كرەملدىڭ ساياساتىنا كوڭىلى تولمايتىن، ءپۋتيننىڭ يمپەريالىق پيعىلىن ايىپتاپ وتىرعانداردىڭ اراسىندا رەسەيدىڭ اتى اڭىزعا اينالعان انشىلەرى، رەجيسسەرلار، جۋرناليستەر بار. سولاردىڭ «بۇگىنگى رەسەيگە» قاتىستى وي-پىكىرلەرىن جيناقتاپ بەرگەندى ءجون كوردىك. گازەتىمىز كەيبىر رەسەيشىل، ورىسشىل كوزقاراستاعى ازاماتتاردىڭ قولىنا تۇسە جاتسا، ولاردىڭ ويى وزگەرەر دەگەن ۇمىتتەمىز...
اندرەي ماكاريەۆيچ، ورىستىڭ مادەني قايراتكەرى، ءانشى:
برەجنيەۆ داۋىرىنە ورالدىق
– ماعان كرەملدىڭ اقپاراتتىق ارباۋىنا تۇسە قويماعان جاستار مىناداي سۇراق قويادى: «يدەولوگيالىق تۇرعىدان العاندا قازىرگى كەزەڭ (بۇگىنگى رەسەي) برەجنيەۆتىڭ كەزىندەگى داۋىرگە ۇقساي ما؟» دەيدى ولار.
بۇعان ءبىرجاقتى جاۋاپ جوق. ءبىراق، ۇقساڭقىرايدى... دەگەنمەن، ەكى وزگەشەلىگى بار. بىلەسىزدەر مە؟
ءبىرىنشى، ول تۇستارى ءبىزدى بىلاي دەپ دۋالايتىن: «امەريكالىق يمپەرياليستەر الەمدىك سوعىس اشقىسى كەلەدى، الەمدى جاۋلاپ العىسى بار. ءبىراق، قاراپايىم امەريكاندىق قارا جۇمىسشى، جۇمىسشى تاپ – بۇعان قارسى. مىنە، بۇلار ءبىزدىڭ – دوستارىمىز بولادى». ءقازىر وسى دوسپەيىلدى جۇمىسشى تاپ تۋرالى ۇرانداۋدى ۇمىتىپ كەتكەن سياقتى.
ەكىنشىسى، سول زاماننىڭ ريتوريكاسى سانامدا ساقتالىپ قالدى. «ءبىز كەز كەلگەن ۋاقىتتا امەريكاعا قارسى يادرولىق سوققى جاسايتىن الۋەتىمىز بار» دەيتىن برەجنيەۆ. ءقازىر «قارسى سوققى» دەگەن ءسوز مۇلدە ايتىلمايدى...
كەي كەزدەرى كرەمل امەريكادان ۇلگى العان بولادى. كۇلكىم كەلەدى. اقش-پەن تەڭەسكىڭ كەلسە، ەندەشە، ەڭ الدىمەن – سايلاۋدى ءادىل، سوتتى تاۋەلسىز، جالپى ىشكى ءونىمدى (ءجىو) جوعارى ەت. بۇل بيلىكتىڭ قولىنان كەلە مە؟!
يۋريي شيەۆچۋك، «دتت» روك-توبىنىڭ توپباسشىسى، روك-انشى:
پۋتين – بۇل فەوداليزم
– بۇگىنگى فەودالدى بيلىككە سەنبەيمىن، سۇيمەيمىن جانە قابىلدامايمىن. بۇكىل «پۋتيندەر» – بۇل فەوداليزم، فەودالدىق قارىم-قاتىناستىڭ «قۇلدارى». بۇلار مەن حالىقتىڭ اراسىنداعى الشاقتىق جەر مەن كوكتەي.
مەن ءۇشىن رەسەي دەگەنىمىز – پۋتين ەمەس. رەسەي دەگەنىمىز – پرەزيدەنت ەمەس. رەسەي مەن ءۇشىن – الىپ مەملەكەت.
ساياسات كەلەدى، كەتەدى. سول سەبەپتى دە پۋتين مەن ءۇشىن جاي عانا مەنەدجەر. بولدى.
مەن ءۇشىن پۋتين، بۇگىنگى بيلىك ساكرالدى نەمەسە قاسيەتتى، ءتىل تيگىزۋگە بولمايتىن ۇعىم ەمەس.
مەن رەسەيدەگى بيلىكتىڭ اۋىسقانىن قالايمىن.
رەسەيدە ءبارى بولدى. مونارحيا، كوممۋنيزمنەن دە وتتىك. ءبارىن وتكەردىك.تەك بيلىك اۋىسقان جوق. ەندەشە، نەگە اۋىستىرىپ كورمەسكە؟
ءپۋتيندى ورنىنان الۋ كەرەك. باسقا بىرەۋدى تاعايىندايىق، قالاي باسقارادى ەكەن، كورەلىك. كۇلكى ەمەس، بۇل قاجەت دۇنيە.
ەگەر ادام ەرتەڭ ءوزىن حالىقتىڭ سايلاماي قويارىن بىلسە، ەندەشە، بيلىككە، مەملەكەتكە دەگەن كوزقاراسى وزگەرەدى. حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتەدى.
پۋتين بۇگىنگى رەسەيدىڭ بولاشاعىن جالعىز ءوزى جۇلمالاپ، ىشىپ-جەپ جاتىر. وسىنىڭ كەسىرىنەن بىزدە بولاشاق بولمايدى. ول ءبىر كۇنمەن ءومىر سۇرەدى. پۋتين رەسەي ەمەس، رەسەي ءبىر كۇنمەن ءومىر سۇرمەۋگە ءتيىس.
يگور ۆيتتەل، رەسەيلىك «ربك» تەلەارناسىنىڭ جۇرگىزۋشىسى، تانىمال جۋرناليست:
تراگەدياعا تاقاپ كەلەمىز
– ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز قۇردىمدا. قازاقستان ەكونوميكاسى دا وڭىپ تۇرعان جوق. «قازاقستان مەن رەسەي بىرىگەدى جانە ءبارى جاقسى بولادى» دەگەندە، مەنى اقىماق قىلىپ تۇرعانىن ىشتەي سەزەمىن.
مەن رەسەي ءۇشىن جانىمدى بەرەمىن. رەسەيدىڭ پاتريوتىمىن. ءبىراق، قازىرگى كۇنگى مەملەكەتتىڭ ساياساتى مەن ەكونوميكاسىنا قاراسام جۇرەگىم اۋىرادى. بۇل تراگەديالىق جاعداي، ءبىز سوعان تاقاپ كەلەمىز. جانە بۇل ءبىز ءۇشىن استە جاقسى اياقتالمايدى.
ءقازىر ءبىزدىڭ جالعىز وداقتاسىمىز قالدى. ول – قازاقستان. بۇل جاقسى ما، جامان با؟ شىنىمدى ايتسام، ءوزىمىز قۇلاپ بارا جاتقان قۇردىمعا قازاقستاندى دا الا كەتكەنىمىزدى قالامايمىن.
ءبىز قازىرگى پروبلەمالاردىڭ ارتىندا نە تۇرعانىن، ولاردىڭ سالدارى قانداي بولارىن بىلمەيمىز. مەنىڭشە، بيلىكتىڭ جوسپارى جوق نەمەسە ءبىز بۇل تۋرالى بىلمەيمىز.
مەن ءۇشىن ەڭ قورقىنىشتى نارسە – رەسەيدىڭ قايدا جانە قالاي قاراي بەت العانىن مىنا ءبىز ەمەس، بيلىكتىڭ ءوزى بىلمەيتىن سياقتى.
الەكساندر سوكۋروۆ، ورىستىڭ حالىق ءارتىسى، كينورەجيسسەر، (سوكۋروۆتىڭ 2008 جىلعى پىكىرى) :
رەسەيدە گەوساياسات جوق
– رەسەيدىڭ گەوساياساتى – ەلدىڭ ىشكى ساياساتى. بىزدە ءبارى دە ىشكى ساياساتپەن بايلانىستى.
كەمشىلىگىمىز – مادەنيەتتە. ول جوق. ءوندىرىس، يدەولوگيا، بيۋروكراتيا، ارميانىڭ جۇمىسىن مادەنيەتكە نەگىزدەۋ كەرەك ەدى. ورىس حالقى ءوز مادەنيەتىن تۇزەتپەي، ەشقاشان وزگەرمەيدى. مۇناي ءوندىرۋدى ارتتىرۋ، كاسىپورىندى كوبەيتۋ مۇنىڭ ءبارى – بوس ءسوز، ابسۋردتىق زاتتار. بۇل مەملەكەت ءۇشىن ەمەس، ءتىپتى حالىق ءۇشىن دە ەمەس.
رەسەيدىڭ بولاشاعىنا قاۋىپپەن قارايمىن. ويتكەنى، مادەنيەتتىڭ ماسەلەسى شەشىلگەن جوق، شەشىلەتىن ءتۇرى دە جوق.
ءبىزدى ۇلكەن قانتوگىستەر كۇتىپ تۇر. الدا ۋكراينامەن اسا اۋىر سوعىس بولادى. قازاقستانمەن قاقتىعىستان دا قاشا المايمىز. بيلىكتىڭ بولاشاقتا تۋىنداۋى مۇمكىن وسىنداي تاۋەكەلدەردىڭ الدىن-الاتىن ءتۇرى جوق. ءبىر جىل ما، ەكى جىل ما، بالكىم 5 جىلدان كەيىن بولار... قاقتىعىس، قانتوگىس كەز كەلگەن ۋاقىتتا بۇرق ەتە قالۋى مۇمكىن.
قاپقاز ماسەلەسى شەشىلگەن جوق. بۇل ماسەلە جىل وتكەن سايىن اسقىنا، وتكىرلەنە تۇسەدى. ەرتەڭ قاپقاز حالقى مەن ورىستاردىڭ اراسىندا گۋمانيتارلىق داعدارىس تۋىندايدى. قاپقاز سوعىسىنداعى رەسەيدىڭ پوزيسياسى، بۇل ايماقتى ەكسپانسيالاۋدىڭ قۇنى اۋىر بولادى.
سايىپ كەلگەندە ءبىز جان-جاعىمىزدى قورشاعان قاقتىعىس ايماعىندا تۇرمىز. ەۋروپامەن اراداعى بايلانىس ەشقاشان جاقسارمايتىنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. سول سەبەپتى سولتۇستىك اتلانتيكالىق بلوك العا جىلجي بەرەدى.
دايىنداعان، دۋمان بىقاي
رەداكسيا اتىنان: سوڭعى پىكىر، ورىس رەجيسسەرى الەكساندر سوكۋروۆتىڭ وسىدان 6 جىل بۇرىن ايتقان ءسوزى ايداي كەلدى. رەجيسسەر ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ اراسىندا ۇلكەن قانتوگىس بولاتىنىن 2008 جىلى ايتىپتى. ءقاۋىپتىسى، مۇنداي بايلام قاپقازبەن قاتار، قازاقستان تۋرالى دا ايتىلادى...
