كەزىندە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ (ەدب) اكتيۆتەرىن دوللاردان ارىلتۋ ماقساتىندا ۇلتتىق بانك دوللار تۇرىندەگى دەپوزيتتەرگە قاتىستى 1 پايىزدىق شەكتەۋ ەنگىزگەن. راسىندا، بۇل شارا تەڭگەلىك اكتيۆتەردىڭ تارتىمدىلىعىن ارتتىردى ءارى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە حالىقتىڭ ۆاليۋتالىق جيناعىن تەڭگەگە اۋىستىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. دەگەنمەن، بۇل قادام جالپى ەل ەكونوميكاسى ءۇشىن قانشالىقتى ءتيىمدى؟ قارجىگەر-مامان عالىم قۇسايىنوۆ تۋرا وسى اراسى تالاس تۋدىراتىنىن ءارى مۇقيات تالداۋدى قاجەت ەتەتىنىن ايتادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"ينۆەستيسياسىز العا جىلجىپ، دامۋ مۇمكىن ەمەس، ونىڭ ەلىمىزگە قانداي ۆاليۋتا تۇرىندە كەلگەنى، نەگىزى، اسا ماڭىزدى ەمەس. سوندىقتان كەز كەلگەن ەكونوميكا ءۇشىن كاپيتالدىڭ بارىنشا ەل ىشىندە قالعانى وتە قاجەت. بانكتەر، ينۆەستيسيالىق جانە بروكەرلىك كومپانيالار ارقىلى بۇل قاراجات ەكونوميكاعا جۇمىس ىستەپ، قوسىمشا تابىس اكەلەدى. جالپى، ءبىر ماسەلەنى شەشەمىز دەپ، ونىڭ باسقا ەكونوميكالىق سالالارعا اسەرىن نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايدى. بارلىق شەشىم كەشەندى تۇردە، جان-جاقتى تالدانۋى كەرەك"، - دەيدى قارجىگەر.
ونىڭ ايتۋىنشا، قولدانىسقا ەنگىزىلگەلى بەرى 1 پايىزدىق شەكتەۋ 2022 جىلعا دەيىن ەكونوميكاعا ايتارلىقتاي كەرى اسەر ەتكەن جوق. سەبەبى، ول كەزدە الەمدەگى پايىزدىق مولشەرلەمەلەر نولگە جاقىن ەدى. سول سەبەپتى بۇل شارا بانكتەر تاراپىنان بولاتىن الىپ-ساتارلىق ارەكەتتەردى شەكتەۋگە كومەكتەستى.
"ءبىراق سوڭعى ۋاقىتتا، اقش-تى قوسا العاندا، الەم بويىنشا پايىزدىق مولشەرلەمەلەردىڭ وسۋىنە بايلانىستى ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەگى ۆاليۋتالىق دەپوزيتتەرگە قاراعاندا شەتەلدىك اكتيۆتەر تارتىمدى بولا باستادى. مۇنى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق اگەنتتەرى بوس اقشاسىنىڭ شەتەلدىك اكتيۆتەردى ساتىپ الۋ تۇرعىسىنداعى قوزعالىسىنان بايقاۋعا بولادى"، - دەيدى قۇسايىنوۆ.
سونداي-اق ول ۇلتتىق بانكتىڭ ستاتيستيكاسى جەكەمەنشىك سەكتورداعى سىرتقا اعىلعان كاپيتالدىڭ تولىق كولەمىن كورسەتە المايتىنىنا وكىنىش بىلدىرەدى. ءبىراق، ونىڭ ايتۋىنشا، جەكە كورسەتكىشتەردىڭ ءوزى-اق كوپ نارسەنى اڭعارتا الادى.
مىسالى، "پورتفەلدىك ينۆەستيسيالار" بولىگىندەگى سيفرلاردان (ۇلتتىڭ بانك ستاتيستيكاسىنداعى) كاپيتالدىڭ سىرتقا اعىلۋى جىل سايىن ءوسىپ وتىراتىنىن بايقاۋعا بولادى: ەگەر 2022 جىلى بۇل كورسەتكىش 2،4 ملرد دوللار بولسا، 2024 جىلى ول 6،1 ملرد دوللارعا جەتتى.
"سوندا ءۇش جىل ىشىندە سىرتقا كەتكەن قاراجاتتىڭ جالپى كولەمى – 12،6 ملرد دوللار نەمەسە شامامەن 6،5 ترلن تەڭگە. سالىستىرمالى تۇردە ايتساق، ەلىمىزدەگى بارلىق ۆاليۋتا تۇرىندەگى دەپوزيتتەر شامامەن 9 ترلن تەڭگەنى قۇرايدى"، - دەيدى مامان.
رەزيدەنت ەمەستەر دە قازاقستاننان كاپيتالىن الىپ كەتىپ جاتىر: ءدال وسى "پورتفەلدىك ينۆەستيسيالار" بولىگىندە ءۇش جىل ىشىندە ەلدەن 1،9 ملرد دوللار سىرتقا كەتكەنىن كورۋگە بولادى.
"الدىن الا مالىمەتتەر بويىنشا، تەك 2025 جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا 3،2 ملرد دوللار شەتەلگە كەتكەن. ەگەر ەكونوميكانىڭ باسقا سەكتورلارىن (بانك پەن ۇكىمەتتى قوسپاعاندا) الىپ قاراستىراتىن بولساق، ولاردىڭ شەتەلدىك قارجىلىق اكتيۆتەردى ساتىپ الۋىنىڭ تازا كولەمى 5،6 ملرد دوللاردى قۇرايدى. سالىستىرمالى تۇردە الساق، بۇل كورسەتكىش بۇكىل 2024 جىلى 3،9 ملرد دوللار بولعان"، - دەيدى قۇسايىنوۆ.
جالپىلاي العاندا، ەلدەگى ۆاليۋتالىق دەپوزيتتەردىڭ ناقتى كولەمى ازايماعانىن، شامامەن 8-9 ترلن تەڭگە دەڭگەيىندە ساقتالاتىنىن بايقاۋعا بولادى، ال ەگەر وعان جەكەمەنشىك سەكتوردىڭ شەتەلدە ساقتايتىن ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرىن قوسساق، بۇل سوما الدەقايدا ەسەلەنە تۇسەر ەدى.
ەگەر تەڭگە تۇرىندەگى دەپوزيتتەردىڭ كولەمىنە قارايتىن بولساق، ولاردىڭ ءوسىمى شامامەن بازالىق پايىزدىق مولشەرلەمەگە تەڭ كەلەتىنىن كورەمىز. بۇل دەگەنىمىز، تەڭگەلىك دەپوزيتتەردىڭ ءوسىمى دوللارلىق دەپوزيتتەردىڭ تەڭگەگە كونۆەرتاسيالانۋىنان ەمەس، دەپوزيتتەر بويىنشا جىلدىق پايىزدىق تابىستىڭ ەسەبىنەن قالىپتاسادى.
"ەلدە ينۆەستيسيا جەتىسپەي جاتقان كەزدە شەتەلگە وسىلايشا اعىلىپ كەتىپ جاتقان ۆاليۋتالىق قاراجاتتار تولەم بالانسىنداعى تاپشىلىق ماسەلەسىن شەشۋدە جاقسى بالاما بولار ەدى. مەنىڭشە، ءىرى بانكتەر ءوز بالانسىنان مۇنداي ءۇردىستىڭ بولىپ جاتقانىن الدەقاشان بايقاپ ۇلگەردى، VIP-كليەنتتەردىڭ كوپشىلىگى بروكەرلىك كومپانيالار ارقىلى شەتەلدىك باعالى قاعازداردى كوپتەپ ساتىپ الۋدا. ءوز بالانسىن ساقتاۋ ءۇشىن، مىسالى، حالىق بانكى ەكى جىل قاتارىنان VIP-كليەنتتەرىنە جيناقتاۋشى دەپوزيتتىڭ بارلىق سيپاتىن قامتيتىن وزدەرىنىڭ ۆاليۋتالىق وبليگاسيالارى بويىنشا 3،5% مولشەرلەمەنى ۇسىنۋدا. دوللارلىق دەپوزيتتەر بويىنشا 1 پايىزدىق شەكتەۋ ەنگىزىلگەننەن كەيىن تۋىندايتىن ۆاليۋتالىق اربيتراجدان تەك بانكتەر عانا ۇتادى. ويتكەنى بانكتەر سول ۆاليۋتانى 4-5 پايىزبەن قايتا ورنالاستىرىپ، قوسىمشا تابىس تابادى. ەل ىشىندە تابىلعان وسىنداي قاراجات ءوز ەكونوميكامىزعا ەمەس، ارىق قارايعىسىندا اقش، ەۋروپا، ءباا، تۇركيا سەكىلدى باسقا ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنا جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ۇستىنە بۇل اراداعى تۇپكى ماسەلە ديەۆالۆاسيا تاۋەكەلدەرىندە جاتىر. بۇل تاۋەكەلدەر سول اقشانى ۇستايتىنداردىڭ ەمەس، سول اقشانى كاسىپكەرلىك ماقساتتا تابىس تابۋ ءۇشىن ارى قاراي پايدالاناتىن سۋبەكتىلەر ەسەبىنەن شەشىلۋى كەرەك"، - دەپ ءسوزىن تۇيىندەيدى قۇسايىنوۆ.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "2025 جىلعى ينۆەستيسيا ءوسىمى نەمەسە ساراپشىلار ۇكىمەت ەسەبىنەن تومپاق تۇستى انىقتادى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن.
