قونايەۆتا قاماۋدا بولعان جۋرناليست دۋمان مۇحامەدكارىم ب ا ق وكىلدەرىنە بەرگەن سۇقباتتارىنىڭ بىرىندە ءوزىنىڭ قاسىندا ءوزى سەكىلدى جازىقسىز جازالانعان بىرنەشە ادام وتىرعانىن ايتىپ قالىپ ەدى. سولاردىڭ ءبىرى – كوپبالالى اكە سوۆەتقازى قالييەۆ. بۇعان دەيىن ول كۇدىكتى رەتىندە قاماۋعا الىنىپ، كەيىننەن كىسى ءولتىردى دەگەن ايىپپەن 17 جىل 4 ايعا سوتتالعان. الايدا ونىڭ قورعاۋشىسى الدىڭعى سوت وتىرىستارىندا كۇدىكتىگە قاتىستى سوت شەشىمى ءادىل شىعارىلماعاندىعىنا، ال شىن قىلمىسكەر بوستاندىقتا جۇرگەنىنە بەك سەنىمدى.
قوعامنىڭ قولداۋشىسى ءارى ادىلدىك جارشىسى بولۋعا ۇنەمى تىرىساتىن «قالا مەن دالا» باسىلىمى وسى ءبىر وقيعا جەلىسىن ەگجەي-تەگجەي زەرتتەي وتىرىپ، ءوز نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
ءالقيسسا...
2023 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا قونايەۆ قالاسىنداعى كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ بىرىندە 1950 جىلى تۋعان ەر ادام - بوريس شەك تۇسىنىكسىز جاعدايدا، بەيمالىم سەبەپتەرمەن ولتىرىلەدى. سول كۇنى كوپقاباتتى ءۇيدىڭ پودەزى ماڭىندا ماس كۇيدەگى سوۆەتقازى قالييەۆتى پوليسەيلەر ۇستاپ اكەتەدى.
"ءۇشىنشى قاباتتا بولعان كەزدە قالييەۆ جابىرلەنۋشى تۇراتىن № 301 پاتەرگە كىرگەن. ءبىراق تەرگەۋ ونىڭ بۇل پاتەرگە كىرگەنىن راستايتىن دالەل ۇسىنبايدى. ودان كەيىن، ولاردىڭ اراسىندا جانجال تۋىندادى. ءبىراق بۇل دا تەرگەۋمەن ايقىندالماعان. قالييەۆ تەرگەۋمەن انىقتالماعان قاتتى زاتپەن شەكانىڭ بەتىنەن، باسىنان جانە كەۋدەسىنەن ۇرعان. سالدارىنان ەكىنشى ادام ەسىنەن تانىپ قالادى. سودان كەيىن قالييەۆ اس ۇيدەن پىشاق الىپ، ونى شەككە ءۇش رەت سىلتەيدى. وسىدان كەيىن جابىرلەنۋشىنىڭ ەس-تۇسسىز جاتقانىن كورگەن ول قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن ونى سۇيرەپ، باسقا بولمەگە اپارادى، گاز باللونىنىڭ شلانگاسىن كەسىپ، بۇرانداسىن اشادى. سونىمەن قاتار جابىرلەنۋشى پاتەرىنەن شىققان قالييەۆ قان-قان قولىمەن وزگە پاتەرلەردىڭ ەسىكتەرىنىڭ تۇتقاسىن تارتقىلاپ، سودان كەيىن وقيعا ورنىنان ءىزىن سۋىتادى. جاراقات سالدارىنان شەك قونايەۆ قالاسىنىڭ ورتالىق اۋرۋحاناسىنىڭ جانساقتاۋ بولىمىندە جان تاپسىردى"، دەلىنگەن ايىپتاۋ اكتىسىندە.
تەرگەۋشىلەر قالييەۆ ءۇي ىشىندە شامامەن ءبىر ساعات، ياعني 22:00-دەن 23:00 ارالىعىندا بولعان دەپ كورسەتەدى.
قالييەۆ ءبىر دە ءبىر سوت ينستانسيادا ءوز كىناسىن مويىنداعان جوق. سوتتالۋشى جان تاپسىرعان اداممەن مۇلدە تانىس بولماعانىن، ونىڭ ءولىپ جاتقانىندا كورمەگەنىن ايتادى. الايدا، ونىڭ ايعاقتارىنا سۇيەنسەك، سول كۇنى كەشكە ول شىنىمەن دە سول ىقشام اۋداندا تۇراتىن اعاسىمەن پاتەردە الكوگولدىك ىشىمدىك تۇتىنعان.
"ول پاتەرگە (جابىرلەنۋشىنىڭ) قالاي تاپ بولعانى ونىڭ ەسىندە جوق. ءبىراق ءۇشىنشى قاباتتا ەسىن جيعاندا، ونىڭ سۋ ىشكىسى كەلگەن. ءبىر پاتەردىڭ ەسىگى اشىق تۇرادى. ەسىك قاقسا، ەشكىم جاۋاپ بەرمەپتى، سودان كەيىن ول ىشكە ەنەدى. استان-كەستەن بولىپ جاتقان پاتەردى كورىپ، سەكەمدەنگەن ول كەرى سىرتقا بەتتەيدى. سول كەزدە اياعىنان شالىنىپ، جۋىناتىن بولمەنىڭ اينەك ەسىگىنە سوعىلادى. اينەك سىنىپ، ونىڭ الاقانىنىڭ سىرتقى تۇسىن ءتىلىپ كەتەدى. سول كۇيىندە ول سۋ سۇراۋ ءۇشىن كورشىلەردىڭ ەسىكتەرىن قاعادى، ءبىراق ەشكىم اشپايدى. وسىدان كەيىن ول كوشەگە شىعىپ، پودەزدىڭ قاراما-قارسىسىنا بارىپ وتىرادى"، دەلىنگەن ايىپتالۋشىنىڭ ءبىرىنشى ساتىداعى ۇكىمدە كورسەتىلگەن ايعاقتارىندا.
سوت پروسەستەرىندە قالييەۆ جابىرلەنۋشىنىڭ كۇرتەسى ءوزىنىڭ ۇستىندە قايدان پايدا بولعانىن بىلمەيتىنىن ايتۋمەن كەلەدى. ول ماس كۇيىندە پودەزدە ۇيىقتاپ جاتقانىن پايدالانعان بىرەۋ شەكتىڭ كيىمىن وزىنە كيگىزىپ، قانىن دا جاققان دەپ ەسەپتەيدى.
"بىرەۋ ءوز قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن كىنانى وسىلايشا ماعان ارتپاق بولعان. ال پوليسيا قىزمەتكەرلەرى ايىپتاۋ قورىتىندىسى بويىنشا تەرگەۋ جۇرگىزدى. ايتپەسە سول ارادا سىرتقى باقىلاۋ بەينەكامەراسى دا بار، ءبىراق ونداعى جازبالار ءىس ماتەريالدارىنا تىركەلمەگەن، تەك مەنىڭ كىرىپ-شىققان ساتتەرىم عانا كورسەتىلگەن. ءبىراق ول جەردە باسقا دا ادامدار بولعانى انىق"، دەپ جاۋاپ بەردى سوتتا ايىپتالۋشى.
سۋديا، وكىنىشكە قاراي، وسىلايشا ايىپتالۋشى جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارعىسى كەلەدى دەپ سانادى.
اقىرىندا قالييەۆ 17 جىل 4 ايعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. وعان قوسا، جابىرلەنۋشىلەردىڭ وتەماقى قورىنا 103،5 مىڭ تەڭگە، سونداي-اق پروسەستىك شىعىندار ءۇشىن مەملەكەتكە 250 مىڭ تەڭگە تولەۋگە مىندەتتەلدى. سوت قان داقتارى، جابىرلەنۋشى مەن سوتتالۋشىنىڭ كيىمدەرى سياقتى زاتتاي دالەلدەمەلەردى جويۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
بولمايتىن ۋاقىتتا بولماۋى كەرەك جەرگە تاپ كەلۋ مە؟
اپەللياسيالىق القا الدىنداعى سوت ۇكىمىن وزگەرىسسىز، ءوز كۇشىندە قالدىردى. وسى كەزەڭدە ادۆوكات تولەگەن بايتەنوۆ سوتتالۋشىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن ىسكە ارالاسادى. ول ءوز تاجىريبەسىندە تەرگەۋشىلەردىڭ مۇنداي "جەڭىل-جەلپى" كۇدىكتىلەردى قاساقانا قۇرباندىققا شالاتىن ىستەر بولعانىن ايتادى. سوندىقتان بەس بالانىڭ اكەسى بولىپ تابىلاتىن قالييەۆتىڭ ماسەلەسىن مۇقيات زەردەلەۋگە بەل شەشە كىرىسكەن. سول ساتتە ءبىرقاتار ماسقارا جاعدايلاردىڭ بەتى اشىلعان.
«ەڭ باستىسى، قالييەۆ جابىرلەنۋشىنى تانىمايدى، دەگەنمەن كىسى ولتىرۋدەگى بۇل باستى موتيۆ بولىپ تابىلادى. ول ونىمەن بىرگە اراق ىشپەگەن، دەمەك كىسى ولتىرەتىندەي جاعداي تۋىنداماعان. (ول جابىرلەنۋشىگە نە ءۇشىن كەلدى – ارگۋمەنتى قانداي)؟ قالييەۆ ماس كۇيىندە باسقا پودەزگە كىرىپ كەتكەن! جابىرلەنۋشىنىڭ پاتەرىنە كىرمەگەن، ءبىراق تەرگەۋشىنىڭ سۇراۋى بويىنشا ول پاتەرگە كىرىپ، ءمايىتتى كورگەنىن ايتقان! بۇل ونىڭ ايعاقتارىمەن راستالادى، ءبىراق وسى ايعاقتاردى تالداۋ كەزىندە دالەلدەمەلەردى بۇرمالاۋ جانە قولدان جاساۋ ورىن العان دەپ ايتۋعا بولادى. بۇل، ەڭ الدىمەن، جابىرلەنۋشى ب.ا. شەكتىڭ مايىتىنە جاسالعان سوت-مەديسينالىق ساراپتاما، بيولوگيالىق ساراپتامانىڭ قورىتىندىسى، ساۋساق ءىزىنىڭ قورىتىندىسى، پودەزگە كىرۋ كەزىن تىركەگەن بەينەجازبامەن دالەلدەنەدى. جالپى، بارلىق ايىپتاۋ جاناما دالەلدەرگە نەگىزدەلگەن، ەڭ باستىسى، بۇل ارادا قالييەۆكە قاتىستى دالەلدەمەلەر بۇرمالانعانىنا باسا نازار اۋدارۋدى سۇرايمىز»، - دەيدى ادۆوكات بايتەنوۆ.
ادۆوكات بايتەنوۆ ت. م
ادۆوكاتتىڭ ايتۋىنشا، بۇرمالانعان جاعدايلار مىنالار:
- بۇل - جابىرلەنۋشى شەكتىڭ قازا بولۋ ۋاقىتىنا قاتىستى. ونى پاتەردەن جەدەل جاردەم دارىگەرلەرى الىپ كەتكەنى، ودان سوڭ وعان قونايەۆ قالالىق اۋرۋحاناسىنىڭ دارىگەرلەرى كومەك كورسەتكەنى تۋرالى فاكت بار، ءبىراق ەگەر جابىرلەنۋشى جان تاپسىرعان بولسا، ولار وعان قالاي كومەك كورسەتەدى؟ ول كەزدە مارقۇمنىڭ ءتىرى بولعانىن ءوز قورىتىندىسىندا ساراپشى جولداسبايەۆ تا راستايدى، ول ءمايىت سويىلعان ساتتەن باستاپ ءولىم شامامەن ءبىر تاۋلىك بۇرىن بولعانىن كورسەتكەن (ءولىم ۋاقىتى تاڭعى 11:00 شاماسىندا). ال قالييەۆكە ساعات 23:00-دە كىسى ءولتىردى دەپ ايىپ تاعىلىپ وتىر.
- بۇل - بيولوگيالىق قورىتىندى، وندا ساراپشى قالييەۆتىڭ كيىمى مەن شەككە قاراما-قارسى تۇراتىن، كورشى كامەنسكييدىڭ پاتەرى ەسىگىندەگى ىزدەر جابىرلەنۋشىگە تيەسىلى ەكەنىن ناقتىلايدى. الايدا، وسى دالەلدەمەلەر بۇرمالانعان، ارينە قالييەۆتىڭ پايداسىنا ەمەس. قالييەۆ كورشى كامەنسكايانىڭ ەسىگىنە 2023 جىلى 4 ناۋرىزدا ساعات 23:00 شاماسىندا قولىن قىسىپ العان كەزدە جاراقات الدى، بۇل جايتقا بايلانىستى كامەنسكايانىڭ پوليسيا شاقىرۋىمەن جانە ونىڭ ەسىگىنەن قان ىزدەرىن الىنۋىمەن راستالادى.
- ساۋساق ىزدەرىنە جۇرگىزىلگەن ساراپتاما قورىتىندىسىندا قالييەۆتىڭ وڭ قولىنىڭ ورتاڭعى ساۋساعىنىڭ ءىزى ەسىكتىڭ كىرە بەرىسىنەن تابىلعان دەۋ ارقىلى تەرگەۋشى سوتقا كالييەۆتىڭ پاتەرگە كىرگەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن ادەيى جاساعان، الايدا بۇعان قاتىستى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك بارىن بىلگەن ول مۇنى مويىنداۋدان باس تارتتى. بۇل جاعدايلار قالييەۆتىڭ ايتقانىنا سەنۋگە، كەرىسىنشە تەرگەۋشى فاكتىلەردى قالييەۆكە قارسى بۇرمالاۋعا جول بەردى دەۋگە نەگىز بولا الادى. پاتەرگە كىرگەن جاعدايدا قالييەۆ جۋىناتىن بولمەنىڭ اينەك ەسىگىن كەرى شەگىنىپ كەلىپ، وڭ قولىمەن ۇرىپ سىندىرا الماس ەدى، ويتكەنى ەسىك قالييەۆتىڭ سول جاعىندا ورنالاسقان. سونداي-اق، پاتەردە قان ىزدەرى كوپ، جيھازدار توڭكەرىلىپ جاتىر، الىس-جۇلىستىڭ بولعانىن بىلدىرەتىن بەلگىلەر بار. مۇنداي جاعدايدا قولى قانسىراعان قالييەۆ قىلمىس ورنىندا ءبىرشاما ىزدەر قالدىرار ەدى. سونداي-اق، جابىرلەنۋشى شەكتىڭ زاتتارىندا، كيىمدەرىندە قالييەۆتىڭ قان ىزدەرى تابىلماعانىنا، قالييەۆتىڭ قولىندا سىرىلۋ، جىرىلۋ جاراقاتتارى جوقتىعىنا جانە ونىڭ ەتىگىنىڭ تابانىندا قان ىزدەرى بولماعانىنا باسا نازار اۋدارتقىمىز كەلەدى.
- قالييەۆتىڭ پودەزگە كىرگەن ءساتىن تاسپالاعان بەينەماتەريال مونتاج بولىپ شىقتى ءارى ول ءتۇپنۇسقا بولىپ تابىلمايدى.ممۇنى تەرگەۋشى مەن كۋاگەر قۇرمانوۆ قالاداعى جبو كامەرالارىندا تىركەلگەن ۋاقىت بويىنشا ايكەسسىزدىكتەر بارىن ايتا وتىرىپ، راستادى. سونىمەن قاتار ۆيدەودان ونىڭ پودەزگە كىرگەن كەزى كەشقۇرىم ۋاقىت، ال شىققان كەزى تاڭەرتەڭ ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. بارىنەن ايىرىقشا فاكت، ادۆوكاتتىڭ جولداعان ساۋالىنا بەرىلگەن جاۋاپتا جەدەل تەرگەۋ توبى اۋرۋحانادان ساعات 00: 20-دان شەكتىڭ ولگەنى تۋرالى حابار تۇسكەن سوڭ وقيعا ورنىنا اتتاندى دەلىنەدى. وعان قوسا پاترۋلدىك قىزمەتكەرلەر دە وسى ۋاقىتتا شىققانى ايتىلادى، ويتكەنى قوڭىراۋ ءبىر كەزدە عانا بولعان. سونداي-اق، ايىپتاۋ اكتىسىنە سايكەس، قالييەۆ ساعات 23:00 شاماسىندا شەكتى ولتىرگەن، الايدا، شىنتۋايتىندا كورسەتىلگەن ۋاقىتتا ول كوشەدە بولىپ، ساعات 00: 20-دان كەيىن كەلۋى ءتيىس پوليسيا قىزمەتكەرلەرىمەن سويلەسكەن.
- جەدەل جاردەم مەن اۋرۋحانا دارىگەرلەرىنەن تەرگەۋ بارىسىندا جانە سوتتا سۇراق-جاۋاپ الىنباعان، وسى جاعدايلاردىڭ بارلىعى قالييەۆتىڭ قىلمىستىق قۋدالاۋ وربيتاسىنا ادەيى تارتىلعانىن كورسەتەدى.
«قالييەۆتىڭ كىسى ولتىرمەگەنىن ايعاقتايتىن بارلىق دالەل بار جانە ءبىز ونى مۇددەلى ادامدار مەن ورگاندارعا بەرۋگە دايىنبىز. كامەنسكايا قالييەۆتىڭ ءوز ەسىگىن قاعىپ، تىنىشتىقتى بۇزعانىن حابارلاۋ ءۇشىن پوليسياعا قوڭىراۋ شالدى! قالييەۆ شەكتى ءولتىردى دەلىك، ودان سوڭ ول قانداي ماقساتتا كامەنسكايانىڭ ەسىگىن قاعادى، ول ءوزىن كورىپ، شەكتى ولتىرگەنىن پوليسياعا حابارلاسىن دەپ پە؟ ونىڭ ۇستىنە №304 پاتەردەگى كامەنسكايا نەمەسە ونىڭ جۇبايى ەسىكتى قاتتى جاپقاندا قالييەۆتىڭ وڭ قولىنداعى ساۋساعى ەسىككە قىسىلىپ قالىپ، قانايدى. وقيعا ورنىن تەكسەرۋ كەزىندە بۇل ەسىكتەن دە بيولوگيالىق ىزدەر الىنادى، تۋرا وسى كەزدە قالييەۆتىڭ ۇستىندەگى كيىمى دە قان بولادى، وندا دا ءوزىنىڭ قانى. وسىعان سايكەس، ءبىز مىنانى انىقتادىق: جۇرگىزىلگەن سوت-بيولوگيالىق ساراپتامانىڭ وبەكتيۆتىلىگى كۇدىك تۋعىزادى، ويتكەنى وندا قالييەۆتىڭ زاتتارىنان جانە № 304 پاتەردىڭ ەسىگىنەن، كەرىسىنشە جابىرلەنۋشىنىڭ قانى تابىلعانى ايتىلادى»، دەپ ناقتىلايدى ادۆوكات.
ال مۇنى ايىپتاۋشى تاراپ قالييەۆتى جابىرلەنۋشىنىڭ پاتەرىنە كىرگەندەي ەتىپ كورسەتۋ ءۇشىن ىستەگەن بولۋى مۇمكىن.
- جابىرلەنۋشىنىڭ وڭ جاق قابىرعالارى سىنعان: يىقتىڭ استىنداعى ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، كەۋدە تۇسىنداعى جەتىنشى، ونىنشى، قابىرعالاردىڭ بەتكى قاباتى قاتتى زاقىمدانعان، سىنۋ كەزىندە قان كەتكەن جانە تاعى باسقاسى.
الايدا، دەنەدەگى وسىنداي بەلگىلەر ەسكەرىلە وتىرىپ، ءمايىتتى سويۋ ءۇشىن ۇستەلگە قويىلعان كەز، ياعني مەديسينالىق تەكسەرۋ باستالعان ۋاقىتتان باستاپ ءولىم الدەقايدا ەرتە، ياعني شامامەن ءبىر تاۋلىك بۇرىن بولعانى انىقتالىپ وتىر!
قورعاۋشى تاراپ سوتتان مىنالاردى سۇرادى:
- № 97 سوت-مەديسينالىق ساراپتامانىڭ داۋلى، ياعني قاراما-قايشىلىققا تولى بولۋىنا بايلانىستى شەكانىڭ دەنەسىنە كوميسسيالىق سوت-مەديسينالىق ساراپتامانى تاعايىنداۋدى؛
- سوت-بيولوگيالىق ساراپتامانىڭ قورىتىندىسىنداعى ەلەۋلى قايشىلىقتار مەن قورىتىندىلارعا بايلانىستى تاركىلەنگەن زاتتاي دالەلدەمەلەر بويىنشا سوت-مولەكۋلالىق گەنەتيكالىق ساراپتامانى تاعايىنداۋدى؛
- قالييەۆتىڭ ۇيالى تەلەفونىنان ونىڭ ورنالاسقان جەرىن انىقتاۋدى (بيللينگ، مالىمەتتەر جادىسى)؛
- شەكانىڭ دەنەسىن جەتكىزگەن قالالىق اۋرۋحانا مەن جەدەل مەديسينالىق كومەك دارىگەرلەرىنەن جاۋاپ الۋدى.
الايدا، وكىنىشكە قاراي، «قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى» دەگەننىڭ كەرىن كەلتىرىپ، ءبىرىنشى ساتىداعى سوتتىڭ، اپەللياسيالىق ساتىداعى سوتتىڭ جانە ق ر جوعارعى سوتىندا ادۆوكاتتىڭ وسى ۇسىنىستارى دا، دايەكتەرى دە ەسكەرىلمەي، سوۆەتقازى قالييەۆكە قاتىستى سوت ۇكىمى وزگەرىسسىز قالدىرىلىپ كەلەدى. سوندىقتان جازىقسىز سوتتالۋشى ادام رەتىندە ول قوعامعا جانە ەل پرەزيدەنتىنە جۇگىنىپ، وزىنە قاتىستى ادىلدىكتىڭ ورناۋىنا ات سالىسۋىن سۇرايدى.
كامشات ساتييەۆا
