ەگويزم. الەم وسى تامىردىڭ قان سوعىسىنىڭ ىرقىندا. بۇل ءوزىڭنىڭ قالاۋىڭدى عانا قاناعاتتاندىرۋ. جوق. ءوزىڭنىڭ ەمەس. ءاسىلى ءناپسىڭنىڭ.[/caption]
«ادام كولەڭكەسىنەن قاشىپ قۇتىلا المايدى»،- دەگەن ءسوزدى ايتقان ادام قانشا دانىشپان بولسادا، ادام بالاسى جاقسىلىق پەن جالعاس جۇرەتىن جاماندىعىمەن كۇرەسۋىنە ەرىك بەرىلگەن. حاكىم اباي وعان: «ادام مىنەزىن تۇزەپ بولمايدى دەگەن ادامنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم»،- دەپ ەمەۋرىن تانىتادى. ءبىراق، بىزگە كەمەڭگەر ابايدىڭ ەمەۋرىنى تۇسىنىكسىز.
ويتكەنى، ءبىز دۇنيەنى تىرشىلىگىمىزگە قاجەتتى نەمەسە قاجەتسىز دەپ ەكىگە ءبولىپ قارايتىن زامانا ۇرپاقتارىمىز. ەڭ وڭتايلى جولدى وسى دەپ باعامدايمىز. سويتە تۇرا جان دۇنيەمىزدە الدە ءبىر بەيمازا كۇي تىنىم بەرمەي تۇرعانىنا ءىشىمىز قازانداي قاينايدى، كۇيىنەمىز، وكىنەمىز. ءبىراق، نە شارا.
ومىردە ىزگىلىك پەن مەيىرىمدىلىكتىڭ مەرەيى ۇستەم بولۋى ءۇشىن قانداي قۋات، قانداي رۋحاني ءورىس كەرەك؟ ول بار ما؟ بار بولسا قايدا؟ جوق بولسا، نەگە جوق؟ سوندا ادام بويىنداعى راقىمشىلدىق، ويىنداعى پاراسات، مەيىرىمدىلىك سەزىمدەرىن تۇنشىقتىرىپ تۇرعان نە نارسە؟ ول قانداي زۇلمات؟
پاراسات مايدانى
ەگويزم. الەم وسى تامىردىڭ قان سوعىسىنىڭ ىرقىندا. بۇل ءوزىڭنىڭ قالاۋىڭدى عانا قاناعاتتاندىرۋ. جوق. ءوزىڭنىڭ ەمەس. ءاسىلى ءناپسىڭنىڭ. سەبەبى حاكىم اباي: «مەنىمەن مەنىكىنىڭ ايىرىلعانىن، ءولدى دەپ ات قويىپتى وڭكەي بىلمەس»،-دەپ پايىمدايدى. دەمەك، «مەن» رۋح، جان. ال، «مەنىكى» ءناپسى، ءتان. تۇسىنىكتى. «مەنى» مەن «مەنىكىنىڭ» ءمانىن اجىراتىپ الۋىمىزدىڭ باستى سەبەبى جاقسى مەن جاماننىڭ سانامىزدا ميداي ارالاسىپ كەتپەۋى ءۇشىن باعىت-باعدار بولسىن.
ال، الترۋيزم دەگەن نە؟ بۇل ەشقانداي سىي-سياپات پەن قۇرمەت كۇتپەستەن وزگەلەرگە جاقسىلىق جاساۋ. جاقسىلىق جاساي الۋدىڭ ءوزى سىي-سياپات. ءبىراق، جاقسىلىق جاساۋدىڭ ءبىر ۇلگىسى بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ ول وزگەگە دەگەن مەيىرىمدىلىك، اياۋشىلىق، جاقسى كورۋشىلىك، قايىرىمدىلىق، ماحاببات. مەيىرىمدىلىك – ول جاقسىلىقتىڭ ءوزى. ەكەۋى ءبولىپ العىسىز ءبىر ءبۇتىن. وزگەلەر كورۋ ءۇشىن، «دەسىن دەۋ ءۇشىن» (حاكىم اباي) جاسالاتىن جاقسىلىقتار – مەيىرىمدىلىك ەمەس. ول كىرشىكسىز اسىل قاسيەتتەردىڭ ءوزىن «مەنىكى» (ەگو) ءۇشىن پايدالانعىسى كەلەتىن زۇلىمدىق. اسىل ءدىنىمىز يسلام ونى «ريا» دەيدى.
- وندا تۇرعان نە بار ەكەن؟ ول تىرشىلىك ەتۋدىڭ ءبىر زاڭدىلىعى ەمەس پە؟ ءبىز ونسىز ءومىر سۇرە امايمىز عوي.
- جوق. ول قوعامدى تىعىرىققا تىرەيدى. وتباسىندا. جەكە ادامدى دا. تۇپكى ناتيجەسى سول. ءومىردىڭ كەز-كەلگەن كورنىسىن الىپ قاراساقتا. ەگويزمنىڭ سوڭعى ايالداماسى جالعىزدىق، جان ازابى. ول بىزگە ەشقانداي جاقسىلىق اكەلمەدى. «مەنىكىنىڭ» جەكەشىلدىك مۇددەسىن الەمنىڭ بار ءلاززاتى جيىلسادى قاناعاتتاندىرا المايدى.
پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «ادامدارعا مەيىرىمدىلىك تانىتپاعاندارعا اللا مەيىرىمدىلىك جاسامايدى»، – دەيدى. حاكىم اباي: «راقىمدىلىق، مەيىرباندىلىق، ۋا ءاربىر ءتۇرلى ادام بالاسىن ءوز باۋىرىم دەپ، وزىنە ويلاعانداي ويدى ولارعا دا بولسا يگى ەدى، دەمەك بۇلار – جۇرەك ءىسى، اسىقتىق تا – جۇرەك ءىسى»، – دەپ پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.س.) وسيەتىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ماعىناسىن ءدال سول قالپىندا جەتكىزەدى.
ءبىرىنشى كورىنىس
ءبارى جاقسى. باسىندا. سودان كەيىن. ءيا. ەگويزم ىشكى سەزىممەن جىمداسىپ، ەكى ادامنىڭ قارىم-قاتىناسىنا ارالاسا باستاعاندا سۇيىسپەنشىلىك سەزىمىنە ورىن قالمايدى. ايەل زاتى ەر ادامنىڭ ۇنەمى ءمان بەرىپ، ءتۇرلى سىيلىقتار تارتۋ ەتىپ، ءوزى ءۇشىن عانا ءومىر سۇرگەنىن قالايدى. دۇرىس. ءبىراق، وسى ەگويستىك پروگراما ايەلدى ۇنەمى مازاسىز كۇيگە سالادى. جايسىزدىق سىيلايدى.ۇنەمى تالاپ ەتۋ. تاعىدا، تاعىدا...
پارادوكس. رۋحاني كوزقاراس بويىنشا ەگويستىك قالاۋدى قاناعاتتاندىرۋ مۇمكىن ەمەس. قالاۋىمىزدى ىزدەپ تاپقان ساتتە تىنىشتىق تاپقانداي بولامىز. ءبىراق كەۋدە تۇسىمىز الىدە قۋىس بولىپ تۇرعان سياقتى. تاعىدا الدە نە جەتىسپەي تۇرعانداي. تاعىدا جانتالاسا ىزدەيمىز، تاعىدا ازاپ...
ەكىنشى كورىنىس
كۇندەلىكتى تۇرمىستا بارلىعى ءوز قالاعانىمىزشا بولسا دەيمىز. بىرنەشە جىل بۇرىن ساتىپ العان كولىگىم مەن ءۇيىم بار (ۇلكەن بولماسادا). اللاعا شۇكىر. ءبىراق، جولدا كەلە جاتىپ ءسال جىلتىراعان كولىكتى كورگەندە نەگە ويىم وزگەرىپ كەتە بەرەدى؟ قىزىق. ىشىمە ساڭىراۋ قۇلاقتار قاپتاپ ءوسىپ كەتكەندەي.
ءۇشىنشى كورىنىس
جۇمىستا دا سولاي. قىزمەت وتە قولايلى. قىزمەتتىك دارەجەمدە جامان ەمەس. جالاقىدا. ءبىراق، اناۋ قىزمەتكەردىڭ جالاقىسى نەگە مەنىكىنەن كوبىرەك. ونىڭ ۇستىنە باسشىلىقپەن دە وتە جاقسى قارىم-قاتىناس جاسايدى. بۇل ادىلدىك ەمەس قوي. ءيا. ادىلدىك ەمەس. ازىرگە مەنىڭ ويىمشا. مەنىڭ ەمەس. «مەنىكىنىڭ». ءار ادام ءدال وسى سەزىمدى ىشتەي سەزىنگەن بولار. مىندەتتى تۇردە. ويتكەنى، ول ءبىزدىڭ تابيعاتىمىز. ودان قاشىپ قۇتىلا المايمىز. جان-دۇنيەمىزدەگى قايشىلىق رەزيۋمەسىنىڭ قىسقاشا نۇسقاسى وسىنداي.
ءبىز وسىلاي ءومىر سۇرەمىز. ۇنەمى جان كۇيزەلىسى. ۇيقىسىز تۇندەر. كۇندەر. ساعاتتار. مينۋتتار. باسقاشا ءومىر ءسۇرۋ جولىن تاپپادىق جانە وسىلاي ومىردەن وتەمىز. ولشەۋلى عۇمىر. وكىنىشتى. ماڭدايىمىزعا جازىلعانى وسى ما؟ الدە باسقا جول بار ما؟
ءتورتىنشى كورىنىس
بار. باسقا ادامدار باقىتتى بولسا – بىزدە باقىتتىمىز. بۇل اللانىڭ زاڭى. جاتارقاننىڭ ءامىرى. ومىرلىك وشپەس ولشەم. ارداقتى مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ا.س.) بۇل قاعيدانى: «وزىنە قالاعان جاقسىلىقتى وزگەگە دە قالامايىنشا شىن مۇسىلمان بولا المايدى»،-دەپ مۇسىلمان بالاسى وسى ۇستانىمدى ەڭ ءبىرىنشى باسشىلىققا الۋ كەرەكتىگىن شەگەلەپ ايتادى. بۇل ۋتوپيا سياقتى بولىپ كورىنەدى. ءبىراق، وتباسىلىق جاعدايعا قاراساق مۇنىڭ شىندىق ەكەنىنە كوزىمىز انىق جەتەدى. مىنا كورىنىسكە قارايىقشى. اناسىنىڭ قۇشاعىنداعى بالا ەركە قىلىعىمەن، شەكسىز قۋانىشىمەن اناسىن باۋراپ العان. بالاسى قانشالىقتى قۋانسا اناسى دا سونشالىقتى قۋانىشتى، ءارى باقىتتى. بالاسىنان ايانار مەيىرىمى جوق. ول كۇلسە كۇلەدى، جىلاسا جىلايدى. ادامدار دا، قوعامدا، بۇكىل الەم، عالام دا سولاي. تۇتاس زاڭعا باعىنادى. ول بىر-بىرىنە دەگەن مەيىرىم، ماحاببات. ءدىننىڭ ماقساتى ءاربىر ادامنىڭ جۇرەگىنە وسى مەيىرىمدىلىك دانەگىن ەگۋ بولاتىن.
پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «ادامدارعا مەيىرىمدىلىك تانىتپاعاندارعا اللا مەيىرىمدىلىك جاسامايدى»، – دەيدى. حاكىم اباي: «راقىمدىلىق، مەيىرباندىلىق، ۋا ءاربىر ءتۇرلى ادام بالاسىن ءوز باۋىرىم دەپ، وزىنە ويلاعانداي ويدى ولارعا دا بولسا يگى ەدى، دەمەك بۇلار – جۇرەك ءىسى، اسىقتىق تا – جۇرەك ءىسى»، – دەپ پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.س.) وسيەتىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ماعىناسىن ءدال سول قالپىندا جەتكىزەدى.
سونىمەن، كۇننىڭ ساۋلەسى تۇسسە كولەڭكە كىمنىڭ باسىندا بولمايدى، ءبىراق ودان كەلەتىن زيان شامالى. ەڭ باستىسى ومىردەگى، قوعامداعى، جان-دۇنيەمىزدەگى كولەڭكەلەردەن جاراتقان يەم جار بولىپ، امان ساقتاسىن!
ويتكەنى ونىڭ قاتەرى... ءقاۋپى...
اسەت بەكتۇر
