قازاقستاندا Baqylauda ارنايى سيفرلى سەرۆيسىن ەنگىزۋگە بايلانىستى جۇمىس جالعاسىپ كەلەدى. اتالعان پلاتفورما ونلاين رەجىمدە مەملەكەتتىك قولداۋ تۇرلەرىن تولىق كورۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ۆەدومستۆو مەملەكەتتىك قولداۋ تۇرلەرىن جەدەل قاداعالاۋ ءۇشىن ولاردىڭ بارلىعىن (بۇگىندە ولاردىڭ جۇزدەن استام ءتۇرى بارا) بىرىكتىردى: مەملەكەتتىك قاراجات ناقتى قايدا جۇمسالىپ جاتىر جانە ونىڭ ناتيجەسى قانداي؟ بۇل ءتاسىل مەملەكەتتەن بولىنەتىن قاراجاتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋى ءتيىس،- دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
ق ر قارجى مينيسترلىگى Baqylauda سەرۆيسىن Qoldau.kz سيفرلى پلاتفورماسىندا ورنالاستىردى. بۇگىندە جۇيەگە كەيىنگى 10 جىلداعى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى تۋرالى دەرەكتەر جۇكتەلىپ جاتىر. وسى جۇمىس اياقتالعان بويدا ارنايى تالداۋ مەملەكەتتىك قولداۋ قۇرالدارىنىڭ ءتيىمدى نەمەسە ءتيىمسىز ەكەنىن كورسەتەدى. اتالعان جۇيەنىڭ كومەگىمەن جەڭىلدىكتەردىڭ، سۋبسيديالاردىڭ نەمەسە باسقا دا قۇرالداردىڭ تيىمدىلىگىن، ولاردى جەكەلەگەن سالالار بويىنشا، وپەراتورلار جانە بەلگىلى ءبىر قولداۋ الۋشى كاسىپورىن دەڭگەيىنە دەيىن «ماسشتابتاۋ» ارقىلى تەكسەرىپ، باعالاۋعا بولادى.
كەيىنگى ەكى جىلداعى مالىمەتتەر ءالى جۇكتەلمەگەنىنە قاراماستان ءقازىر جۇيەدە وزەكتى اناليتيكالىق مالىمەتتەر بار. ماسەلەن، 9 جىلدىڭ ىشىندە (2015 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن) مەملەكەتتىك قولداۋ كولەمى 9،94 ترلن تەڭگە مولشەرىندە بولعان. وسى رەتتە بيۋدجەتتەگى ايتارلىقتاي شىعىن «كوۆيد» كەزەڭىندە «جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى» جوباسىنا بولىنگەن كەزدە بايقالعان، شىعىن مولشەرى شامامەن – 973 ملرد تەڭگە. ەكىنشى ورىندا اگرارلىق سەكتورعا ارنالعان تەحنيكا مەن جابدىقتاردى جەڭىلدەتىلگەن ليزينگپەن الۋعا ارنالعان شىعىندار تۇر – 920 ملرد تەڭگە. ءۇشىنشى ورىندى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسى تۇيىندەپ تۇر – اسىل تۇقىمدى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا 675 ملرد تەڭگەدەن استام قاراجات جۇمسالدى. سول سەكىلدى اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاتىستى تاعى ءبىر باعدارلاما – «كەڭ دالا» بويىنشا 650 ملرد تەڭگە جۇمسالعان.
«كوپتەگەن كومپانيا، اسىرەسە اگرارلىق سالادا ءتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالار مەن قولداۋ شارالارىن الىپ، پايدالانادى نەمەسە سان الۋان وپەراتورلار مەن ءتۇرلى مينيسترلىكتەر ارقىلى قولداۋعا يە بولادى. بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ءبىرىڭعاي بازا بولعان جوق. سوندىقتان دا بۇل شىعىستاردىڭ تيىمدىلىگىن باعالاۋ قيىنعا سوقتى. ەندى مەملەكەت مۇنى انىق بايقايتىن بولادى. ايتالىق، سالىق بويىنشا، ونىمدىلىك جاعىنان، سونداي-اق جۇمىس ورىندارىن اشۋ سىندى كورسەتكىشتەر بويىنشا ءوسىمى جوق، ءبىراق جىلما-جىل ونداعان ملن تەڭگە الاتىن كومپانياعا قولداۋ كورسەتۋ قانشالىقتى دۇرىس؟!»، دەدى قارجى ۆيسە-مينيسترى اسەت تۇرىسوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، Baqylauda ەلەكتروندى سەرۆيسى – ءبىرىنشى دەڭگەيلى جۇيە. ول كاسىپكەردى تەكسەرىپ، ونىڭ بەلگىلەنگەن كريتەرييلەرگە سايكەستىگىن باعالايدى. ءقازىر وندا ءتورت نەگىزگى ستوپ-فاكتور جۇمىس ىستەپ تۇر: تەرروريزمدى قارجىلاندىرۋعا بايلانىستى ادامداردىڭ تىزىمدە بار-جوقتىعى، جالعان كاسىپكەرلىك بەلگىلەرىنىڭ بولماۋى، بانكروتتىق فاكتىلەرى، سونداي-اق بۇرىن الىنعان مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى بويىنشا ورىندالماعان مىندەتتەمەلەر. مۇنداي فاكتورلار بولعان جاعدايدا – جۇيە بۇل اقپاراتتى كورسەتىلەتىن قىزمەتتى بەرۋشىگە، ياعني مەملەكەتتىك ورگانعا نەمەسە وپەراتورعا كورسەتەدى. مىسالى، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى نەمەسە ازىق-تۇلىك كورپوراسياسىنا. ءوز كەزەگىندە قىزمەت كورسەتۋشى بيزنەستى ماقۇلداۋ تۋرالى نەمەسە مەملەكەتتىك قولداۋدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمدى دەربەس قابىلدايدى.
«البەتتە، مىسالى اۋىل شارۋاشىلىعىندا كوپ نارسە اۋا-رايىنا، نارىقتاعى قۇبىلمالىققا بايلانىستى ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىز. ءبىراق باعالاۋ ءبىر جىلدا ەمەس، بىرنەشە جىلدان كەيىن جۇرگىزىلەدى. سونىمەن قاتار جۇيە ەكونوميكا سالالارىنىڭ كورسەتكىشتەرىن باعالاپ، تۇتاستاي ەسكەرىپ ناتيجە شىعارادى»، دەپ ءتۇسىندىردى اسەت نۇرلان ۇلى.
مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن پايدالانۋ مەن ولاردى الاتىن تۇلعالارعا مونيتورينگ جاسايتىن Baqylauda سەرۆيسى ق ر پرەزيدەنتىنىڭ «ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋ جونىندەگى شارالار تۋرالى» 2024 جىلدىڭ 8 مامىرداعى №542 جارلىعىن ورىنداۋ ءۇشىن كاسىپكەرلىككە مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىنا اشىق جانە تەڭ قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە بازالىق ولشەمدەرگە سايكەس مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن الۋشىلاردى ىرىكتەۋ ءراسىمىن اۆتوماتتاندىرۋ ءۇشىن ىسكە اسىرىلدى.
وسى جوبانى قارجى مينيسترلىگىنە قاراستى «اقپاراتتىق-ەسەپكە الۋ ورتالىعى» اق-نىڭ ماماندارى ازىرلەپ شىققان.
