– دوسىم، ايتشى، جاڭا قىزمەت ماسىموۆكە جاراسا ما وسى؟
– بۇل ءۇشىن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ بۇعان دەيىنگى باسشىلارىن ءبىر ءسۇزىپ ءوتۋىمىز كەرەك. بۇل ورگاندى ەليتانىڭ ەڭ ىقپالدى دەگەن وكىلدەرى باسقاردى. مەن بىلسەم، كۇنى كەشە ورنىن بوساتقان ۆلاديمير جۇماقانوۆ ءومىر بويى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ورگاندارىندا قىزمەت اتقارعان جانە ۇقك-نى باسقارۋ مۇمكىندىگىنە يە بولعان جالعىز ادام. جۇماقانوۆ بۇل قىزمەتتى جامان اتقارعان جوق. ءوز سالاسىنىڭ قىر-سىرىن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن ءبىلدى، ويتكەنى.
ءبىراق، بىزدەگى كادرلىق ءاۋىس-تۇيىس ءبىر ادامنىڭ سول سالانىڭ مامانى بولۋىن تالاپ ەتپەيدى عوي. سول سياقتى وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇقك-نى باسقارعانداردىڭ تىزىمىنە قاراساق، كوپشىلىگىنىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارعا تۇك قاتىسى جوق.
مىسال كەرەك پە؟ ءتاجين بار. ول ۇزاق ۋاقىت بويى پرەزيدەنتتىڭ يدەولوگيالىق باعدارلامالارىن ازىرلەۋمەن جانە ىشكى ساياسات ماسەلەلەرىمەن اينالىستى. بۇل قىزمەتكە ءتاجيندى تاعايىنداعاندا، ەل وعان ءماسىموۆتى تاعايىنداعاننان بەتەر تاڭعالعان.
ال ءماسىموۆ…نەگىزى، بۇل كىسى كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ جۇمىسىمەن جاقسى تانىس. پرەمەرلىك ەتكەن تۇستا ۇكىمەتتىڭ قۇرامىنا كىرەتىن كۇشتىك بلوكتىڭ جۇمىسىن باقىلاۋ ماسىموۆكە جۇكتەلگەن. ءدال وسى قىزمەتتە ول تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى زاڭناماعا ءبىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزۋگە اتسالىستى. الماتى مەن اقتوبەدەگى جاعدايدان كەيىن ەلباسى لاڭكەستىككە قارسى كۇرەستى كۇشەيتۋدى تاپسىردى. تاپسىرعان ادامى – ءماسىموۆ بولاتىن.
— ۇقك ءتوراعاسىنىڭ ورىنتاعىنا ماسىموۆتەن باسقا لايىقتى ۇمىتكەر تابىلمادى ما؟
— مۇنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. الدىمەن ونى پرەمەرلىك قىزمەتتەن نەگە الىپ تاستاعانىن ايتايىن. بۇدان بۇرىن ءسىزدىڭ سايتتارىڭىزعا سۇحبات بەرگەم. كەز-كەلگەن ۇكىمەت باسشىسىن ەلدەگى ەكونوميكالىق توقىراۋعا وپ-وڭاي كىنالاۋعا بولاتىنىن ايتقام. مەن ءۇشىن ءماسىموۆ كەتكەن جاعدايدا، ونى قايدا اكەتەرى، قايدا وتىرعىزارى قىزىقتى بولدى.
پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى جاقىندا عانا تاعايىندالعان. ءماسىموۆتىڭ ءوزى كۇنى كەشە سول اكىمشىلىكتەن كەلگەن. بۇل جەرگە قايتىپ كەلەر بولسا، كۇلەر ەدىك. ءبىر جاعىنان، پرەزيدەنتتىڭ ماسىموۆكە، ونىڭ دەڭگەيىنە ساي ۇسىنار قىزمەتى ساناۋلى عانا بولعانىن ءتۇسىنۋ قاجەت.
ءبىر وڭىرگە اكىم بوپ كەتسە، بۇل ونىڭ (ءماسىموۆتىڭ) – قۇلدىراۋى بولار ەدى. ەلشىلىككە اتتاندىرسا، «ونىڭ وزىندىك ساياسي استارى بار، ءماسىموۆ بۇرىنعى ىقپالىنان ايىرىلدى»، دەر ەدىك.
جالپى، قازىرگى ەليتا ءۇشىن استانادان اۋلاقتاۋ — جامان ىرىم. ءماسىموۆتىڭ ۇقك-عا كەلۋىنەن العاشقىدا مەن دە كۇدىكتەنگەم. ارتىنان ويلاسام، پرەزيدەنت ونى ەڭ ماڭىزدى ورىنتاققا وتىرعىزىپتى.
– دەمەك، ۇقك ءتوراعاسى بولۋ ءماسىموۆتىڭ تومەندەۋى ەمەس قوي؟
— ارينە، پرەمەر-مينيستر مەن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى اسا سالماقتى فيگۋرالار. ءبىراق، سوڭعى كەزدەگى ءۇردىستى نازارعا الىڭىز. قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى الدىڭعى ورىنعا شىقتى. وسى سەبەپتى دە قوعامدا ۇقك-نىڭ ورنى مەن ءرولى ۇلكەيە، كۇشەيە تۇسەدى. بيلىك كۇشتىك قۇرىلىمداردى بەكەرگە كۇشەيتىپ جاتقان جوق. ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى جاڭا زاڭ قابىلداۋدىڭ ءوزى وسىنىڭ دالەلى.
ەكىنشىدەن، ۇقك-نىڭ بۇرىنعى باسشىسى جۇماقانوۆتىڭ ءالسىز جەرى بولدى. ول ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ اراسىنداعى «ايقاستى» توقتاتا المادى.
اقتوبەدەگى وقيعالار وسى سوزىمە دالەل. الماتىدا، ءتىپتى، سوراقى بولدى. كۇشتىك قۇرىلىمدار سالافيتتەردى كىنالاسا، پوليسيا مۇنى كريمينالدىق شابۋىلعا جاتقىزدى. اقىر سوڭىندا، ەلىمىزدەگى ەڭ ىقپالدى ەكى ورگان بىر-بىرىنە قاراما-قايشى كەلەتىن مالىمدەمە جاسادى. ءماسىموۆ وسى بىلىققا نۇكتە قويار دەگەن ويدامىن. ۆەدومستۆوارالىق «ايقاستاردى» تىيسا، ءتارتىپ تە تۇزەلەر ەدى.
— ءماسىموۆتى ورنىنان الۋعا، وعان دەگەن قوعامنىڭ كوڭىل تولماۋشىلىعى اسەر ەتكەن جوق پا، وسى؟
— ءبىرجاقتى جاۋاپ بەرۋ قيىن. قالاي بولعان كۇندە دە، جەر داۋى جانە داۋلى كودەكستى قۇپتاماعان حالىق نارازىلىعى ماسىموۆكە ۇلكەن ساباق بولدى. جاڭا قىزمەتتە ول بۇقارانىڭ شامىنا تيەتىن شەشىمدەردى ابايلاپ قابىلدايتىن بولادى. ايتپەسە، تاعى دا بارىنە ءوزى كىنالى بولارىن جاقسى سەزىنەدى.
جاڭا قىزمەتتە ءماسىموۆ تاكتيكاسىن وزگەرتۋى مۇمكىن. ءبىرىنشى كەزەكتە، قوعاممەن بايلانىستى جولعا قويۋ كەرەك. حالىقتىڭ پىكىرىن تىڭداۋ ماڭىزدى. لاڭكەستىكپەن كۇرەستە ارنايى قۇرىلىمدار حالىقپەن قويان-قولتىق جۇمىس ىستەۋى قاجەت.
سوسىن وزبەكىستانداعى وقيعالار كورسەتكەندەي، ارنايى قىزمەتتىڭ جەتەكشىسى بيلىك اۋىسقان كەزدە نەگىزگى ويىنشىلاردىڭ بىرىنە اينالۋى مۇمكىن.
بۇل قىزمەتكە جايعاسقانداردى «سۇر كاردينال» دەپ، بەكەر ايتپايدى. سايىپ كەلگەندە، ءماسىموۆ بارلىق قۇپيا مالىمەتتەردىڭ ۇستىنەن باسىپ وتىر.
بۇل ءماسىموۆتىڭ قولىنداعى اسا جويقىن قولشوقپار.
ىلعي دا ايتامىن. سوڭعى كەزدەگى پرەزيدەنت جۇرگىزگەن ءىرى كادرلىق اۋىس-تۇيىستەر بەكەردەن جاسالىپ جاتقان جوق. داريعا نازاربايەۆانىڭ ۇكىمەتكە كەلۋى، ءماسىموۆتىڭ ۇقك-عا تاعايىندالۋى، تاسماعانبەتوۆتىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنە بارۋى، توقايەۆتىڭ سەنات سپيكەرى بولۋى تەگىن ەمەس. ايتپاقشى، پرەزيدەنتتىڭ تۋىسى سامات ءابىش ءماسىموۆتىڭ ورىنباسارى.
بايقاساق، مۇندا ناقتى ويلاستىرىلعان (جوسپارلانعان) تىزبەك بار. مۇنىڭ نە ماقساتپەن جاسالىپ جاتقانى ءازىر بەلگىسىز. بالكىم، پرەزيدەنت شاحمات تاقتاسىنداعى فيگۋرالارمەن تاجىريبە جاساپ كورمەك شىعار، كىم بىلەدى. ءبىراق، مۇنداي تاجىريبە بەكەر جاسالمايتىنىن تۇسىنگەن ءجون.
دەرەككوز: "kaz.365info.kz"
