جاۋابىمدى بەردىم. ونىڭ ءتۇيىنى مىنادا: «مەن بيلىكتىڭ ەشبىر ساياسي جوباسىنا قاتىسقان ەمەسپىن».
ارينە، ءبىر ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقاندىقتان، بيلىك وكىلدەرىمەن دە كەزدەسىپ تۇرامىز. بارشاعا ءمالىم پوزيسيامىزدى ايتىپ، قوعامداعى احۋالدى تالقىلاپ جاتامىز.
اڭگىمەنى وسىمەن ءتامامداۋعا بولار ەدى. ءبىراق الەۋمەتتىك جەلىدەگى ءبىرشاما قىزۋ تالقىلاۋدى كورىپ، وندا ايتىلعان سۇمدىق جورامالدارمەن تانىسىپ، مىناداي ويلارعا قالدىم.
ماعان وسىنداي اۋىر ايىپ تاعۋ مۇحتارعا نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟ بالكىم، باستى سەبەپ ول قۇرىپ جاتقان (ينتەرنەتتە) قازاقستان دەموكراتيالىق تاڭداۋ (قتد) قوزعالىسىن اشىق قولداماۋىمدا شىعار. ويتكەنى مەن «الماتىدا بولىپ جاتقان سوتتا ادام تاڭعالارلىق نەبىر فاكتىلەر ايتىلىپ جاتىر، وزىنە تىكەلەي قاتىستى ءىس بولعاندىقتان، مۇحتار سولاردىڭ بارىنە ناقتى جاۋاپ بەرۋى كەرەك» دەگەن ەدىم.
الدە ول «وپپوزيسيا دەگەن – مەن عانا، ال قالعاندارى – بيلىكتىڭ قۇيىرشىقتارى» دەگىسى كەلە مە؟
«جىعىلعانعا جۇدىرىق» بولىپ، ونسىز دا شەت جاقتا ءجۇرىپ، بالەدەن باسىن الا الماي قينالىپ جۇرگەن ءابليازوۆقا ءجونسىز تيىسۋدەن اۋلاقپىن. كەرىسىنشە، ول 2001 جىلى قدت قاتارىنا كىرگەننەن باستاپ ونى جانە ونىڭ سەرىكتەستەرىن اشىق قولداپ كەلەمىن. سوتىندا بولدىم، ونى قولداۋ اكسيالارىنا قاتىستىم.
ءبىراق باسقالاردى نەگىزسىز قارالاپ، كۇيە جاعۋعا بولمايدى. ەڭ باستىسى، وپپوزيسيانىڭ وزىندە مونوپوليا بولماۋى ءتيىس.
ءسوز جوق، وپپوزيسياشىل ۇيىم قۇرىپ، بيلىككە وتكىر سىن ايتىپ، قوعامدىق ويعا قوزعاۋ سالىپ جۇرگەنى دۇرىس.
ونىڭ ۇستىنە ءابليازوۆ بيلىكتىڭ قايناعان ورتاسىندا بولدى، ونداعىلارمەن توننىڭ ىشكى باۋىنداي ارالاستى، سوندىقتان قاراپايىم جۇرتقا بەيمالىم نەبىر جايتتاردى الدىمىزعا جايىپ سالا الادى.
مۇنىڭ ءوزى بيلىكتىڭ شىنايى بەت الپەتىن اشكەرەلەۋدىڭ مىقتى مۇمكىندىگى ەمەس پە؟!
ءوزىنىڭ وراسان زور قارجىلىق الەۋەتىن كەشەگى ارىپتەستەرىنە قارسى ەمەس، بيلىكتىڭ شىنايى بەتپەردەسىن اشۋعا جۇمساسىن. تالاي جىل بويىنا بيلىكتى سىناپ جۇرگەن ءبىزدى ۇرىپ-سوعار، ارانداتار باسقا كۇشتەر دە جەتىپ جاتىر.
ءبىراق «وپپوزيسيا تەك قانا ءابليازوۆشىل بولۋى كەرەك» دەگەنگە مەن قوسىلا المايمىن. اقورداسىز دا، وليگارحتارسىز دا پايدا بولىپ، ءوزىن كورسەتە الاتىن قوعامدىق كۇشتەر تاريحتا بولدى، ءالى دە بولادى.
الەۋمەتتىك جەلىدەگى تالقىدا «قازىرگى قازاقستاندا قولعا الىنعان كەز كەلگەن قوعامدىق باستامانىڭ ارتىندا بيلىك تۇرادى، سوندىقتان وعان سەنۋگە بولمايدى» دەگەن دە تۇجىرىم ايتىلىپ جاتتى. ارينە، شەتتە جۇرگەن وپپوزيسياشىل جولداستارعا مۇنداي تەزيس مايداي جاعادى. ويتكەنى سولاردىكى عانا دۇرىس بوپ شىعادى ەمەس پە؟ ءبىراق شەتەل اسپاي، سوتتالسا دا، قينالسا دا، قارنى اشسا دا وتانىنان بەزبەي، ەل ىشىندە ءجۇرىپ بيلىككە اشىقتان-اشىق سىن ايتىپ جۇرگەن تازا ادامدارعا وسى تەزيس ءتيىپ كەتپەي مە؟!
مەنىڭشە، بۇل ماسەلەدە ءبىرجاقتىلىققا سالىنباۋ كەرەك.
«وپپوزيسيا تەك اقشاعا جۇمىس ىستەيدى» دەگەن جالعان تۇجىرىمنان ارىلۋىمىز كەرەك. ەلگە تانىمال تۇلعالاردى ايتپاعاندا، ەل ىشىندە، اۋىل-ايماقتا، ناقتى ەلدى مەكەندە سول جەردەگى ادىلەتسىز اكىمنەن باستاپ، تولايىم ساياسي جۇيەگە قارسى پىكىر ءبىلدىرىپ، كۇرەسىپ جۇرگەن ازاماتتار قانشاما؟!
سوندىقتان دا وزىنە قاتىستى ەمەس كەز كەلگەن قوعامدىق باستاماعا كۇمان كەلتىرىپ، ونى قارالاۋ دۇرىس ەمەس. ونداي ادەت ەلدە دەموكراتيالىق ۇردىستەر مەن داستۇرلەردى دامىتۋعا كەسىرىن تيگىزەدى. ءوز باسىم وپپوزيسيا بىرلىگىن جاقتايمىن، ءبىراق سول وپپوزيسيا بىركەلكى نەمەسە ءبىر عانا ادامعا تەلىنىپ قالۋىنا قارسىمىن.
بالكىم، كەزىندە يدەيالار ەمەس، ناقتى كوسەمدەرگە (نەگىزىنەن، كەشەگى باستىقتار مەن قالتالىلارعا) باعىنىشتى بوپ قالعان ساياسي كۇشتەردىڭ اقىر سوڭىندا سۇيىلىپ، ءىز-تۇزسىز جوعالىپ كەتۋىنىڭ ءبىر سەبەبى وسى بولار. ويتكەنى جەكە اداممەن «جۇمىس جۇرگىزۋگە»، الداپ-سۋلاۋعا، ساتىپ الۋعا، قورقىتۋعا بولادى، ول كەيىن (ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن) ءوز ويىنان اينىپ كەتۋى مۇمكىن. ال يدەيانى جويا المايسىڭ. بۇقارانى ەرتە الاتىن كەز كەلگەن يدەيا، ماركس ايتپاقشى، ماتەريالدىق كۇشكە اينالادى.
ساياسي تۇعىرناما نە ۇستانىمىنا، ناقتى قوعامدىق قيمىل-ارەكەتىنە ەمەس، ادامنىڭ جەكە باسىنا ءتيىسىپ، بار ماسەلەنى سوعان عانا اۋدارۋ – ءقازىر دە ءوزىن وپپوزيسيا ساناپ جۇرگەن كەيبىر ادامدارعا ءتان قاسيەت. ونىڭ ۇستىنە قازاق دەگەن شاعىن عانا حالىقپىز: ساياسي الاڭدا جۇرگەندەر كەزىندە بىر-بىرىمەن تاجىكەلەسىپ، cءوز بەن ىسكە كەلىپ، باس جاققا بارىسىپ قالعان كەزدەرى دە جوق ەمەس شىعار. ەندى سونىڭ ءبارىن ساياسي كۇرەس قازانىنا تۇزدىق رەتىندە سالىپ، وزەكتى ماسەلەلەرمەن بىرگە ساپىرىلىستىرىپ جىبەرەدى. ونداي تاڭسىق «تاعام» توعىشارلارعا تاپتىرماس تارتۋ ەكەنى دە راس.
شىنىن ايتۋ كەرەك، ونسىز دا ىردۋ-دىردۋ، توز-توز بوپ كەتكەن وپپوزيسياعا قاتىستى سىن ايتقىم كەلمەيدى: بىزگە بىرلىك كەرەك. ءبىراق باياعىدا اۋىلدا جۇرگەندە، توبەلەس بولا قالسا ۇلكەندەر «كىم باستادى؟» دەپ سۇرايتىن. جانە سونى كىنالى سانايتىن...
ءامىرجان قوسانوۆ،
دەرەككوز: جاس الاش
