اتىشۋلى قازاق رەپەرى ءوزىن زاماناۋي جىراۋ دەپ تانىستىراتىن جان احمادييەۆ «قالا مەن دالا» گازەتىنە سۇحبات بەردى.
– عالامتوردا سىزگە قاتىستى داۋلى ۆيدەو جاريالانىپتى. بۇعان قاتىستى نە دەيسىز؟
– رەپەرلىكپەن اينالىسقالى ارتىما وتە ىقپالدى ادام شىراق الىپ تۇسكەن سياقتى. كورەالمايتىنداردان بۇرىن، مەنىڭ اندەرىمدەگى وتكىرلىكتى كوتەرە المايتىندار كوپ. بۇل ۆيدەو – سونىڭ دالەلى. ءبىراق، تەز ءوشىرىلىپ تاستالدى.
دەمەك، بۇل تاپسىرىسپەن جاسالعان دەگەن ءسوز.
باستىسى، ماعان دەگەن حالىقتىڭ كوزقاراسى وزگەرگەن جوق. كەرىسىنشە، اتالعان ۆيدەونىڭ قارالاۋ ماقساتىندا جاسالعانىن كوزىقاراقتى قاۋىم بىردەن اڭعاردى.
مۇنداعى ايتىلعان دۇنيەلەردىڭ بارلىعى جالعان. بارىنەن بۇرىن ءالى كۇنگە دەيىن مەنىڭ اكە-شەشەمنىڭ سۋرەتتەرىن قايدان تاۋىپ العانىنا تاڭعالىپ ءجۇرمىن. سەبەبى، ەشبىر جەردە جاريالاماعام. سوعان قاراعاندا، تاپسىرىس بەرۋشىلەر بۇل ۆيدەونى جاساۋدا تىڭعىلىقتى دايىندالعان سياقتى.
– ءسىز ءوزىڭىزدى زاماناۋي جىراۋ دەپ اتايسىز. نەگە؟
– مەنىڭ اندەرىمنىڭ الەۋمەتتىك جۇگى بار دەپ سانايمىن. مىسالعا، ماحاببات تۋرالى اندەر مەنىڭ ستيلىمە، بىلايشا ايتقاندا پوزيسياما كەلمەيدى.
ەگەر ءوز ءستيلىمىزدى اۋىستىرىپ، «ءسۇيدىم، كۇيدىم» دەگەن اندەردى ايتىپ كەتەتىن بولساق، حالىق ءبىزدى دۇرىس تۇسىنبەي قالاتىن سياقتى. بۇعان كوزىمىز جەتتى. اباي بەگەيمەن بىرىگىپ «كۇت مەنى» دەپ اتالاتىن ءان جازدىرعانبىز. حالىق قابىلداعان جوق. تىڭدارماندارىم: «بىزگە وسى ءستيلىڭ جانە وسى باعىتىڭ ۇنايدى»، – دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.
– شىعارماشىلىعىڭىزدا قانداي جاڭالىقتار بار؟
– ناۋرىز ايىندا «قازاقپىز عوي» ءانىنىڭ بەسىنشى ءبولىمىن تانىستىرامىز. بۇل جولى ءاننىڭ دە، بەينەباياننىڭ دا اۋقىمى كەڭ بولادى. ونىڭ قايىرماسىن ايتۋعا تورەعالي تورەالى مەن بەيبىت قورعان نيەت ءبىلدىرىپ وتىر.
– بۇل ءان دە العاشقىلارىنا ۇقساس قوي؟
– ارينە. سونىمەن قاتار، نەگىزگى ماماندىعىم جۋرناليست بولعاندىقتان ءوزىمنىڭ جەكە ينتەرنەت-تەلەارنامدى اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن.
– اندەرىڭىزدىڭ ءسوزىن ءوزىڭىز جازاسىز با؟
–ءيا، ءوزىم جازامىن. «ءوزىم جازامىن» دەگەندى كوپشىلىك تۇسىنبەيدى. وتكەندە عانا اسحات تارعىنوۆ دەگەن انشىمەن ءبىر باعدارلامادا وسى ماسەلەگە قاتىستى ۇزاق ايتىستىق. «سەنىڭ اندەرىڭنىڭ ءسوزى دۇرىس ەمەس» دەيدى.
مەن بولسام: «اسحات مىرزا، الدىمەن ءوزىڭىزدىڭ «ءچيپ-چيپىڭىزدى» تۇزەپ العانىڭىز ءجون عوي»، – دەپ جاۋاپ بەردىم. جالپى بۇل ونەردە ءوز ءسوزىڭدى ءوزىڭ جازباساڭ سەن رەپەر سانالمايسىڭ، تۇسىنەسىز بە؟
ءبىز قازاق رەپىن قابىلدايتىن جاعدايعا جەتتىك پە؟
– ءيا، سىنشىل حالىقپىز. قانداي دا ءبىر دۇنيەنى وتكىزۋ وتە اۋىر. ءبىراق، ءبىزدىڭ رەپتىڭ ءوزى قازاقي.
قازاقشا رەپ دەگەندە ءبىز مۇنىڭ اتاۋىن عانا الىپ وتىرمىن. ايتالىق، اقش-تاعى رەپتىڭ ءمانى دە مازمۇنى دا قابىلداۋعا اۋىر. بىزدەر ءۇشىن. ولاردىڭ اراسىندا تۇرمەنى، ناشانى ناسيحاتتايتىن، جاستاردى جامان جولعا يتەرمەلەيتىن اندەر وتە كوپ. ءبىر قىزىعى، بىزدە دە سونداي رەپەرلەر بولدى. ءتىپتى، ايتۋعا اۋىز بارمايتىن ۇياتسىز كليپ تۇسىرگەن رەپەرسىماقتاردى كوردىك. الايدا ولاردىڭ بىردە-بىرى ءتيىستى دەڭگەيدە تانىلعان جوق.
سەبەبى، قازاقى رەپتىڭ قانداي بولاتىنىن، ءبىر ەلدىڭ دۇنيەسىن ءبىر ەلگە سول قالپىندا كوشىرىپ اكەلۋگە بولمايتىنىن تۇسىنبەدى.
ءبىز رەپتى باسقا جاعىنان الىپ كەلدىك. سوندىقتان دا مەن ءوزىمدى رەپەر ەمەس، زاماناۋي جىراۋ رەتىندە تانىستىرۋدى سۇرايمىن.
ءيا، ءبىزدى دە سىنايدى. ءبىراق، تىڭدايتىن قاۋىم بار. كەرەك دەسەڭىز، كەيبىر جيىن-شارالاردا ەلۋ-الپىستاعى اعالارىمىزدىڭ ءوزى: «ءاي بالا، الگى «قازاقپىز عوي» دەگەن ءانىڭدى ورىنداشى»، – دەپ وتىنەدى.
– سىزدەردى تويعا شاقىرا ما؟ قالاي بولعان كۇندە قازىرگى قازاق شوۋ-بيزنەسىندە انشىلەردىڭ تەك توي ارقىلى كۇن كورەتىنى بەلگىلى عوي؟
– رەپ ايتىپ تا كۇن كورۋگە بولادى. باستىسى ونەرىڭدى باعالاي بىلەتىندەر بولۋى كەرەك. جاقىندا عانا قىتايداعى قانداستارىمىزدىڭ شاقىرۋىمەن ءۇرىمشى قالاسىندا بولىپ كەلدىك.
ءيا، تويعا شاقىرۋلار ءتۇسىپ تۇرادى. ءبىراق، كوپ ايالدامايمىز. كەيبىرەۋلەرگە ۇقساپ ەلمەن بىرگە ءىشىپ، جۇرتپەن بىرگە جاساپ ءقادىرىمىزدى كەتىرگىمىز كەلمەيدى. كوبىنەسە، «قازاقپىز عوي» ءانىن ورىندايمىز. سونىمەن قاتار جاقىندا «جىراۋ پروداكشن» اتتى ءوزىمىزدىڭ جەكە ۇيىم قۇرىلادى. بۇل جەرگە رەپ ايتاتىن قابىلەتى بار جاستاردى توپتاستىرماقپىز.
– قىتايداعى قانداستارىمىز قالاي قارسى الدى؟
– ول جاقتا رەپ مادەنيەتى ەرەكشە دامىعان ەكەن. ەل بىزدەگىدەي وتىرىپ المايدى، تۇرەگەپ تۇرادى. ءانشى انشىمەن بىرگە قوسىلىپ ايتادى. كورەرمەن «ءتىرى». بەلسەندى. بىزدە قالاي؟ كەيدە «مادەنيەت ۇيلەرىندە» كونسەرت بەرەمىز. ءبىراق، كونسەرت بەرگەنىڭ سەزىلمەيدى، كەرىسىنشە، ءوزىڭدى كوميسسيانىڭ الدىندا تۇرعانداي سەزىنەسىڭ.
– بۇگىنگى ومىردە وتكىر سويلەۋ ءۇشىن دە تاۋەكەل كەرەك. كەيبىرەۋلەر جان احمادييەۆكە بۇلاي ايتقىزىپ وتىرعان ىقپالدى توپتار بار دەيدى...
– ايتسا، ايتا بەرسىن. مىنانى تۇسىنىڭىزدەر، مەنىڭ اندەرىم جاستارعا باعىتتالعان. بۇگىنگى قوعامداعى كەمشىلىكتەردى كورسەتە وتىرىپ، ولاردى وسىنداي جولعا تۇسپەۋگە ۇندەيمىن. جاستارعا قوعامداعى قانى سورعالاپ تۇرعان ماسەلەلەردى وسىنداي جولمەن تۇسىندىرسەك جاقسى جەتەدى. بۇل دا ولاردى تاربيەلەۋدىڭ ءبىر ءادىسى.
ال ارتىندا ىقپالدى توپتار بار دەگەن اڭگىمەلەر تىپتەن قيسىنسىز. ءبىراق، وندايلاردىڭ اۋزىنا قاقپاق قويا المايسىڭ، ولاردىڭ سوزىنە ءمان بەرەر بولسام، شىعارماشىلىعىم توقىراپ قالادى. باستىسى بۇگىنگى باعىتىمنان اداسپاي جۇمىس جاساۋىم كەرەك.
– ءسىزدى تەلەارنادان سيرەك كورەمىز، نەگە؟
– سەبەبى، شاقىرمايدى. قورقادى. قورىققان سەبەپتى، شىعارا المايدى. ەستۋىمشە، ءبىزدى وپپوزيسيا دەپ سانايدى ەكەن... مۋزىكالىق تەلەارنالار ءبىزدى ماڭىنا جۋىتپايدى. تاعى دا، بۇعان ءبىزدىڭ شىعارماشىلىق باعىتىمىز سەبەپ.
جاقىندا عانا نۇرلان قويانبايەۆتىڭ «تۇنگى ستۋديا» باعدارلاماسىنا قوناق رەتىندە شاقىرتۋ العانبىز. ءبىراق، استاناعا بارعان كەزدە ءبىزدى ەسىكتەن كەرى قايتاردى.
ءبىراق، تەلەارناعا شىعۋ سونشالىقتى ماڭىزدى ماقسات ەمەس. ءقازىر عالامتور ءداۋىرى. ءبىر عانا Youtube جەلىسىنەن ءبىزدىڭ بەينەكليپتەرىمىزدى 3 ميلليوننان اسا ادام تاماشالاعان ەكەن.
– قازىرگى قوعامعا قانداي باعا بەرەسىز؟
جاقسىلار ازايىپ، جاعىمپازدار كوبەيىپ بارادى. بار ايتارىم وسى.
اڭگىمەلەسكەن، ال فرەدو
