– ءاي، وسى قازاقتى تاماقپەن قۇرتۋدىڭ قيتۇرقى ارەكەتى جاسالىپ جاتقانىن بىلەسىڭ بە؟ – دەدى ايتەكەڭ (بۇ كىسى جاۋاپ كۇتپەيدى). – قازىرگى جۇرت نە جەپ ءجۇر؟ اسىرەسە، قالا قازاقتارىنىڭ تاماعى كىلەڭ قورەكسىز اس بولىپ كەتتى. دۇنيە ءجۇزى تاۋىقتىڭ ەتىنەن، «بۋشتىڭ سيراقتارىنان» قاشىپ جاتسا، قازاقتىڭ ازاماتتارى سونى ءوز حالقىنا ۇيىپ-توگىپ اكەپ جاتىر.
تۇنەۋگۇنى استانادا تەز تاماقتانۋعا ارنالعان «ماكدونالدس» مەيرامحاناسى اشىلدى دەپ قىرۋار جۇرت قىرىلا جازداپ سوعان اعىلدى. اكىم ادىلبەكتىڭ ءوزى بارىپ اشىپ بەردى. «ماكدونالدستىڭ» قازاقستاندىق فرانشيزاسىنىڭ يەسى قايرات بورانبايەۆ» دەپ تانىستىردى. اۋ، ءويتىپ «فرانشيزاسىنىڭ يەسى» دەگەنشە، «بۇل بورانبايەۆ «ماكدونالدس» كورپوراسياسىنىڭ اسىن قازاقتارعا جەگىزگەنى ءۇشىن ءوز ۇلەسىن الۋشى پىسىق كاسىپكەر» دەي سالماي ما؟ ءالى ءبىزدىڭ جاقتا وسىنداي 15 مەيرامحانا اشۋدى جوسپارلاپ قويىپتى. كوشەدە جەيتىن تاماققا تىيىم سالا الماي جۇرگەندە «كعس» قاپتاپ اشىلىپ ەدى. ەندى مىنە «جىعىلعاننىڭ ۇستىنە جۇدىرىق» دەگەندەي «ماكدونالدستىڭ» اسحانالارىن سامساتىپ تاستاماقشى. مۇنى يەلەرى «مەيرامحانا» دەپ دابىرايتقانىمەن، شىندىعىندا ونىسى ادامدار تاماعىن اپىل-عۇپىل ىشە سالاتىن كادىمگى اسحانا عوي. تۇبىندە ۇلتتىڭ تۇبىنە جەتەتىن وسىنداي تاماقتانۋ ورىندارى. وسى جۇرت ءوزىنىڭ تاماق قىلىپ جۇرگەن اسىنا ءبىر ءسات نەگە زەر سالمايدى ەكەن. اتام قازاق «اۋرۋ استان» دەپ تەگىن ايتىپ كەتتى مە؟ قورەگى جوق، قۇنارى جوق تاماق ادامدى اۋرۋ قىلماعاندا قايتەدى.
ءقازىر عوي، جىل سايىن «مىڭداعان جاستار اسكەرگە جارامسىز بولدى» دەپ الەمگە جار سالاسىڭدار. نەگە تەپسە تەمىر ۇزەتىن جاستاعى جىگىتتەردىڭ دەنساۋلىعى وتان قورعاۋعا جاراماي قالدى؟ وسى كۇنى ءوز بەتىمەن بالا تۋا المايتىن قىز-كەلىنشەك قاپتاپ كەتتى. «بوساندى» دەيدى. انىقتاپ سۇراساڭ، ەكى قاتىننىڭ ءبىرى قارنىن جارعىزىپ («كەساروۆ تىلىگىن» ايتادى) بوسانعان بولىپ شىعادى. جاڭا تۋعان سابيلەردىڭ اۋرۋىن ساناپ تاۋىسپايسىڭ. وسىنىڭ ءبارىنىڭ سەبەبى نە دەپ نەگە ويلانبايسىڭدار؟ تاۋىقتىڭ سيراقتارىنان عوي ءبارى. ءاي، وسى مەنىڭ بىلگەنىمدى اتاق-داڭقى ەلگە تاراپ كەتكەن ازاماتتار شىنىمەن بىلمەي مە؟ الدە بىلسە دە، ءوزىم پايدا تاپسام بولدى، باسقا قازاقتا شارۋام نە دەي مە ەكەن؟
كەيدە قاتىن-قالاشتىڭ تاماعىن ءولىپ-وشىپ جەپ تۇرعان زىڭگىتتەي جىگىتتەردى كورىپ جانىم اشيدى. الپامساداي تۇلعاسىنىڭ بولعانى نە كەرەك، قورەگى اناۋ بولسا؟ مۇنداي جىگىتتەردىڭ قايراتىنىڭ قاي مولشەردە ەكەنى تاعى بەلگىلى.
سوڭعى ۋاقىتتا مەن مىناداي ءقاۋىپتى ويلاپ قاتتى قورقىپ ءجۇرمىن. قاراشى ءوزىڭ، قازاق ۇلدارىن بالاباقشادا كىم تاربيەلەيدى؟ ارينە، ايەل! مەكتەپتە كىم وقىتادى؟ تاعى دا ايەل مۇعالىمدەر! ەندى جەيتىن تاماقتارىنا دەيىن ۇرعاشى بولدى. اتەشتىڭ، قورازدىڭ ەتىن ەمەس، ۇلدارىڭ ۇرعاشى تاۋىقتىڭ ەتىن جەپ ءوسىپ جاتىر. تاربيەسى ۇرعاشىدان، تاماعى ۇرعاشىدان بولعان جاستارىمىزدىڭ قاي جەرىندە ەركەكتىك مىنەز-قۇلىق قالادى؟ وسىدان كەيىن «قازاقتىڭ جىگىتتەرى اراسىندا «گەيلەر» قاپتاپ كەتتى» دەپ شۋلاماي قايتەسىڭدەر. بۇل بارلىق ءقاۋىپتىڭ باسى عانا. مەنىڭ قاتتى قورقاتىنىم وسى قاتەر.
ءاي، جازارمان (مەنى ايتادى). سەن دە وزىڭشە ۇلتتىڭ قامىن جەگەن بولىپ ءجۇرسىڭ عوي. شىن جانىڭ اشىسا، مەنىڭ وسى ايتقاندارىمدى جازىپ، جۇرتقا جەتكىزشى. ەڭ بولماعاندا جاستارعا قورەگى بار قۇنارلى تاماق جەۋ كەرەگىن جازشى» دەدى.
… ايتاشى ايتارىن ايتتى دا، جونىنە تارتتى. سەڭ سوققان بالىقتاي سەندەلىپ مەن قالدىم. ايتاشى ءسىز بەن ءبىز ەمەس. ءقاۋىپتى جەتى قىردىڭ استىنان ەلدەن بۇرىن سەزەدى. شىنىندا دا ءبىز تاماعىمىزعا زەر سالىپ ءجۇرمىز بە؟ ايتاشى ءسوزىنىڭ جانى بار. سوندىقتان: «ۇرپاعىڭا جانىڭ اشىسا، ەركەكتىڭ تاماعىن جە، اعايىن!» دەگەنگە ءبىز دە قوسىلامىز…
تولەگەن جاكىتاي ۇلى
دەرەككوزى: namys.kz
