قازاقستاندا قوعامدىق ورىنداردا بەت-جۇزدى تولىق جابۋعا تىيىم سالاتىن زاڭنىڭ قابىلدانۋى قوعامدا قىزۋ پىكىرتالاس تۋدىردى. وسى رەتتە تەولوگ جانداۋلەت سۇلەيمەنوۆ اتالعان زاڭنىڭ باستى ماقساتى ءدىني كوزقاراستى شەكتەۋ ەمەس، قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“بۇل زاڭ بارلىعىنا ورتاق قاۋىپسىزدىك شاراسى رەتىندە قابىلداندى. ارينە، بەت-جۇزىن ءدىني سەبەپتەرمەن جاباتىن ادامدار دا ونىڭ اياسىندا قاراستىرىلادى. ءبىراق بۇل زاڭ ءدىني نەگىزدە قابىلدانعان جوق. ءبىرىنشى كەزەكتە – قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى تۇر”، – دەدى ول.
سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، زاڭ قابىلدانعاننان كەيىن كەيبىر ازاماتتار ماسەلەنى ءدىني تۇرعىدا قابىلداپ، قوعامدا ەكىۇداي پىكىر قالىپتاستىرىپ جاتىر.
“ءدىندار بولا ما، ءدىنسىز بولا ما، اتەيست پە – بۇل ءار ادامنىڭ جەكە تاڭداۋى. ءبىراق اتالعان زاڭ بەت-جۇزدى جاسىرۋعا قاتىستى قابىلداندى. ونى دىنمەن بايلانىستىرۋ دۇرىس ەمەس. قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قابىلدانعان قۇجات ەكەنىن ءتۇسىنىپ الۋىمىز كەرەك”، – دەيدى تەولوگ.
ول كونستيتۋسيانىڭ 14-بابىنا توقتالىپ، ءدىن نەگىزىندە كەمسىتۋگە جول بەرىلمەيتىنىن ەسكە سالدى.
“ءبىز زايىرلى، قۇقىقتىق مەملەكەتپىز. بىزدە ءدىني قىزمەت پەن ءدىني بىرلەستىكتەرگە قاتىستى ارنايى زاڭ بار. قانداي دا ءبىر شەكتەۋ ەنگىزىلۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە سوت شەشىمى نەمەسە ناقتى زاڭ قاجەت. ال باسقا ايتىلىپ جاتقان دۇنيەلەر – جەكەلەگەن ازاماتتاردىڭ جەكە كوزقاراسى عانا”، – دەدى سۇلەيمەنوۆ.
سونداي-اق تەولوگ قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ (قمدب) بۇل ماسەلەگە قاتىستى ۇستانىمىن دا اتاپ ءوتتى.
“قمدب بۇل زاڭنىڭ ءبىزدىڭ داستۇرىمىزگە قايشى ەكەنىن، حانافي ءمازھابىندا بەتتى جابۋ مىندەتتى امال بولىپ سانالمايتىنىن ايتتى. ءبىز بۇل پىكىردى ءمۇفتياتتىڭ كوزقاراسى رەتىندە قابىلدايمىز”، – دەدى ول.
سۇلەيمەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بەت-جۇزدى جابۋعا تىيىم قازاقستاندا عانا ەمەس، كورشى وزبەكستان مەن قىرعىزستاندا دا زاڭمەن بەكىتىلگەن.
“مۇنداي شەكتەۋ ءدىني سەبەپتەن ەمەس، قاۋىپسىزدىك ماقساتىندا ەنگىزىلىپ وتىر. ويتكەنى كەيبىر ازاماتتار بەتىن بۇركەپ، قىلمىستىق ارەكەتكە – مىسالى، ءۇي توناۋعا بارۋى مۇمكىن. بۇعان دەيىن ءدىني ەكسترەميزمگە قاتىسى بولعان وقيعالار دا بار. سوندىقتان بۇل زاڭ جالپى قىلمىستىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان”، – دەدى ول.
تەولوگتىڭ پىكىرىنشە، قوعامدا دۇرىس تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ ءۇشىن جاڭا زاڭدى قۇقىقتىق تۇرعىدان كەڭىرەك تۇسىندىرىلگەنى ءجون.
بۇعان دەيىن...
ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ادامنىڭ ءجۇزىن جاسىراتىن كيىمدەرگە قاتىستى ماسەلەنى رەتتەيتىن زاڭعا قول قويعان ەدى. مۇنداي كيىمدەردى كيۋگە ەندى رەسمي تۇردە تىيىم سالىنادى.
تىيىم سالۋ نورماسى "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قۇقىق قورعاۋ قىزمەتىن، قۇقىق قورعاۋ جانە ارنايى مەملەكەتتىك ورگاندار، ازاماتتىق قورعاۋ ورگاندارى مەن اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتىلۋى مەن الەۋمەتتىك قورعالۋىن جەتىلدىرۋ، سونداي-اق ىشكى ىستەر ورگاندارى قىزمەتىندەگى ارتىق زاڭنامالىق رەتتەۋدى الىپ تاستاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" زاڭعا ەنگىزىلدى.
زاڭ ماتىنىندە بىلاي دەلىنگەن:
"قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا، قىزمەتتىك (لاۋازىمدىق، ەڭبەك) مىندەتتەردە، مەديسينالىق ماقساتتا، ازاماتتىق قورعاۋ كەزىندە، اۋا رايىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى، سونداي-اق سپورتتىق، سپورتتىق-بۇقارالىق جانە مادەني-بۇقارالىق ءىس-شارالارعا تىكەلەي قاتىساتىن تۇلعالاردان باسقا جاعدايلاردى قوسپاعاندا، قوعامدىق ورىنداردا ادامنىڭ بەت-جۇزىن تانۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن كيىم-كەشەك كيۋگە تىيىم سالىنادى".
دەپۋتاتتار پىكىرى
ەسكە سالايىق، ماۋسىم ايىنىڭ باسىندا سەنات قوعامدىق ورىنداردا ادامنىڭ ءتۇر-سيپاتىن تانۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىن كيىمدى كيۋگە تىيىم سالۋدى قاراستىراتىن تۇزەتۋدى ۇسىندى.
"ماسەلە حيدجابتا ەمەس. ماسەلە – يسلامداعى دەسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ قازاقستانداعى ۇلتتىق داستۇرلەرگە زيان كەلتىرىپ جاتقانىندا. ەگەر ءبىز زايىرلى مەملەكەت رەتىندە دامىعىمىز كەلسە، سىرتقى يدەولوگيا مەن ءدىني ىقپالدىڭ جەتەگىندە بولماۋىمىز كەرەك. نەگىزگى تۇيتكىل – وسىندا. ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز – ءوز ۇلتتىق داستۇرلەرىمىزدە"، – دەدى ەرمۇرات باپي ءماجىلىس كۋلۋارىندا تىلشىلەرگە.
سونىمەن قاتار باپي پارلامەنت دىنگە جانە باسقا اعىمدارعا قاتىستى ماسەلەنى قولعا الاتىن زاڭ جوباسىن ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر دەگەن ەدى.
“قۇجاتتا مەكتەپكە ءدىني كيىممەن كەلۋ دە بار. وعان تولىق تىيىم سالىنادى. قوعامدىق ورىندا بەتتى جاۋىپ تۇراتىن ءدىني كيىم كيۋگە تىيىم سالۋ دا بار. جازا رەتىندە ەسكەرتۋ جاسالىپ، ايىپپۇل سالۋ دا قاراستىرىلادى”، – دەدى باپي.
ال ءماجىلىس دەپۋتاتى ەلنۇر بەيسەنبايەۆ ەلىمىزدە ورانۋعا تىيىم سالاتىن زاڭ جوباسى جوق ەكەنىن اتاپ وتكەن ەدى.
دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە، قازاقستاندا ءدىني-نانىم سەنىمگە تولىعىمەن ەركىندىك بەرىلگەن.
“ەرمۇرات سەيتقازى ۇلى ءباپيدىڭ ول جەكە پىكىرى عوي. حيدجاب، نيكابقا قاتىستى ماسەلە ءبىزدى قاراستىرىلىپ جاتقان جوق. ودان دا باسقا ماڭىزدى ماسەلە بار عوي”، - دەدى ەلنۇر بەيسەنبايەۆ.
