وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ سارىاعاش اۋدانىنا بارعان ساپارىمىزدا اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسىنا شىنداپ بەت بۇرىپ، ءجۇزىم ءوسىرىپ، مال باسىن كوبەيتىپ وتىرعان «شىڭعىس» شارۋاقوجالىعىنىڭ جەتەكشىسى جيەنباي شىڭعىسوۆ اعامىزبەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. ءجۇزىم باۋىنىڭ باسىنا بارعانىمىزدا ەڭبەگىمەن وڭتۇستىككە تانىلعان اعامىز جۇزىمدەرىن باپتاپ، جەمىستىڭ جاڭا سورتتارىن بۋدانداستىرىپ جۇرگەنىنىڭ ۇستىنەن تۇستىك.

 

– جيەنباي اعا، سارىاعاش اۋدانىنىڭ اۋىلشارۋاشىلىق ءبولىمى ءسىزدىڭ جۇزىمدىگىڭىزبەن تانىسۋعا كەڭەس بەرگەننەن كەيىن الىستان ات تەرلەتىپ كەلگەن جايىمىز بار...

– ءيا، اۋدانىمىزعا كەلگەن تىلشىلەردىڭ كوپشىلىگىن بىزگە جىبەرىپ، شارۋاشىلىعىمىز جايىندا اڭگىمەلەپ بەرۋدى وتىنەدى. بىلگەنىمىزدى جۋرناليستەرگە  ايتۋدان جالىقپايمىز. ءبىزدىڭ تىرلىگىمىزدەن ۇلگى-ونەگە الىپ، ەلىمىزدە جەر ەمگەن شارۋالاردىڭ قاتارى ارتسا، قۋانامىز.

ءقازىر ءجۇزىمدى بۋدانداستىرىپ جاتىرمىز. ەڭ العاش ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ رەسسترىندەگى القىزىل ءجۇزىمنىڭ سورتىن ەگىپ، سۋبسيدياعا قول جەتكىزگەن ەدىك. مىنە، سودان بەرى 6-7 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. مەملەكەتتىڭ قولداۋىنىڭ ارقاسىندا شارۋاشىلىعىمىز اياققا تۇرعان سوڭ، ءجۇزىمنىڭ باسقا دا سورتتارىن وسىرۋگە بەت بۇرىپ وتىرمىز. ىرگەدەگى وزبەكستاننان ءجۇزىمنىڭ باسقا دا تۇرلەرىن اكەلىپ، بۋدانداستىردىق، سولاردى بايقاپ، باقىلاپ جۇرگەن جايىم بار. جۇزىمگە كۇتىم جاساۋ – ۇلكەن بەينەتتى قاجەتسىنەتىن جۇمىس.

– جۇزىمدىكتەرىڭىز قانشا گەكتار جەردى الىپ جاتىر؟

– مىنا وزدەرىڭ كورىپ تۇرعان جۇزىمدىك 17،5 گەكتار جەرگە ورنالاسقان. تاعى باسقا جەردە 8 گەكتار جەردە تاعى دا جۇزىمدىگىمىز بار. مەملەكەتتىڭ قولداۋىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن تامشىلاتىپ سۋارۋ جۇيەسىن ەنگىزىپ، سۋدى ۇنەمدەپ جاتىرمىز.

– وسى اۋماقتى الىپ جاتقان ءجۇزىمنىڭ ونىمدىلىگىن كوتەرۋ ءۇشىن تىڭايتقىش قولداناسىزدار ما؟

– بىزدەر حيميالىق تاڭايتقىشتاردى قولدانبايمىز. سەبەبى، ءبىز ءجۇزىم شارۋاشىلىعىنان بولەك، مال وسىرۋمەن دە اينالىسامىز. سول مالدىڭ جينالعان كوڭىن ەرتە كوكتەمدە اكەلىپ، جۇزىمدىككە توگىپ، جەردى تىڭايتامىز. سوندىقتان جۇزىمدەرىمىزدى «تازا، تابيعي ءونىم» دەپ نىق سەنىممەن ايتا الامىن.

– ءجۇزىم كوپ كۇتىمدى قاجەتسىنەتىن وسىمدىك ەمەس پە؟ كۇتىپ، باپتاۋ ءىسى قيىن شىعار؟

– شىنىمدى ايتسام، ءجۇزىمنىڭ قيىنشىلىعىنا ۇيرەندىك. بۇل ءىستى ءبىر كىسىدەي مەڭگەرگەندىكتەن،  ءبىز ءۇشىن بۇدان ارتىق شارۋا جوق. جۇزىمدىكتە 6-7 ادام كۇنى بويى بەل جازباي ەڭبەك ەتەدى. ۋاقىتىلى سۋىن بەرىپ، قارتايعان ساباقتارىن قيىپ، جاڭادان ءوسىپ شىققاندارىن ماپەلەپ،  كۇتىپ وتىرادى. ءجۇزىم ورالىپ وسەتىن دىڭگەكتەردى قويىپ شىقتىق. الداعى ۋاقىتتا دوعالداندىرا تۇسپەكپىز.  سول كەزدە ءجۇزىم كوپ ءونىم بەرەتىن بولادى.

كەيبىرەۋلەر قىسى جىلى وڭتۇستىك وڭىردە قىستا جۇزىمدەردى كومبەسە دە بولاتىنىن ايتادى. ءبىراق ءبىز ءجۇزىمنىڭ ءبارىن كومەمىز. كۇزدىڭ سوڭعى ايلارىندا ءجۇزىمنىڭ نازىك ساباقتارىن كومۋگە دايىندايمىز. ءجۇزىمدى كومگەن كەزدە ارنايى تەحنيكانىڭ كومەگىنە جۇگىنەمىز. جالپى ءبىزدىڭ وڭىردە ءجۇزىمدى كومبەسە دە بولادى. قىستا سۋىق ۇرعاندا جۇزىمگە اسەر ەتەدى. ءجۇزىم ساباقتارى ءۇسىپ كەتپەسە دە، ونىمىنە كەرى اسەر ەتەدى. سوندىقتان ءجۇزىمنىڭ ءبارىن كومىپ، ءونىمدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن كۇنى بۇرىن قام جاسايمىز.

ءجۇزىمنىڭ باستى جاۋى تورعايلار بولىپ تۇر. ولاردان ءجۇزىمدى قورعاۋ ءبىز ءۇشىن وتە قيىن. قاراقشى قويىپ، مىلتىق اتىپ، ۇركىتكەن بولامىز. ءبىراق وعان قاراماي ءجۇزىمدى تىستەلەپ، ءراسۋاسىن شىعارىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا ءار جولدىڭ اراسىنا ارنايى تەمىر قۇرىلعىلار قويىپ، جۇزىمدىكتىڭ ۇستىنە تور جايىپ تاستاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. مۇنداي جاعدايدا ءجۇزىمدى تورعايلار مەن كۇننىڭ قىزۋىنان قورعاۋعا بولادى ەكەن.

– مىنا جۇزىمدەرىڭىز قانشا جىلعا دەيىن ءونىم بەرەدى؟

– ءبىز ءجۇزىمنىڭ باۋىن 2000 جىلى قولعا الدىق. مىنە سودان بەرى ءجۇزىمدى وسىرۋگە قاتىستى كوپتەگەن ەڭبەكتەرمەن تانىسىپ، تازا ءجۇزىمتانۋشى بولدىم دەسەم ارتىق ايتقاندىق بولماس. ءبىر ەڭبەكتەردەن وقىعانىمدا جۇزىمگە ۋاقىتىلى كۇتىم جاساساڭ،  300 جىلعا دەيىن ءونىم بەرەتىنىن ءبىلدىم. مەنىڭشە، ءجۇزىم 300 جىل بولماسا دا 100 جىل ءونىم بەرەتىنى انىق.

– جيەنباي اعا، جۇزىمدەرىڭىزدىڭ قاي جاققا ساۋدالاپ جاتىرسىزدار؟ ءونىمدى وتكىزۋدە ماسەلە جوق پا؟

– ءجۇزىم پىسكەن كەزدە جۇزىمدىكتىڭ باسىنا اكەتەتىن تۇراقتى الۋشىلارىمىز بار. بۇدان باسقا رەسەيگە اپارىپ ساۋدالاعان كەزدەرىمىز بولدى. سونداي-اق، بازاردا جەمىس-جەيدەك ساتاتىن ساۋداگەرلەر دە كەلىپ، الىپ كەتەدى. بىلتىردان باستاپ قاراعاندىعا 10 توننا ءجۇزىپ ساتىپ كەلەمىز. ازىرشە، وتكىزۋ جاعىنان قيىندىق كورىپ جاتقان جوقپىز.

– «ءجۇزىم 300 جىلعا دەيىن ءونىم بەرەدى» دەپ ايتىپ قالدىڭىز. بولاشاقتا جۇزىمدىگىڭىز كەڭەيگەن ساتتە ونى وڭدەپ، ءتۇرلى ونىمدەر شىعارۋ ءىسى ويىڭىزدا بار ما؟

– ارينە، كەڭەيۋگە قاتىستى وي-جوسپارىمىز بار. كەلەشەكتە ءجۇزىم شىرىنىن شىعارۋدى ويلاپ ءجۇرمىز. ءجۇزىمدى وڭدەسەڭ، ونىڭ باعاسى دا ارتىپ، ەڭبەگىڭنىڭ زەينەتىن كورەسىڭ عوي. شىرىن شىعارۋدى قولعا الساڭ، ونىڭ بىرنەشە ءتۇرىن شىعارۋعا تۋرا كەلەدى. شىرىننىڭ ءتۇرىن كوبەيتۋ ءۇشىن ءجۇزىمنىڭ دە تۇرلەرىن ارتتىرۋ كەرەك. سوندىقتان ءقازىر ءجۇزىمنىڭ تۇرلەرىن كوبەيتۋگە كۇش سالىپ جاتىرمىز.

– ءجۇزىمدى كۇتىپ، باپتاۋ جۇمىستارىندا تەحنيكا قولداناسىزدار ما؟

– تەحنيكا كوپ قولدانىلمايدى. جۇمىستىڭ كوبى قولمەن اتقارىلادى. تەك كۇزدە ءجۇزىمدى كومگەندە تراكتوردىڭ كومەگىنە جۇگىنەمىز. بۇل كەزدە ءجۇزىمدى ىڭعايلاپ جاتقىزامىز، سودان كەيىن تاراكتور ارىق قازاتىن سۇيرەتپەسىمەن ءار جولاقتىڭ بويىمەن ءجۇرىپ وتكەندە ءجۇزىم كومىلەدى. كەيبىر دۇرىس كومىلمەي قالعان جەرلەرىن قولعا كەتپەن الىپ كومىپ شىعامىز.

 Cۇحباتتاسقان نۇرلان اۋباكىر

 

https://dalanews.kz/31431