ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ ءتورتىنشى جىلىندا قازاقستاندىقتار كسرو ءتولقۇجاتىن بىرتىندەپ جەكە كۋالىككە اۋىستىرا باستادى. مۇنى قازاقستاننىڭ 16 جاسقا تولعان ازاماتىنان باستاپ پايدالانا الادى. كوپشىلىگىمىز بىلەتىندەي، بىرنەشە ونداعان جىلدار وتكەن سوڭ، باستى سايكەستەندىرۋ قۇجاتى بىرنەشە رەت وزگەرىستەرگە ۇشىرادى.
«2009 جىلى جەكە كۋالىككە جەكە سايكەستەندىرۋ كودى بويىنشا دەرەكتەر ەنگىزىلىپ، ون جىل سايىن اۋىستىرىلاتىن وزگەرىس پايدا بولدى. ودان كەيىن 2012 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتىنىڭ جەكە كۋالىگى تاعى اۋىستىرىلدى، بۇل جولعى جاڭالىق - قۇجاتقا ارنايى چيپ ورنالاستىرىلدى»، - دەپ ءتۇسىندىردى الماتى قالالىق پوليسيا دەپارتامەنتى باسپا ءسوز قىزمەتى باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەركىن وتەگەنوۆ.
ەندى ازاماتتاردىڭ جەكە دەرەكتەرىن جيناۋ ماقساتىندا حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارىندا جەكە كۋالىكتەردى ۇسىنۋعا بايلانىستى ساۋساق ىزدەرىن جينايتىن ارنايى سكانەرلەر ورناتۋ جوسپارلانۋدا. ساۋساق ىزدەرىن ءبىرىنشى بولىپ 16 جاستاعى قازاقستاندىقتار، سونداي-اق ەلدە تۇراقتى قونىستانعان شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامدار بەرەدى. مالىمەتتەر بازاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇقك-دە قولجەتىمدى بولادى. جوبا كەلەسى جىلدان جۇمىس ىستەي باستايدى.
«بيومەتريالىق قۇجاتتار بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ جۇيەسىن قۇرۋعا جانە ەنگىزۋگە، قۇجاتتاردى قولدان جاساۋدان قورعاۋعا، لاڭكەستىك جانە ەكسترەميستىك قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ كۇشەيۋى جاعدايىندا قاۋىپسىزدىك شارالارىن ارتتىرۋعا، قىلمىسپەن كۇرەس وقيعالارىن ءساتتى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ساۋساق ءىزىن تىركەۋ جەكە باسىن انىقتاۋ جانە راستاۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلەدى»، - دەيدى ءىىم كوشى-قون قىزمەتى كوميتەتىنىڭ ەرەكشە تاپسىرمالار جونىندەگى اعا ينسپەكتورى ايگۇل قاڭلىبايەۆا.
دامىعان ەلدەردىڭ الەمدىك تاجىريبەسىنە كوز جۇگىرتسەك، مۇنداي ءتيىمدى جۇمىستاردىڭ جۇيەلى جولعا قويىلعانىن اڭعارۋعا بولادى. ماسەلەن، اقش-تا ازاماتىنا بەرىلەتىن ءتولقۇجاتتاردا 2004 جىلدان بەرگى قۇجات يەسى تۋرالى بيومەتريالىق اقپارات، ونىڭ ىشىندە ساۋساق ءىزى بار چيپ ورناتىلعان. ۇلىبريتانيادا دا مۇنداي يننوۆاسيالار 2006 جىلى، گەرمانيادا 2010 جىلى، قىتايدا 2013 جىلى كەڭىنەن قولدانىلا باستادى. ساۋساق ءىزىن تىركەۋ پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەردە بۇرىننان قولدانىلىپ كەلەدى. بەلگىلى بولعانداي، قازاقستاندىقتاردىڭ كوپشىلىگى مۇنداي زاماناۋي جاڭالىقتاردى ەنگىزۋدەن حاباردار ەمەس.
تاعى ءبىر مىسالدى العا تارتا كەتسەك، ءبىر قىلمىستىق وقيعانى انىقتاۋ بويىنشا ەكى بىردەي ادام دەلىك. بىرەۋى ەكىنشىسى بولىپ كورىنۋى مۇمكىن. بۇعان جول بەرمەۋ ءۇشىن ساۋساق ءىزى ارقىلى انىقتاۋ وڭايعا تۇسەدى. دەگەنمەن، ءقازىر «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» پورتالىنىڭ «اشىق قۇقىقتىق اكتىلەر» بولىمىندە ءتولقۇجات پەن جەكە كۋالىكتى بەرۋ، اۋىستىرۋ، قايتارۋ، الىپ قويۋ جانە جويۋ ەرەجەلەرى تالقىلانۋدا. قۇجاتتى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ازىرلەگەن.
ازاماتتىڭ ەلەكتروندىق سيفرلىق قولتاڭباسى ساقتالاتىن چيپ جاقىن ارادا ساۋساق ءىزى تۇرىندەگى قۇجات يەسى تۋرالى جاڭا بىرەگەي اقپاراتپەن تولىعادى. جاقىندا ءتولقۇجاتقا، جەكە كۋالىككە قوسىمشا ەلەكتروندى كود ەنگىزىلەدى.
https://dalanews.kz/bas-takyryp/88925-nurken-asanov-qogamdy-ulylardyng-osie
https://dalanews.kz/saraptama/88935-feyk-aqparat-taratyp-qarzhy-piramidas
