“ازىرگە ەكسپورتتايتىن ەشتەڭە جوق. بىزدە ەكسپورتتى قولدايتىن باعدارلامالار جەتكىلىكتى، قارجى دا ءبولىندى، ءبولىنىپ تە جاتىر. الايدا، وكىنىشكە وراي، قولدايتىن ءونىم جوق”، – دەدى قۇلىبايەۆ كاسىپكەرلەرگە شۇيلىگىپ. ونىڭ ويىنشا، كاسىپورىندار قۇرار كەزدە نارىقتى اسىقپاي زەرتتەۋ كەرەك، رەسەي، بەلارۋس، قىتايدىڭ اۋجايىن باقىلاۋ كەرەك. ويتپەي، ماندىمايمىز. تيمۋر قۇلىبايەۆ، سونداي-اق، ءقازىردىڭ وزىندە ەۋرازيالىق وداقتىڭ باسەكەلەستىگىنە شىداس بەرمەي، كەيبىر سالالاردىڭ توقىراۋدىڭ الدىندا تۇرعانىن جايىپ سالدى.
“الدا دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ قاقپاسى اشىلعاندا، الپاۋىت جۇڭگو نارىعىمەن باسەكەلەستىك كۇتىپ تۇر”،– دەدى ول تاعى دا.
بۇل سوزگە ريزا بولعان جۇرتشىلىق باس شۇلعىسىپ، «يا، سولايى سولاي» دەسىپ جاتتى. مەن تاڭىرقادىم. قۇلىبايەۆتىڭ سوزىنە ەمەس، وزىنە... باسقا بىرەۋ ايتسا، يلانار ەدىم.
ءبىزدىڭ يننوۆاسيالىق-يندۋستريالىق دامۋىمىزدىڭ بوس ءسوز ەكەنىن قۇلىبايەۆ مىرزا دالەلدەپ بەردى. «قازاقستان» مەن «حاباردا» كورسەتىلەتىن قاپتاعان زاۋىت-فابريكالاردىڭ جۇمىسى بوس شىعىن ەكەنىن، كوزدى الداۋ، ەلدى الداۋ ناۋقانى ءۇشىن جاسالعان شارالاردىڭ كوپتىگىن سەزە تۇسكەندەي بولدىم. بالكىم، جىلىنا جۇزدەگەن زاۋىتتى ىسكە قوساتىن ەلباسىنى الداپ وتىرعان ارنايى توپ بار. سول توپتىڭ باسى-قاسىندا تەگى كىمدەر ءجۇر؟ ەلدى دە، ەلباسىنى دا الداعانىن قاشان قويادى؟
... قۇلىبايەۆ اتقارعان قىزمەتتەرىنە زەر سالىڭىز. ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق، كاسىپتىك سالالاردىڭ بارىندە قۇلىبايەۆتىڭ ءىزى سايراپ جاتىر. «اتامەكەن»، «سامۇرىق-قازىنا»، KazEnergy، KEGOK، «قازمۇنايگاز»، «قازاتومپروم»، «گازپروم» سەكىلدى جىلىكتىڭ مايلى باسىن ۇستاعان، ۇنەمى قارجى كوپ، ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى جوعارى، ەكسپورتتاۋعا قولايلى ورىنداردا باسشىلىق ەتكەن، يندۋستريانى دامىتۋعا مول مۇمكىندىگى بار قازاقستانداعى ەڭ باي ادامنىڭ ءبىرى بۇلاي دەگەنىنە شىنىمەن تاڭىرقادىم. ءبىزدىڭ يننوۆاسيالىق-يندۋستريالىق دامۋىمىزدىڭ بوس ءسوز ەكەنىن قۇلىبايەۆ مىرزا دالەلدەپ بەردى. «قازاقستان» مەن «حاباردا» كورسەتىلەتىن قاپتاعان زاۋىت-فابريكالاردىڭ جۇمىسى بوس شىعىن ەكەنىن، كوزدى الداۋ، ەلدى الداۋ ناۋقانى ءۇشىن جاسالعان شارالاردىڭ كوپتىگىن سەزە تۇسكەندەي بولدىم. بالكىم، جىلىنا جۇزدەگەن زاۋىتتى ىسكە قوساتىن ەلباسىنى الداپ وتىرعان ارنايى توپ بار. سول توپتىڭ باسى-قاسىندا تەگى كىمدەر ءجۇر؟ ەلدى دە، ەلباسىنى دا الداعانىن قاشان قويادى؟ ەگەر سۇرانىسقا يە تاۋار وندىرە الماسا، ميللياردتاعان تەڭگەنى شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە نەگە تاراتپايدى؟ قيت ەتسە كەتەۋى كەتتى، ازدى-توزدى دەپ، قىرعىزداردى جاماندايمىز. ال ولار شاعىن ونەركاسىپتى الدەقاشان جولعا قويىپ ۇلگەردى. بازارعا بارىڭىز، كيەرىڭىزدىڭ ءبارى سولاردىكى. ارينە، كاسىپورىنداردىڭ ءبارىن جامانداپ، زاۋىتتىڭ ءبارىن ىسكە العىسىز ەتەر ءبىز جوق. ءبىراق، ايتىلعان ءسوز – اتىلعان وق. جىلتىر سوزبەن ءومىر سۇرگەنشە، شىندىقتى ۋاقتىلى ايتقان دۇرىس. قۇلىبايەۆ مىرزانىڭ ءوزى دە يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋدىڭ بەلسەندى «مۇشەسى» ەمەس پە ەدى؟ ەندەشە، نەگە ەكسپورتقا تاۋەلدى ءوندىرىس وشاقتارىن اشۋعا مۇرىندىق بولمايدى؟ قاشانعى وڭدەلمەگەن مۇناي، التىن، تەمىر، مىس، مىرىش ساتامىز؟ قازاقتىڭ وڭدەۋ سالاسىنا عىلىمي احۋالى، ءبىلىمي نەگىزى جەتپەي مە؟ تۇسىنىكسىز.
تىلەۋقابىل تۇرسىنباي،
زەينەتكەر
