ەكونوميست ولجاس ءبايدىلدينوۆ بۇرىنعى ەكس-پرەمەر اكەجان قاجىگەلديننىڭ Elmedia جوباسىنداعى ەكى ساعاتقا جۋىق سۇقباتىن تىڭداپ، ۋاقىتىن بوسقا سارپ ەتكەنىنە ءىشى اشىپتى. ول بۇرىن ۇكىمەت باسقارعان ادامنان بوس سوزدەر ەمەس، ناقتى ۇسىنىس پەن بولجامدار كۇتكەنىن ايتادى. الايدا سۇقباتتا مۇنىڭ ءبارى ءدام-تۇزى جوق، قۇرعاق اس سەكىلدى بولىپ شىققان، دەپ جازادى Dalanews.kz.
ونىڭ ايتۋىنشا، سۇقبات ەكى كۇندە 208 مىڭ قارالىم، 2،5 مىڭعا جۋىق پىكىر جيناعان. وندا دا پىكىر بىلدىرۋشىلەر بيلىكتى سىناپ-سىباپ، كەرىسىنشە قاجىگەلدينگە ماقتاۋ جاۋدىرعان. ءبايدىلدينوۆ "ەكس-پرەمەردەن ناقتى جوسپارى بار، جۇيەلى باعدارلاما كۇتكەن ەدىم، ءبىراق سوڭى بوس سوزگە اينالىپ كەتتى" دەپ قىنجىلادى.
"جالپى، ءقازىر تاڭ قالىپ وتىرمىن، ول كىسى قالايشا ۆيسە-پرەمەر، پرەمەر بولعان؟ سۇقباتتا "داعدارىستان شىعۋ باعدارلاماسى بار" دەپ دابىرا قىلاپ جاريالايدى، ءبىراق، ناقتىسىندا، ادەتتەگى جاتتاندى تىركەستەرمەن عانا شەكتەلگەن. نە ناقتى سيفر جوق، ال بولجام دەگەن اتىمەن جوق"، – دەيدى ەكونوميست.
ارى قاراي ءبايدىلدينوۆ قاجىگەلديننىڭ لوندونداعى قىمبات جىلجىمايتىن مۇلىگىنە جەكەلەي توقتالدى. ونىڭ پىكىرىنشە، ەكس-پرەمەر 2003 جىلى بۋكينگەم سارايىنا جاقىن ماڭنان، بريتاندىق ۆيرگين ارالدارىندا تىركەلگەن Zarek Investments Limited كومپانياسى ارقىلى 6،5 ملن دوللارعا ءۇي ساتىپ العان.
بۇل دەرەكتەردى "پاناما دوسەسىنە" سىلتەمە جاساپ، "ازاتتىق راديوسى" دا كەزىندە جازعان.
دەمەك، 90-جىلدارى قازاقستاندا پرەمەر بولىپ تۇرعاندا ول كىسىنىڭ جالاقىسى وتە جاقسى بولعان سەكىلدى! بۇل ول كىسىنىڭ لوندونداعى جالعىز جىلجىمايتىن مۇلكى بولماۋى مۇمكىن.
ەكونوميستىڭ ايتۋىنشا، قاجىگەلدين ءوز سۇقباتىندا ەنەرگەتيكالىق كاسىپورىنداردى ۇلتتىق مەنشىككە قايتارۋ، قازاقستاننىڭ بۇكىل شەكاراسىن دروندارمەن قورعاۋ، بارلىق بانكتى باقىلاۋعا الۋ سەكىلدى ۇسىنىستار ايتقان.
بۇعان قاتىستى ءبايدىلدينوۆ بىلاي دەيدى:
"ەنەرگەتيكالىق نىسانداردى جاپپاي مەملەكەتكە قايتارامىز" دەگەن ءسوزدىڭ 90-جىلدارى جەكەشەلەندىرۋدى قولداعان، ءتىپتى ودان پايدا تاپقان ادامنىڭ اۋزىنان شىققانى قىزىق ەكەن. سوندا دەيمىن دە، ءسىز جۇرگىزگەن جەكەشەلەندىرۋ شە، زاڭسىز بولعانى ما؟ ال درون شىعارىپ، نە ىستەيمىز، بيۋدجەتتىك داعدارىستان شىعامىز با؟ تاماشا شەشىم، نەگىزى. ەندى ول درونداردى قالاي قۋاتتاندىرامىز، ەنەرگيانى قايدان الامىز، سول ماسەلەنى دە بىرگە شەشە كەتپەدىڭىز بە؟!.".
قاجىگەلدين شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن اراداعى كەلىسىمشارتتاردى دا قايتا قاراۋدى ۇسىنعان.
ءبىراق ءبايدىلدينوۆ: "كەلىسىمشارتتار ءوزىڭىزدىڭ تۇسىڭىزدا جاسالدى ەمەس پە؟ نەگە سول كەزدە وسىنىڭ ءبارىن كەلىسىپ، رەتتەي سالمادىڭىز، ەگەر بۇل وسىنشالىقتى وڭاي شارۋا بولسا"، – دەيدى.
سونىمەن قاتار ەكس-پرەمەر ءوز سۇقباتىندا قانات بوزىمبايەۆتى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە، ودان كەيىن پرەمەر-مينيسترلىككە لايىق دەپ اتاعان. مۇناي سالاسىنا قاتىستى دا جالپى سيپاتتاعى پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ، قايتا وڭدەۋ جايىن دا قوزعاعان.
ءبىراق ەكونوميست: "بۇل – تىڭ يدەيا ەمەس، ناقتى ساندار مەن مەرزىم، جۇزەگە اسىرۋ جوسپارى دەگەن قايدا" دەپ ورتاعا ساۋال تاستايدى.
ءبايدىلدينوۆتىڭ ايتۋىنشا، قاجىگەلدين ۇزاق جىلدان بەرى ۇلىبريتانيادا تۇرىپ جاتىر، ءبىراق سول ەلدىڭ سالىقتىق جۇيەسى مەن جالاقى ساياساتى تۋرالى ءبىر دە ءبىر تۇششىمدى تالداۋ جاساماعان.
"ماسەلەن، ۇلىبريتانيادا قوسىمشا قۇن سالىعى - 20%. ەگەر قاجىگەلدين 20% جوعارى دەپ ەسەپتەسە، نەگە ءوزى تۇرىپ جاتقان ەلدە بۇل مولشەرلەمەگە قارسى شىقپايدى؟ ونىڭ ۇستىنە 90-جىلدارى قازاقستاندا پرەمەر بولعاندا، سول كىسىنىڭ تۇسىندا دا ققس مولشەرلەمەسى 20% بولعان. مۇنى كەزىندە مەن جازعانمىن. سوندا ول ءوزى نەنى سىناپ جاتقانىن بىلمەيدى-اۋ دەيمىن"، - دەيدى ەكونوميست.
سونداي-اق ەكونوميست قاجىگەلديننىڭ ەۋروپارلامەنتتەگى: "ءبىز دە دەموكراتيانى قالايمىز، ءبىز دە ەۋروپاداعىداي ءومىر سۇرگىمىز كەلەدى" دەگەن ءسوزىن ەسكە الا وتىرىپ:
"وندا سول ەلدەردىڭ ناقتى تاجىريبەسىن، جالاقى تولەۋ جۇيەسىن، بيۋدجەت ساياساتىن زەرتتەپ، قازاقستانعا ۇسىنباي ما؟ ءبىراق سۇقباتتا ونداي ەشتەڭە جوق" – دەپ قىنجىلىس ءبىلدىردى.
ءبايدىلدينوۆ سۇحبات سوڭىندا شەتەلدە جۇرگەن وپپوزيسيا وكىلدەرىنىڭ قازاقستاننىڭ ۇزاقمەرزىمدى دامۋى تۋرالى ناقتى تۇجىرىمداماسى جوق ەكەنىن باسا ايتادى.
"ەگەر وزدەرى ەسەپ-قيساپ جاساي الماسا، قاجىگەلدين، ءابليازوۆ، حراپۋنوۆ، مۇسايەۆ جانە تاعى باسقاسى ورتاق اقشا شىعارىپ، Big4 سياقتى حالىقارالىق كەڭەسشىلەردى تارتسىن. ايتپەسە، شىنىمەن دە حالىققا ۇسىنار تۇگى جوق، تەك بيلىكتى سىناعانى بولماسا" – دەيدى ول.
وسىلايشا، ەكونوميست ولجاس ءبايدىلدينوۆ بۇرىنعى پرەمەر-مينيستردىڭ سۇقباتىن ەگجەي-تەگجەي تالداي كەلە، "قاجىگەلدين ۇسىنعان جول كارتاسىندا" دايەكتى سيفر دا، ناقتى بولجام دا، تۇتاس جۇيەلى باعدارلاما دا بايقالمايتىنىن اتاپ وتەدى. ونىڭ پىكىرىنشە، "ەكس-پرەمەردىڭ تۇتاس ەلدى داعدارىستان الىپ شىعاتىن ءادىس-امالى جوقتىڭ قاسى".
