سوڭعى جيىرما جىلداي ۋاقىت قازاقستان وزبەكستانمەن باسەلەكەستىكتە جۇرگەندەي سەزىلەتىن. ءتىپتى «ورتا ازيانىڭ كوشباسشىسى» سانالىپ، ايماقتىق ليدەر اتانۋعا ۇمتىلعانى ەسىمىزدە.
ءۇي سالۋعا ارزان جۇمىس كۇشى رەتىندە وزبەك قۇرىلىسشىلارىن جالداعانىمىزعا ءماز بولىپ جۇرە بەرىپپىز. سويتسەك، مۇنىمىزدىڭ ءبارى دالباسا ەكەن، وزبەك باۋىرلار بىزدەن كوش ىلگەرى وزىپ كەتىپتى.
ءوز باسىم كانىگى جۋرناليست رەتىندە ەكونوميكالىق نەبىر كورسەتكىشتەردى پايدالانىپ قازاقستاننىڭ جەتىستىكتەرىن، وزبەكستاننىڭ كەمىستىكتەرىن «ءتىزىپ» بەرە الامىن. الايدا ماسەلە ەكونوميكادا ەمەس ەكەن. سوندىقتان وزبەكستاندا ءوزىم كوزىممەن كورگەن ءۇش جەتىستىكتى ايتايىن.
ءيا، وزبەكستان قازاقستاننان نەسىمەن ارتىق دەيسىزدەر عوي؟
ەڭ باستىسى، داۋسىز ارتىقشىلىعى – وزبەكستاننىڭ ۇلتتىق مەملەكەت قۇرعاندىعى!
ەكىنشى ارتىقشىلىعى، بارلىق جەردە 100 پايىز مەملەكەتتىك ءتىل – وزبەك ءتىلى قولدانىلاتىندىعى.
ءۇشىنشى ارتىقشىلىعى، وزبەك ەلىنىڭ تازالىعى. كادىمگى تۋرا ماعىناسىندا. قالا كوشەلەرىندە، پوەزد جولىنىڭ بويىندا قىلتىق جوق قوي، قىلتىق جوق!
ەكونوميكالىق تۇرعىدان ىلگەرىلەۋ نەمەسە كەيىندەۋ بولا جاتىر، ال شىنايى ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ بۇل عاجاپ جەتىستىك!
قازاقستاننىڭ قازىرگى رەجيمى وتىز جىلدا مەملەكەت قۇراۋشى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق مەملەكەتىن ەمەس كوررۋپسيالىق بىلىققا باتقان، قارىزعا كەڭسىرىگىنە دەيىن شوككەن ءدۇبارا مەملەكەت قالدىرىپ بارادى.
اتا زاڭىمىزدا بەلگىلەنىلگەن مەملەكەتتىك ءتىلىمىز ويىنشىققا اينالعان. قازاقستاندا ورىسقا بوداندىق ءالى كۇنگە جالعاسۋدا.
وزبەكستانداعىداي تىلدىك باسىمدىققا جەتۋ قازاق حالقى ءۇشىن ارمان. ۇلتتىق يدەولوگيا قازاقستان ءۇشىن باستى يدەولوگيا بولۋعا ءتيىس ەدى. «الدىمەن ەكونوميكا ساياسات سودان سوڭ» دەگەن ۇستانىم ەلدى رۋحاني تۇرعىدان دا، ەكونوميكالىق تۇرعىدان دا تۇرالاتىپ تاستادى.
وزبەك ەلىندە كەيىنگى كەزدە قۇرىلىس كەڭ قانات جايا باستاعان. ەندى وزبەك-گاستاربايتەرلەر بارىنشا ازايادى.
تاعى ءبىر سالىستىرۋ – وزبەكستاننىڭ شەتەلدەرگە قارىزى $21 ملرد. قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى $158 ملرد!
2020 جىلدىڭ باسىندا قازاقستان حالقىنىڭ سانى 18،5 ميلليون بولسا، وزبەكستاننىڭ حالقى 32 ميلليونعا جەتىپ قالدى. مۇندا كۇنىنە 2043 بالا جارىق دۇنيە ەسىگىن اشادى، بۇل ساعاتىنا 85 شاقالاق وزبەكتەر سانىن كوبەيتىپ جاتىر دەگەن ءسوز. ال قازاق بيلىگى بولسا «توسەككە جاتاردا بيلىكپەن نەگە اقىلداسپايسىڭدار» دەپ لاعادى.
مەنى وتە تاڭ قالدىرعانى – وزبەك حالقىنىڭ تازالىعى. اۋلاسى مەن كوشەسىن، اۋىلى مەن قالاسىن مۇنتازداي ۇستاۋى بۇل ەڭ الدىمەن ءوزىن قۇرمەتتەۋى. وسىنداي جەتىستىكتەرى بويىمدا وزبەكتەرگە دەگەن ۇلكەن قۇرمەت سەزىمىن تۋعىزدى.
شەكارادان بەرى وتكەندە قازاق جەرىنىڭ لاستىعى، كۇل-قوقىسقا تولىپ تۇرۋى – ءبىزدىڭ بەيشارالىعىمىزداي كورىندى. وزبەك باۋىرلارىمىزدىڭ وسىنداي جەتىستىكتەرىنە قۋاندىم ءارى قىزعاندىم. ەڭ بولماسا سول تازالىقتى ءبىز دە ۇيرەنەيىك تە؟!
مارات ءبايدىلدا ۇلى، جۋرناليست.
