ماقتاارالدىڭ تاريحى دا، كەشەگى ەرلىك كۇرەسى دە، ادامدارىنىڭ قايتپاس قايسارلىعى مەن مۇقالماس جىگەرى دە بارلىعى ءبىزدىڭ ەسىمىزدە. كيەلى ءمىرزاشول دالاسىن يەگرۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بولدى. عاسىرلار بويى جاۋىن مەن قار سۋىنان باسقانى كورمەگەن سايىن دالاعا كانال قازىپ، سۋ اكەلۋ – الەكتىڭ الەگى، قيىننىڭ قيىنى ەدى. دەگەنمەن، اتا-بابالارىمىزدىڭ ەرەن ەڭبەگى مەن ۇشقىر ويى شولگە سۋ دارىتىپ، ءمىرزاشولدى جازيرالى ءجانناتقا اينالدىردى.
اعا-اپالارىمىزدىڭ ماقتاۋعا، ماقتانۋعا تۇرارلىق ەڭبەگى زور. وتكەن تاريحتىڭ ءالى دە جازۋدى قاجەت ەتەتىن قانشاما يگى ىستەرى بار. ءبىر عانا مىسال: 1957 جىلى سول كەزدەگى يليچ اۋدانىنىڭ 16 ەڭبەك وزاتتارىنا ءبىر كۇندە سوسياليستىك ەڭبەك ەرى دەگەن قۇرمەتتى اتاق بەرىلدى. بۇل نە دەگەن قۋانىشتى وقيعا ەدى. مۇنداي تاڭعاجايىپ وقيعا بۇرىن سوڭدى بولماعان. سوندىقتان، قاسيەتتى ماقتاارالدىڭ ءتوسى – ورلىك پەن ەرلىكتىڭ، قايسارلىق پەن قاھارماندىقتىڭ قۇتتى مەكەنى.
ماقتاارالدىڭ تۇرعىندارى بەيبىت ەڭبەكتە عانا بەلسەندىلىك كورسەتۋمەن شەكتەلگەن جوق، ەل باسىنا اۋىر كۇن تۋعاندا كەتپەندەرىن قارۋعا ايىرباستاپ، قاسيەتتى جەرىمىزدى قاسكوي جاۋدان قورعاۋدا دا قايسار مىنەز تانىتىپ، قاھارماندىق كورسەتتى. ءسويتىپ، اۋدانىمىزدىڭ 11 ازاماتىنا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعى بەرىلدى. اتالارىمىزدىڭ بۇل ەرلىگى – كەيىنگى ۇرپاقتىڭ جادىندا قاشاندا ۇلگى-ونەگە بولىپ قالا بەرمەك.
قارا شاڭىراعىمىزدان ەنشى الىپ، العاشىندا كيروۆ، كەيىننەن اسىقاتا، يليچ، جەتىساي اۋداندارى بوي كوتەردى. سول جەرلەردە 30-دان اسا شارۋاشىلىقتار قۇرىلىپ، جۇزدەگەن ءوندىرىس ورىندارى اشىلدى. ءبارى دە حالقىمىزدىڭ ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋ جولىندا ۇيىمشىلدىقپەن ەڭبەك ەتتى.
1997 جىلى ماقتالى ءۇش اۋدان (اسىقاتا، جەتىساي، ماقتاارال) تاراتىلىپ، ولاردىڭ اۋماعىندا اكىمشىلىك ورتالىعى - جەتىساي قالاسى بولاتىن ماقتاارال اۋدانى قۇرىلدى. ەندى عانا تاۋەلسىزدىگىن الىپ، ەسىن جيا الماي جاتقان جاس مەملەكەت اۋدانداردى بىرىكتىرۋ ارقىلى بيۋدجەت قارجىسىن ۇنەمدەگەن بولاتىن.
وسىلايشا ۇزدىكتەردىڭ قاتارىندا بولعان قارا شاڭىراق، ونىڭ ىشىندە مىرزاكەنت پەن اتاكەنت كەنتتەرى 21 جىل بويى شەتتە قالىپ، دامۋدان كەشەۋىلدەدى. الايدا، بيىل اۋدان ورتالىعى قايتادان مىرزاكەنت بولىپ، بۇرىنعى ماقتاارال اۋدانى تاريحي قالپىنا كەلتىرىلدى.
اعىمداعى جىلدىڭ 6-ماۋسىم كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ «وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىسىنداعى وزگەرىستەر تۋرالى» جارلىققا قول قويدى. تاريحي ماڭىزى بار قۇجاتتىڭ ارقاسىندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى ىرىلەنگەن سارىاعاش اۋدانىنىڭ ورنىنا سارىاعاش پەن كەلەس اۋدانى، ىرىلەنگەن ماقتاارال اۋدانىنىڭ ورنىنا ماقتاارال مەن جەتىساي اۋداندارى قۇرىلدى. سونىمەن قاتار، وبلىس ورتالىعى بولعان شىمكەنت قالاسى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا اتانىپ، وبلىس ورتالىعى تۇركىستان قالاسى بولاتىن جاڭا تۇركىستان وبلىسى پايدا بولدى.
اۋدانىمىزعا بىرنەشە رەت كەلگەن ەلباسىمىز ن.ءا.نازاربايەۆ: «ماقتاارال – وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ جۇرەگى» دەپ جوعارى باعا بەرگەن. راسىمەن دە، بۇگىنگى تۇركىستان وبلىسىنىڭ ەڭ قيىر وڭتۇستىك نۇكتەسىندە تۇرعان ماقتاارال – گەوگرافيالىق ورنالاسۋى مەن باسقارۋ ەرەكشەلىگى وزگەشە اۋدان. اق ماقتانى التىن قولدار وسىرەدى دەمەكشى، ءبىزدىڭ باستى بايلىعىمىز – اق التىن مەن التىن قولدى ادامدار.
ۇلى ويشىل، دانىشپان سيسەرون: «وزىڭە دەيىنگى دۇنيەدەن حابارىڭ بولماسا، ءومىر بويى نارەستە بولىپ وتەسىڭ» دەگەن ەكەن. وتكەنىمىزدى ەسكە الۋ – ەرلىك پەن ەڭبەككە تولى عۇمىردى ەسكە الۋ. سوندىقتان، اۋدانىمىزدىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋدىڭ ماڭىزى زور. وتكەنىمىزدەن ساباق الىپ، جاڭا قۇرىلعان اۋدانىمىزدىڭ بولاشاعىن دۇرىس باعىتقا باعدارلاۋ – مەرەكەمىزدىڭ باستى ماقساتى.
جاڭادان قۇرىلىپ، تاريحي قالپىنا كەلگەن ماقتاارال اۋدانىنىڭ قايتادان ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا وق بويى وزىپ شىعۋ ءۇشىن بىرىگىپ ەڭبەك ەتەيىك!
كيەلى قارا شاڭىراعىمىز ماقتاارال اۋدانىنىڭ 90 جىلدىق مەرەيتويى قۇتتى بولسىن!!!
باقىت اسانوۆ، ماقتاارال اۋدانىنىڭ اكىمى
