Qazaqstanda qoǵamdyq oryndarda bet-júzdi tolyq jabýǵa tyıym salatyn zańnyń qabyldanýy qoǵamda qyzý pikirtalas týdyrdy. Osy rette teolog Jandáýlet Súleımenov atalǵan zańnyń basty maqsaty dinı kózqarasty shekteý emes, qoǵamdyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý ekenin atap ótti, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
“Bul zań barlyǵyna ortaq qaýipsizdik sharasy retinde qabyldandy. Árıne, bet-júzin dinı sebeptermen jabatyn adamdar da onyń aıasynda qarastyrylady. Biraq bul zań dinı negizde qabyldanǵan joq. Birinshi kezekte – qaýipsizdik máselesi tur”, – dedi ol.
Súleımenovtiń aıtýynsha, zań qabyldanǵannan keıin keıbir azamattar máseleni dinı turǵyda qabyldap, qoǵamda ekiudaı pikir qalyptastyryp jatyr.
“Dindar bola ma, dinsiz bola ma, ateıs pe – bul ár adamnyń jeke tańdaýy. Biraq atalǵan zań bet-júzdi jasyrýǵa qatysty qabyldandy. Ony dinmen baılanystyrý durys emes. Qoǵamdyq qaýipsizdikti qamtamasyz etý úshin qabyldanǵan qujat ekenin túsinip alýymyz kerek”, – deıdi teolog.
Ol Konstıtýsıanyń 14-babyna toqtalyp, din negizinde kemsitýge jol berilmeıtinin eske saldy.
“Biz zaıyrly, quqyqtyq memleketpiz. Bizde dinı qyzmet pen dinı birlestikterge qatysty arnaıy zań bar. Qandaı da bir shekteý engizilý úshin mindetti túrde sot sheshimi nemese naqty zań qajet. Al basqa aıtylyp jatqan dúnıeler – jekelegen azamattardyń jeke kózqarasy ǵana”, – dedi Súleımenov.
Sondaı-aq teolog Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń (QMDB) bul máselege qatysty ustanymyn da atap ótti.
“QMDB bul zańnyń bizdiń dástúrimizge qaıshy ekenin, Hanafı mázhabynda betti jabý mindetti amal bolyp sanalmaıtynyn aıtty. Biz bul pikirdi múftıattyń kózqarasy retinde qabyldaımyz”, – dedi ol.
Súleımenovtiń aıtýynsha, bet-júzdi jabýǵa tyıym Qazaqstanda ǵana emes, kórshi Ózbekstan men Qyrǵyzstanda da zańmen bekitilgen.
“Mundaı shekteý dinı sebepten emes, qaýipsizdik maqsatynda engizilip otyr. Óıtkeni keıbir azamattar betin búrkep, qylmystyq áreketke – mysaly, úı tonaýǵa barýy múmkin. Buǵan deıin dinı ekstremızmge qatysy bolǵan oqıǵalar da bar. Sondyqtan bul zań jalpy qylmystyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan”, – dedi ol.
Teologtyń pikirinshe, qoǵamda durys túsinik qalyptastyrý úshin jańa zańdy quqyqtyq turǵydan keńirek túsindirilgeni jón.
Buǵan deıin...
Aıta keteıik, buǵan deıin Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev adamnyń júzin jasyratyn kıimderge qatysty máseleni retteıtin zańǵa qol qoıǵan edi. Mundaı kıimderdi kıýge endi resmı túrde tyıym salynady.
Tyıym salý normasy "Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine quqyq qorǵaý qyzmetin, quqyq qorǵaý jáne arnaıy memlekettik organdar, azamattyq qorǵaý organdary men áskerı qyzmetshilerdiń turǵyn úımen qamtamasyz etilýi men áleýmettik qorǵalýyn jetildirý, sondaı-aq ishki ister organdary qyzmetindegi artyq zańnamalyq retteýdi alyp tastaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly" zańǵa engizildi.
Zań mátininde bylaı delingen:
"Qazaqstan Respýblıkasynyń zańdarynda, qyzmettik (laýazymdyq, eńbek) mindetterde, medısınalyq maqsatta, azamattyq qorǵaý kezinde, aýa raıynyń erekshelikterine baılanysty, sondaı-aq sporttyq, sporttyq-buqaralyq jáne mádenı-buqaralyq is-sharalarǵa tikeleı qatysatyn tulǵalardan basqa jaǵdaılardy qospaǵanda, qoǵamdyq oryndarda adamnyń bet-júzin tanýǵa kedergi keltiretin kıim-keshek kıýge tyıym salynady".
Depýtattar pikiri
Eske salaıyq, maýsym aıynyń basynda Senat qoǵamdyq oryndarda adamnyń túr-sıpatyn tanýǵa kedergi keltiretin kıimdi kıýge tyıym salýdy qarastyratyn túzetýdi usyndy.
"Másele hıjabta emes. Másele – ıslamdaǵy destrýktıvti aǵymdardyń Qazaqstandaǵy ulttyq dástúrlerge zıan keltirip jatqanynda. Eger biz zaıyrly memleket retinde damyǵymyz kelse, syrtqy ıdeologıa men dinı yqpaldyń jeteginde bolmaýymyz kerek. Negizgi túıtkil – osynda. Bizdiń bolashaǵymyz – óz ulttyq dástúrlerimizde", – dedi Ermurat Bapı Májilis kýlýarynda tilshilerge.
Sonymen qatar Bapı Parlament dinge jáne basqa aǵymdarǵa qatysty máseleni qolǵa alatyn zań jobasyn engizýdi josparlap otyr degen edi.
“Qujatta mektepke dinı kıimmen kelý de bar. Oǵan tolyq tyıym salynady. Qoǵamdyq orynda betti jaýyp turatyn dinı kıim kıýge tyıym salý da bar. Jaza retinde eskertý jasalyp, aıyppul salý da qarastyrylady”, – dedi Bapı.
Al Májilis depýtaty Elnur Beısenbaev elimizde oranýǵa tyıym salatyn zań jobasy joq ekenin atap ótken edi.
Depýtattyń sózinshe, Qazaqstanda dinı-nanym senimge tolyǵymen erkindik berilgen.
“Ermurat Seıtqazyuly Bapıdiń ol jeke pikiri ǵoı. Hıjab, nıkabqa qatysty másele bizdi qarastyrylyp jatqan joq. Odan da basqa mańyzdy másele bar ǵoı”, - dedi Elnur Beısenbaev.
