ەرتەڭ، 10 ساۋىردە جەتىسۋ وبلىسىندا شەرزات بولاتتىڭ ولىمىنە بايلانىستى سوتتىڭ الدىن الا تىڭداۋى باستالادى. قۇقىق قورعاۋشى مەيىرمان شەكەيەۆ اتالعان ىسكە بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“ازىرگە ءىس ماتەريالدارىن اشىپ ايتا المايمىن. سونداي-اق سۋديانىڭ بەيتاراپتىلىعى مەن سوتتىڭ اشىقتىعىنا دا باعا بەرە المايمىن. بۇل قورىتىندى الداعى ۋاقىتتا سوتتىڭ ارەكەتىنە بايلانىستى بەلگىلى بولادى”، — دەيدى قۇقىق قورعاۋشى.
ادۆوكات مارقۇم شەرزاتتىڭ اتا-اناسىنىڭ دايىندىعى تۋرالى دا ءسوز قوزعادى.
“مارقۇم شەرزاتتىڭ اتا-اناسىمەن كۇندە بايلانىستامىز. بالاسى مەن باۋىرىنان ايىرىلعان ادام ءۇشىن بۇل وڭاي ەمەس. ەرتەڭ بۇيىرسا، بارلىعى سوتقا بارادى”، — دەدى ول.
سوت نەلىكتەن تالدىقورعاندا وتەدى؟
جوعارعى سوت شەرزات بولات ءىسى بويىنشا سوت وتىرىسى نەلىكتەن جەتىسۋ وبلىسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىنىڭ عيماراتىندا وتەتىنىن ءتۇسىندىردى.
“ايىپ تاعىلعان توعىز ادام تالدىقورعانداعى تەرگەۋ يزولياتورىندا قاماۋدا وتىرۋىنا بايلانىستى سوت وتىرىسى جەتىسۋ وبلىسىندا وتەدى”، — دەپ تولىقتىردى ولار.
قۇقىق قورعاۋشى نە دەيدى؟
قۇقىق قورعاۋشى مەيىرمان شەكەيەۆ سوت وتىرىسى باسپا ءسوز وكىلدەرىنە اشىق تۇردە وتەتىنىن، ءبىراق قۋاندىق بيشىمبايەۆتىڭ ءىسى سەكىلدى ونلاين ترانسلياسيا جۇرگىزىلمەيتىنىن مالىمدەدى.
“ءىستى الماتى وبلىستىق سوتى قارايدى. كەلەسى سوت وتىرىستارى قاسكەلەڭدە جالعاسۋى مۇمكىن. بۇل تەك الدىن الا تىڭداۋ” – دەپ ءتۇسىندىردى ول.
مارقۇم شەرزاتتىڭ وتباسىنىڭ مۇددەسىن كىمدەر قورعايدى؟
سوتتا مارقۇم شەرزات بولاتتىڭ وتباسىنىڭ مۇددەسىن مەيىرمان شەكەيەۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن التى ادۆوكات قورعايدى. ولار: جاندوس پالمانوۆ، ءالىم مۇستافايەۆ، دينا دوسايەۆا، نۇربولات ىبرايەۆ، باقدات اماندوس ۇلى جانە بەكزات ميازوۆ.
ىستە نەشە ادام كۇدىكتى رەتىندە تانىلدى؟
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن شەرزات پولاتتىڭ اكەسى قارجاۋباي نۇرىموۆ بالاسىنىڭ ولىمىنە قاتىسى بار دەگەن كۇدىكتىلەرگە قاتىستى قوسىمشا ارىز دايىنداپ جاتقانىن حابارلاعان ەدىك. بۇل تۋرالى جابىرلەنۋشى تاراپتىڭ جاڭادان قوسىلعان ادۆوكاتى مەيىرمان شەكەيەۆ مالىمدەدى.
“ءىس ماتەريالدارىمەن تانىسا كەلە، ءبىز بۇل قىلمىستىق ءىس اياسىندا ازاماتتىق تالاپتىڭ بەرىلمەگەنىن انىقتادىق. ءقازىر سول تالاپتى ازىرلەپ جاتىرمىز. بۇل ارەكەت قارجاۋباي مىرزاعا قارجىلاي وتەماقى الۋ ءۇشىن ەمەس، قاماۋدا وتىرعان كۇدىكتىلەرگە ۇكىم شىققان سوڭ ولاردىڭ مەرزىمىنەن بۇرىن بوساپ كەتۋىنە جول بەرمەۋ ماقساتىندا جاسالىپ وتىر”، – دەدى شەكەيەۆ.
وقيعا ورنىندا بولعان ەكى قىز قايدا؟
ادۆوكات قوعامدا قىزۋ تالقىلانعان ءبىر سۇراققا دا جاۋاپ بەردى.
“حالىقتى الاڭداتىپ وتىرعان ماڭىزدى سۇراقتاردىڭ ءبىرى – وقيعا ورنىندا بولعان ەكى قىزدىڭ تاعدىرى. ولار الەۋمەتتىك جەلىلەردە كۇدىكتى رەتىندە كورسەتىلگەنىمەن، ءىس ماتەريالدارىنا سايكەس، تەك كۋاگەر رەتىندە جاۋاپ بەردى”، – دەدى قورعاۋشى.
مەيىرمان شەكەيەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل قىلمىستىق ءىس بويىنشا 9 ادام كۇدىكتى رەتىندە تانىلعان. سونىڭ ىشىندە بىرەۋى – كامەلەت جاسىنا تولماعان. وعان قىلمىستىق كودەكستىڭ 434-بابى — قىلمىس تۋرالى حابارلاماۋ بويىنشا ايىپ تاعىلعان. ال جابىرلەنۋشىلەر سانى – التى. ولاردىڭ ەكەۋى – شەرزات پەن نۇرقانات.
قوعام بەلسەندىلەرى نە دەيدى؟
قوعام بەلسەندىسى، بلوگەر جان احمادييەۆ شەرزات بولاتتىڭ ولىمىنە قاتىستى قوزعالعان قىلمىستىق ىسكە كۇمانمەن قارايتىنىن جەتكىزگەن ەدى.
“سوتتىڭ ءادىل وتەتىنىنە جارتىلاي سەنىمدىمىن. ويتكەنى ءبىز ادىلەت جوق “ادىلەتتى قازاقستاندا” ءومىر ءسۇرىپ كەلەمىز. مەن كەشە ءوزىمنىڭ ينستاگرام پاراقشامدا ايتقانداي، بۇل ىستە 13 ادام ەمەس، 9 ادام كۇدىكتى رەتىندە تانىلعان. 2 قىز جوق. سول 9 ادامنىڭ ەكەۋىنە عانا اۋىر قىلمىس بويىنشا ايىپ تاعىلىپ وتىر. ءبىرى – قىلمىستىق كودەكستىڭ 99-بابى (كىسى ءولتىرۋ) بويىنشا، ەكىنشىسى – قىلمىس جاساۋدى جوسپارلاۋ بابى بويىنشا كۇدىكتى. ال قالعان التاۋىنا بۇزاقىلىق بابى بويىنشا (6 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ) جازا قاراستىرىلعان بولۋى مۇمكىن. تاعى ءبىر كۇدىكتى كامەلەت جاسىنا تولماعان. وعان قىلمىس تۋرالى حابارلاماعانى ءۇشىن ايىپ تاعىلىپ وتىر. بۇل باپ بويىنشا وعان ايىپپۇل سالىنۋى مۇمكىن نەمەسە 5 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋى ىقتيمال”، — دەدى ول.
بيشىمبايەۆ ىسىندەگى پروكۋرور شەرزاتتىڭ ولىمىنە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى
ەكس-مينيستر قۋاندىق بيشىمبايەۆتىڭ سوتى ارقىلى قوعامعا كەڭىنەن تانىلعان پروكۋرور ايجان ايماعانوۆا دا شەرزاتتىڭ ىسىندە ءۇنسىز قالمادى.
مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىنىڭ سوزىنشە، بۇل ىسكە ونىڭ دا قابىرعاسى قايىسقان.
“ءبىزدىڭ جازبانىڭ استىنا جانە ايدارىمىزعا سىزدەردەن شەرزاتتىڭ ءىسى بويىنشا كوپ سۇراقتار تۇسۋدە. ارينە، مەن دە شەرزاتتىڭ ىسىنە الاڭدايمىن، بۇل ءىس مەنىڭ دە جۇرەگىمدى قوزعادى، ءبىراق - ءبارى زاڭعا سايكەس بولادى. ءبىز ءبىر قاعيدانى ءتۇسىنۋ كەرەكپىز: اربىرەۋىمىز ءوز ورنىمىزدا ەڭبەكتەنۋىمىز كەرەك، ءوز جۇمىسىمىزدى ادال اتقارۋ ول مىندەت. مەن سەنىمدىمىن، الماتى وبلىستاعى مەنىڭ ارىپتەستەرىم ءوز جۇمىسىڭ ادال اتقارۋدا”، - دەدى ول.
بەلگىلى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپايەۆ تا تالعارداعى تراگەدياعا قاتىستى ءۇن قوستى
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل وقيعا ەل بيلىگىنىڭ شىنايى بەت-بەينەسىن انىق كورسەتتى.
“تالعارداعى قايعىلى وقيعا – قازاقستاننىڭ شىندىعىن بەينەلەيتىن كورىنىس. مۇندا ادىلدىككە جەتۋ ءۇشىن اقيقاتتىڭ ەمەس، كۇش پەن قۇقىقتىڭ ۇستەمدىك ەتەتىنىن كورەمىز. تارتىپسىزدىك جايلاعان قوعامدا ادامدار بيلىك وكىلدەرى تاراپىنان ادىلەتسىزدىك كورىپ، ولاردان ءۇمىتىن ءۇزدى. ال جەمقورلىق بولسا، مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ بارلىق دەڭگەيىنە ەنىپ، جۇيەنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. قىلمىستىق سانا شەنەۋنىكتەردى “پاحانعا”، ال “پاحانداردى” شەنەۋنىكتەردىڭ سەرىگىنە اينالدىرىپ وتىر”، — دەپ جازدى ول.
ساياساتتانۋشى مۇنداي وقيعالار تىزبەگى جىلدار بويى جالعاسىپ كەلە جاتقانىن العا تارتتى.
“سوڭعى 30 جىلدا تالعارداعىداي تراگەديالار قازاقستاننىڭ ءارتۇرلى وڭىرىندە سان مارتە بولعان. ءبىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى قوعامعا جاريا بولعان جوق. ءبىر جەردە جابىرلەنۋشىلەرگە قىسىم كورسەتىلسە، باسقا جەردە بيلىك وكىلدەرى ستاتيستيكانى بۇزباۋ ءۇشىن جاعدايدى بارىنشا جاسىرۋعا تىرىستى”، — دەپ قوستى ول.
ساياساتتانۋشى شالقار نۇرسەيىت نە دەيدى؟
بەلگىلى ساياساتتانۋشى شالقار نۇرسەيىت تالعاردا قارجاۋباي نۇرىموۆتىڭ وتباسىندا بولعان قايعىلى وقيعالار تىزبەگى اۆتوريتار بيلىكتىڭ بويىندا “پوست-قاڭتار سيندرومىنىڭ” كۇشەيە تۇسكەنىن كورسەتەدى دەپ باعا بەرگەن بولاتىن.
بۇل جايىندا ول Facebook جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا جازدى. ايتۋىنشا، اقوردا مەن كۇشتىك قۇرىلىمدار حالىقتىڭ نارازىلىعىنان قورقىپ، ازاماتتاردى باقىلاۋدا ۇستاۋ ءۇشىن بارىن سالۋدا.
“اقوردا مەن كۇشتىك قۇرىلىمدار “حالىق كوتەرىلىپ كەتپەسە بولدى” دەگەن ۇرەيمەن ازاماتتاردى، ءتىپتى ادىلەت ىزدەپ شىرىلداعان قارجاۋباي نۇرىموۆ سەكىلدى جابىرلەنۋشىلەردى دە الداپ-ارباۋعا، ۇركىتۋگە، ايىپپۇل سالۋعا، قاماۋعا دايىن ەكەنىن انىق كورسەتتى”، — دەيدى ول.
ونىڭ سوزىنشە، ادىلەتتى قازاقستان حالىق ءوز مەملەكەتىنە سەنگەن جاعدايدا عانا ورنايدى.
“تالعارداعى تراگەديانى “ەسكى قازاقستاننىڭ توقايەۆقا جاساعان سابوتاجى” دەيتىن كونسپيرولوگتار شىقسا، ەش تاڭعالمايمىن. شىن مانىندە، ءقازىر قازاقستاندا بيلىكتى ءدال ءوزى سياقتى ديسكرەديتاسيالايتىن ساياسي كۇش جوق.
ادىلەتتى قازاقستان، توقايەۆشا ايتساق، “زاڭ ديكتاتۋراسىمەن” ورنامايدى. ادىلەتتى قازاقستان ازاماتتار ءوز مەملەكەتى قورعانسىزعا قورعان بولعاندا، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ءىستى اشىق ءارى جان-جاقتى قاراعاندا، سوتتىڭ ءادىل شەشىم شىعاراتىنىنا شىن سەنگەن جاعدايدا عانا ورنايدى. ەل بايلىعىنىڭ جارتىسىنان استامى بار بولعانى 165 ادامنىڭ قولىندا شوعىرلانعان، حالقى ايلىعىنىڭ 70%-ىن تاماققا جۇمسايتىن، ءاربىر بەسىنشى ازاماتى شەتەلگە كوشۋدى ويلايتىن قازاقستاندا ول ءساتتىڭ جاقىندا تۋمايتىنى انىق.
ال ول كۇن تۋعانشا استانادا ىقپالدى كوكەسى، وففشوردا ميلليونداعان دوللارى، كۇشتىك ورگانداردا “كرىشاسى” جوق “ءالسىز” وتباسىدا تۋىلعان ءاربىر قازاقستاندىق قاتىگەز، قورقاق ءارى سەلقوس قوعامدا و باستان اۋتسايدەر بولىپ قالا بەرەدى”، — دەپ قوستى ول.
وقيعا قالاي وربىگەن ەدى؟
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن تالعاردا جاپپاي توبەلەس بولىپ، سالدارىنان 16 جاستاعى ءجاسوسپىرىم شەرزات بولات كوز جۇمدى.
كامەلەتكە تولماعان بالانى ءولتىرۋ فاكتىسى بويىنشا الماتى وبلىسىنىڭ پوليسيا دەپارتامەنتى قىلمىستىق ءىس قوزعادى.
قازىرگى تاڭدا كىنالى دەپ تانىلعان 11 ادام ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قاماۋعا الىندى.
كوپ ۇزاماي، ياعني 9 جەلتوقساندا مارقۇم شەرزات بولاتتىڭ اعاسى نۇرقانات عايىپبايەۆ اجال قۇشتى. پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ الدىن الا دەرەكتەرى بويىنشا ونىڭ سۋيسيد جاساعانىن مالىمدەدى. وعان دالەل رەتىندە پوليسەيلەر نۇرقاناتتىڭ تۋىسىنا مەسسەندجەر ارقىلى جازعان حاتىن جاريا ەتتى.
حابارلامادا ول تۋىسقاندارىمەن قوشتاسىپ، جيەنىنىڭ جانىنا جەرلەۋدى سۇراعان. بۇل فاكتى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى.
ال 10 جەلتوقساندا ونىڭ ولىمىنە قاتىستى ساراپتاما قورىتىندىسى شىقتى.
"سوت-مەديسينالىق ساراپتامانىڭ الدىن الا بولجامى بوي̆ىنشا، 9 جەلتوقساندا تالعاردىڭ شەتىندە تابىلعان 30 جاستاعى ەر ادامنىڭ ءماي̆ءىتى ءوزىن-وزى اسۋ ارقىلى مەحانيكالىق اسفيكسيا ناتيجەسىندە بولعانىن كورسەتتى. دەنەسىندە زورلىق-زومبىلىق سيپاتتاعى بەلگىلەر جوق.
ساراپشىلارمەن انىقتالعان دەنە جاراقاتتارى، مىسالى، سترانگۋلياسيالىق جانە موي̆ىننىڭ ابرازيالارى اسىلعان ءجىپتى قولدانعان كەزىندە پاي̆دا بولاتىن جاراقاتتارعا ءساي̆كەس كەلەتىنىن كورسەتتى. بارلىق بەلگىلەر ءسۋيسيدتى كورسەتەدى، موي̆ىنىنداعى زاقىمدانۋ سيپاتى مۇنداي̆ جاعداي̆لارعا ءتان"، - دەلىنگەن حابارلامادا.
ال مارقۇم شەرزاتتىڭ اكەسى باۋىرى نۇرقانات عايىپبايەۆتى جەر قوينىنا تاپسىرعانان كەيىن، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن كەزدەسۋدى تالاپ ەتىپ، كوشەگە شىقتى. الايدا اراعا ۇزاق ۋاقىت سالماي قارجاۋباي نۇرىموۆتى پوليسيا قىزمەتكەرلەرى ۇستاپ اكەتتى.
"قارجاۋباي نۇرىموۆ پروكۋروردىڭ زاڭدى ساقتاۋ تۋرالى تۇسىندىرمەلەرىن ەلەمەدى. شەكتەن تىس اگرەسسيۆتى مىنەز-قۇلىق تانىتىپ، باسقالاردى وز-وزىنە قول جۇمسايمىن دەپ قورقىتتى. سونىمەن قاتار پوليسيا قىزمەتكەرىنە پىشاقپەن شابۋىل جاسادى. ونىڭ مىنەز-قۇلقى وزىنە دە، باسقالارعا دا ءقاۋىپ ءتوندىردى"، — دەلىنگەن حابارلامادا.
وسىلايشا شەرزات بولاتتىڭ اكەسى مەن اپكەسى قاماۋعا الىندى.
ەڭبەكشىقازاق اۋداندىق سوتى اكىمشىلىك ءىس جۇرگىزۋ تارتىبىمەن ىستەردى قاراۋ ناتيجەلەرى بويىنشا ازامات س. نۇرىموۆا ۇساق بۇزاقىلىق جاساعانى ءۇشىن (اقبتك 434-بابىنىڭ 1-بولىگى) 20 اەك مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋمەن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
ق ر بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن (اقبتك 488- بابىنىڭ 8ء-بولىمى.) ازاماتتىعى جوق ادام جاساعان، ازاماتشا ب. رەيموۆا اكىمشىلىك تارتىپپەن 15 تاۋلىككە قاماۋعا الىنىپ، كەيىننەن ق ر شەگىنەن شىعارىپ جىبەرىلدى.
قوعامدىق ورىندا بالاعات سوزدەر ايتقانى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن قورلاپ، سونداي-اق قوعامدىق ءتارتىپ پەن ازاماتتاردىڭ تىنىشتىعىن بۇزاتىن اينالاسىنداعىلارعا قۇرمەتسىزدىك تانىتاتىن ىس-ارەكەتتەر جاساعانى جانە كولىك قۇرالدارىنىڭ قوزعالىسى ءۇشىن كەدەرگىلەر جاساعانى ءۇشىن قارجاۋباي نۇرىموۆ 15 تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماۋعا الىندى.
