ءماجىلىس ۆيسە-سپيكەرى دانيا ەسپايەۆا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت اقشاسىنىڭ وڭىرلەرگە بولۋدەگى تۇيىتكىلدى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، جاڭا بيۋدجەت كودەكسىندەگى وزگەرىستەرگە توقتالدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستانداعى 20 ءوڭىردىڭ 17ء-سى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بولىنەتىن ترانسفەرتتەرسىز كۇنىن كورە المايدى. بۇل ماسەلەگە ۇكىمەت باسا نازار اۋدارىپ، كۇزگە دەيىن وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن جاڭا بيۋدجەت كودەكسىنە ساي ءۇش جىلدىق جوسپار قۇرادى. سودان كەيىن ول ءماجىلىس قاراۋىنا كەلىپ تۇسەدى. ونداعى جاڭا جۇيە قانشالىقتى ءتيىمدى نەمەسە ونىڭ قانداي تومپاق تۇستارى بار، مۇنىڭ بارلىعىن ءماجىلىس الدىنا الا انىقتاپ، زاڭ قابىلدانعانشا ونىڭ جوباسىن ابدەن سۇزگىدەن وتكىزۋى ءتيىس.
"ەلدەگى بيۋدجەت بولىنىسىندەگى ءتۇيىندى ماسەلەنىڭ ءبىرى – وڭىرلەردىڭ باسىم كوپشىلىگى ءالى دە ورتالىقتان بولىنەتىن قوماقتى سۋبۆەنسياعا تاۋەلدىلىگى. ماسەلەن، بىلتىر الماتى، استانا جانە اتىراۋ وبلىسىنان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە 470 ملرد تەڭگە تۇسكەن. سوندىقتان ولاردى بيۋدجەت دونورى قاتارىنا جاتقىزۋعا بولادى. ال وزگە ايماقتارعا ورتالىقتان، كەرىسىنشە 5،3 ترلن تەڭگە سۋبۆەنسيا تۇرىندە اقشا بەرىلگەن. بۇل اراداعى ايىرما 10 ەسەدەن اسادى"، - دەدى دانيا ەسپايەۆا.
وسى جاعىنان العاندا، بۇتكىل دەرلىك ءوڭىر ورتالىققا قاراپ، الاقان جايىپ وتىر. ءيا، وڭىرلەر تابىسى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى، ءبىراق سونىمەن قاتار سۋبۆەنسيا كولەمى دە وسۋدە. ماسەلەن، 10 جىل بۇرىن، ياعني 2014 جىلى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن وڭىرلەرگە 978 ملرد تەڭگە بولىنگەن بولسا، 2024 جىلى بۇل كورسەتكىش 5،3 ترلن تەڭگەگە جەتكەن. دەمەك، وڭىرلەر ورتالىققا تاۋەلدى بولىپ قالا بەرۋدە، ال بيۋدجەت قاراجاتىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەسى ءالى كۇنگە دەيىن تولىق شەشىمىن تاپپاي وتىر.
ەسپايەۆا بۇل تۇيتكىلدەردىڭ استارىندا ەسەپتەۋ ادىستەمەسىندەگى ولقىلىقتار، نە وڭىرلەردىڭ بيۋدجەت قاراجاتىن كوبىرەك الۋ ماقساتىندا كىرىستەردى ادەيى تومەندەتىپ كورسەتۋ ارەكەتى جاتقان بولۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ايتادى. سەبەبى كەيبىر وڭىرلەر بيۋدجەت كىرىستەرىن جوسپارلاۋدا شىندىقتان الشاق كەتىپ، ناتيجەسىندە 40 پايىزعا دەيىن اسىرا ورىنداۋلار ورىن العان.
ءوز كەزەگىندە پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى - ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين ورتالىق پەن وڭىرلەر اراسىنداعى قارجىلىق تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ بويىنشا ناقتى قادامدار جاسالىپ جاتقانىن ايتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، 2026 جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن وڭىرلەرگە جىل سايىن تۇراقتى كىرىس كوزدەرى ەسەبىنەن قوسىمشا 100 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجى بەرىلەدى. سونىمەن بىرگە جاڭا بيۋدجەت كودەكسىنە سايكەس جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ تۇراقتى كىرىس كوزدەرىن 40%-عا دەيىن ۇلعايتۋ جوسپارلانۋدا. وسىلايشا، اۋداندىق بيۋدجەتتەردىڭ دەربەستىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ كورپوراتيۆتى تابىس سالىعى مەن جەكە تابىس سالىعى اۋدان مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالا بيۋدجەتتەرىنە بەرىلمەك.
ءجۇمانعاريننىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى 6 جىلدا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ كىرىسى ايتارلىقتاي وسكەن: 2019 جىلى ول 2،5 ترلن تەڭگە بولسا، 2024 جىلى 7،9 ترلن تەڭگەگە جەتىپ، ءۇش ەسەدەن استامعا ارتقان.
"بۇدان بولەك، ءتورتىنشى دەڭگەيدەگى، ياعني اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، اۋىل، ەلدىمەكەندەر جانە اۋىلدىق وكرۋگ بيۋدجەتتەرىنە سىرتقى (ۆيزۋالدى) جارناما ورنالاستىرۋ تولەمدەرى سياقتى 14 ءتۇرلى تۇراقتى كىرىس كوزى بەرىلگەن. ءتىپتى، جاڭا سالىق كودەكسى جوباسىن تالقىلاۋدا وسى بيۋدجەتتىك دەڭگەيدەگى نەگىزگى كىرىس كوزدەرىنىڭ ءبىرى – سىرتقى جارنامادان تۇسەتىن 367 ملن تەڭگە كىرىستەن ايىرىلىپ قالۋ ءقاۋپى تۋىنداعان. ءبىراق مينيسترلىك بۇل كىرىستى ساقتاپ قالا الدى"، - دەدى جۇمانعارين بۇگىن ماجىلىستەگى ۇكىمەت ساعاتىندا.
قورىتا كەلگەندە، وڭىرلەردىڭ قارجىلىق دەربەستىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تۇپكىلىكتى شەشىمىن تاپپاعانىمەن، ورتالىقتان جەرگىلىكتى جەرلەرگە كىرىستەردى كوبىرەك بەرۋ، بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋدى جاقسارتۋ سياقتى ناقتى قادامدار جاسالۋدا. دەگەنمەن وڭىرلەردىڭ ءالى دە ورتالىققا تاۋەلدىلىگى 49% شاماسىندا قالىپ وتىر. دەمەك، جاڭا بيۋدجەت كودەكسى وسى كورسەتكىشتى تومەندەتىپ، وڭىرلەردىڭ قارجىلىق مۇمكىندىگىن كەڭەيتۋگە باعىتتالماق.
بۇعان دەيىن "اۋىل - ەل بەسىگى" سىندى وڭىرلەردى قولداۋشى ءبىرقاتار مەمباعدارلامالاردى جابۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن جازعانبىز.
