال «ءوىزىمىزدىڭ» قۇلىبايەۆ شە؟.. ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. قانى ءبىر بولعانىمەن، قۇبىلاسى «كىتاپحانا» جاقتا.
نەگىزى، ول ۇكىمەتپەن جارتى جىل بويى كەلىسسوز جۇرگىزىپ كورىپتى-مىس. ويتكەنى، قۇلىبايەۆ ميتتال سۇراعان قارجىنى حالىق بانكتىڭ بىرنەشە پاكەت اكسياسىن ساتىپ-اق، تابا الادى.
ءبىراق ۇكىمەت جاق ازىرگە ۇنسىزدىك تانىتىپ وتىر.
تاعى ءبىر ساۋەگەيلەر قارمەتكومبيناتتى رەسەيلىك ينۆەستور ساتىپ الادى (سونىڭ ىشىندە سيەۆەرستال) دەپ پايىمداعان. وسىعان سەنىمدى دە ەدى. دەسە دە مۇنى دا ۇزىلدى-كەسىلدى جوققا شىعاراتىن دەرەكتەر پايدا بولدى. ورىستار بۇل جوباعا ولسە، جولامايدى. اسىرەسە، ميلليونەر-ميللياردەرلەرىنىڭ قول-اياعىن باتىس ماتاپ وتىرعان قازىرگى ۋاقىتتا. ولار «بايتال تۇگىل، باس قايعىنىڭ» كۇيىن كەشىپ وتىر.
ميتتالدىڭ ءوزى قالا بەرەدى دەگەندەر، تاعى قاتەلەسەدى. حالىقتىڭ ۇندىگە قانى قارايىپ وتىرعانى ءبىر بولەك، اقوردا ونىمەن قوشتاسۋدىڭ العاشقى قادامدارىن جاساپ قويدى. راس، ارتىنان ءبىر تەۋىپ، قۋىپ شىقتى دەۋگە كەلمەيدى. ءبىراق ىڭ-شىڭسىز، ىمىراعا كەلگەندەي بولىپ، «ءسىز جاقسى، ءبىز جاقسىمەن» كەلىسىم ءۇزىلىپ جاتىر. مۇنىڭ دا ءوز ءمانى بار، سەبەبى ميتتال وڭاي جاۋ ەمەس، حالىقارالىق زاڭ-زاكوننىڭ جىقپىل-جىقپىلىن ابدەن مەڭگەرگەن، ەلارالىق ىستەردە پىسكەن، ىسىلعان.
كۇنى كەشە ساراپشى راسۋل رىسمامبەتوۆ ارسەلوردى قىتايلىق ينۆەستورعا بەريىك دەگەن وي ايتتى. ونىڭ ارگۋمەنتى: قىتايدىڭ تاجىريبەسى تىڭ، قولىندا قوماقتى قارجىسى بار. سونىمەن قاتار ول كاسىپورىنعا ەكى ينۆەستور – ستراتەگيالىق ينۆەستور (اقشاسى كوپ) جانە باسقارۋشى كومپانيا (ەگەر اقشاسى بولسا، وندا ول وپەراسيالىق ينۆەستور) قاجەت ەكەنىن العا تارتادى. بۇل رەتتە ول Baowu-نى – قىتايداعى جانە الەمدەگى ەڭ ءىرى بولات ءوندىرۋ كومپانياسىن ۇسىنىپ وتىر.
ەكونوميست ۇسىنىسى ءبىرجاقتى كورىنبەس ءۇشىن امەريكاندىقتار (US steel corp)، ۇندىلىكتەر (tata steel) مەن رەسەيلىكتەردى (نلمك نەمەسە سيەۆەرستال) دە تاڭداۋعا تارتادى. الايدا، مۇنىسى – ءجاي ايتسا سالعانى. اقىلعا قونىمسىز ەكەنىن جوعارىدا كەلتىردىك.
ال جۇڭگو دەگەندە، وتكەن وقيعالارعا دا كوز جۇگىرتىپ قويعان ءجون. يەك استىنداعى 2016 جىلى مىڭداعان قازاقستاندىق قىتايلىقتارعا «جەرىمىزدى بەرمەيمىز!» دەگەن تالاپپەن ميتينگكە شىقتى. بۇل جەردە كوكەيدە زاڭدى سۇراق تۋىندايدى: «بالكىم، جۇڭگو كەزەكتى ەكونوميكالىق ەكسپانسياعا جۇگىنىپ، «وزىمىزدىكىلەردى وزىمىزگە سويلەتىپ»، اكتيۆتى «وزدەرىنە» الۋعا جانە قوعامدى سوعان دايىن بولۋعا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقان جوق پا؟!» دەگەن. وتاندىق بىرنەشە ب ا ق وسىنداي كۇدىگىن جاريالاپ تا ۇلگەردى.
ءسوز باسىندا لاۆرەنتيەۆ دەپ قالدىق. ءبارىمىز بىلەتىندەي، باسقاسىن ايتپاعاندا، «اللۋر» كومپانيالار توبى» اق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى جانە اكسيونەرى. رەتىن تاۋىپ قازاقتى جاڭا كولىكپەن قامتىپ وتىرعان ۇلتى نەمىس كاسىپكەردىڭ قارمەتكومعا قول سوزۋىن قۇپتاۋعا تۇراتىن سياقتى. نەگە؟ قاي نەمىستى الساق تا، ىسىنە مىعىم، ءىشىپ وتىرعان سۋىنا تۇكىرگەنىن تاعى كورمەدىك. الگى ءبىزدىڭ ۇكىمەت قويعان تالاپتىڭ ۇدەسىنەن لاۆرەنتيەۆ شىعا الادى دەگەن ءۇمىت تە تارازىنى سالماقتايدى.
نەگە دەيمىز عوي؟ اندرەي لاۆرەنتيەۆ نەمىس بولسا دا، الماتىنىڭ «قازاعى» سوندا تۋىپ-وسكەن. جۇبايى – گاۋھار يحسانوۆا، ءيا، قازاق. قازاق بولعاندا دا، قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتى ءتۇستى مەتاللۋرگيا ءبولىمىنىڭ بۇرىنعى مەڭگەرۋشىسى احمەت ءادىلوۆتىڭ نەمەرەسى.
ال ءادىلوۆ – قانىش ساتبايەۆتىڭ جان جولداسى بولعان. سونىڭ ارقاسىندا نيكولسك قالاسىنىڭ اتاۋى ساتبايەۆ بولىپ وزگەرگەنىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەس. الماتىداعى ءبىر كوشەسىن دە ساتبايەۆ ەسىمىمەن اتاتتى.
اندرەي مەن گاۋھار التى بالا تاربيەلەپ وتىر. اكەسى – سەرگەي پەتروۆيچ، تەحنيكالىق گيدروتەحنيكالىق قۇرىلىستىڭ ينجەنەرى، عىلىم كانديداتى، ونىڭ جوباسى بويىنشا بارتوعاي سۋ قويماسىنا بوگەت سالىنعان. اناسى – ەللا انتونوۆنا – مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ كوميتەتىنىڭ ەكونوميسى، گەرمانيادان كوشىپ كەلگەن وتباسىنىڭ قىزى، مايەر اۋلەتىنەن جامبىلعا بەلگىلى پەداگوگتەر، ىشىندە قازاق ءتىلى مەن ماتەماتيكا ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى شىققان.
ال وسى دەرەكتەرگە قاراپ، قالعانىن ءوزىڭىز پايىمداپ كورىڭىز...
