2025 جىل – «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالانعانى بارشاعا ءمالىم. بۇل باستاما ەڭبەكقورلىق پەن كاسىبي مامان قالىپتاستىرۋ يدەياسىن دارىپتەيدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇل شەشىمدى قابىلداۋ بارىسىندا: «تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋ قاجەت. جۇمىسشى ماماندىقتارىن دارىپتەۋ ارقىلى ءبىز قوعامدا ەڭبەكقورلىق پەن كاسىبيلىك يدەيالارىن ناسيحاتتايمىز»، – دەگەن بولاتىن.
بيىل مەملەكەتتىك تاپسىرىس 10 مىڭ ورىنعا ۇلعايىپ، ونىڭ 65%-ى تەحنيكالىق ماماندىقتارعا ءبولىندى. وسى ورايدا مەكتەپ تۇلەكتەرىن بىلىكتى مامان رەتىندە قالىپتاستىرۋدا كاسىپتىك ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنىڭ ماڭىزى زور. 55 جىلدان بەرى جۇمىسشى ماماندار دايارلاپ كەلە جاتقان الماتى قۇرىلىس-تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى بەكتۇرعان احمەتوۆپەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
جۇمىسشى ماماندىقتارىن دامىتۋداعى جاڭاشىلدىقتار
– بەكتۇرعان سۇلتانعالي ۇلى، بيىل جۇمىسشى ماماندىقتارعا باسىمدىق بەرىلۋدە. كوللەدجدە قانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلۋدە؟
– ۇكىمەت جۇمىسشى ماماندىقتارىنىڭ جىلىنا ارنالعان رەسپۋبليكالىق جوسپاردى بەكىتتى. سونداي-اق 2025–2027 جىلدارعا ارنالعان كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋدى ترانسفورماسيالاۋ جول كارتاسى قابىلداندى.
جوسپار 7 نەگىزگى باعىت پەن 70 ءىس-شارانى قامتيدى. ونىڭ ىشىندە:
- جاڭا ماماندىقتار اتلاسىن ازىرلەۋ؛
- كاسىپتىك باعدار بەرۋ تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋ؛
- تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ؛
- جۇمىسشى ماماندىقتارىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋ؛
- ەڭبەك قۇقىقتارىن قورعاۋ جانە ساپالى جۇمىس ورىندارىن اشۋ.
كوپتەن كۇتكەن جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى – 2025 جىلدان باستاپ جان باسىنا شاققانداعى قارجىلاندىرۋ مولشەرى ۇلعايادى. ءبىر ستۋدەنتتى دايارلاۋعا بۇرىن 437 مىڭ تەڭگە بولىنسە، ەندى ول 912 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارتادى. سونىمەن قاتار، ستۋدەنتتەردىڭ شاكىرتاقىسى دا ەكى ەسەگە ۇلعايدى.
كوللەدجىمىزدىڭ ۇجىمى ەڭبەك نارىعىنا قاجەتتى كاسىبي ماماندار دايارلاۋعا بار كۇش-جىگەرىن سالىپ كەلەدى. تەوريالىق جانە پراكتيكالىق ءبىلىمدى ءتيىمدى ۇيلەستىرۋ ارقىلى دۋالدى وقىتۋ جۇيەسىن دامىتىپ جاتىرمىز.
زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ جانە ماتەريالدىق بازا
– ستۋدەنتتەردى كاسىبي مامان رەتىندە قالىپتاستىرۋدا قانداي باعىتتارعا نازار اۋداراسىزدار؟
– ءاربىر كۇنى وزگەرىسكە تولى بۇگىنگى جاۋاپتى كەزەڭدە زامانا كوشىنەن قالىپ قويماي جاس ۇرپاقتى ءبىلىمدى ەتىپ تاربيەلەۋ زور جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. ول ءۇشىن ۇزدىكسىز ىزدەنۋ، ءبىلىمدى ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىرۋ قاجەت. زاماناۋي ءبىلىم الۋ ول قازىرگى تاڭدا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. جۇمىسشى ماماندىقتارىنىڭ بەدەلىن كوتەرۋدەگى 55 جىلدىق تاريحى بار الماتى قۇرىلىس-تەحنيكالىق كوللەدجى ەكونوميكانىڭ قۇرىلىس، جيھاز، ەنەرگەتيكا، كولىك سالالارىندا بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋدا جانە قايتا دايارلاۋدا ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىن ساپالى ۇسىنىپ كەلەدى. يننوۆاسيالىق باعىتتارعا باسا كوڭىل ءبولۋ ارقىلى ءبىلىم بەرۋدىڭ جوعارى ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋدە.
كوللەدج 1969 جىلى قۇرىلىس ماماندىقتارى بويىنشا جۇمىسشىلاردى دايارلاۋ ماقساتىندا قۇرىلعان. قازىرگى تاڭدا 8 ماماندىق بويىنشا دايارلايمىز، اتاپ ايتساق، اۆتوموبيل كولىگىنە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، جوندەۋ جانە پايدالانۋ، عيماراتتار مەن قۇرىلىستاردى سالۋ جانە پايدالانۋ، جيھاز ءوندىرىسى، تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق وبەكتىلەرىنىڭ ينجەنەرلىك جۇيەلەرىن مونتاجداۋ جانە پايدالانۋ، ەلەكترومەحانيكالىق جابدىقتارعا تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، جوندەۋ جانە پايدالانۋ، دانەكەرلەۋ ءىسى، جىلجىمايتىن مۇلىكتى باسقارۋ جانە ارحيتەكتۋرا.
كاسىبي مامان تاربيەلەۋدە نەگىزگى باسىمدىقتارعا توقتالساق، ساپالى ءبىلىم بەرەتىن پەداگوگيكالىق كادر، زاماناۋي شەبەرحانالار، الەۋمەتتىك سەرىكتەستەر مەن جۇمىس بەرۋشىلەرمەن تىعىز بايلانىس ورناتىلعان. كوللەدج بازاسىندا شەبەرحانالار ءار ماماندىقتى تەرەڭ يگەرۋ ءۇشىن بارلىق جاعىنان قامتاماسىز ەتىلگەن. وقۋ ورنى تەوريالىق ءبىلىمدى 60% پراكتيكالىق وقىتۋمەن ءتيىمدى ۇيلەستىرە وتىرىپ، دۋالدى وقىتۋدى بەلسەندى تۇردە دامىتادى. وسى ءتاسىلدىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر قاجەتتى كاسىبي داعدىلاردى يگەرىپ، ەڭبەك نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرادى. الەۋمەتتىك سەرىكتەستىكتەرمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتا وتىرىپ، ينۆەستيسيا اكەلۋ ارقىلى كوللەدجىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋدا جۇمىس ۇزدىكسىز جۇرگىزىلۋدە.
ورتا كاسىبي ءبىلىمنىڭ ارتىقشىلىقتارى
– جاس مامانداردى دايارلاۋدا كوللەدجدەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ەرەكشەلىگى قانداي؟
– مامانداردى دايارلاۋدا جوعارى وقۋ ورىندارىنا قاراعاندا ورتا كاسىبي ءبىلىم بەرۋدىڭ ءبىرقاتار ەرەكشەلىكتەرى بار. ءبىراق، ورتا ارنايى ءبىلىم الۋ ودان ارتىق بولماسا، ەش كەم ەمەس. اتاپ ايتار بولساق، ءبىزدىڭ ستۋدەنتتەر 9 سىنىپتان سوڭ ءبىلىم الۋعا كەلەدى. 1-كۋرستا تەوريالىق ساباق پەن پراكتيكالىق ساباق قاتار جۇرەدى. كوللەدجدە 3 جىل وقۋدان كەيىن ءجاسوسپىرىمنىڭ ناقتى ماماندىعى بولادى، ياعني ول بەلگىلى ءبىر سالادا جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قاجەتتى بىلىمدەر مەن داعدىلاردى تولىق مەڭگەرەدى. سونىمەن قاتار، رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق چەمپيوناتتاردا بوي كورسەتىپ، وزدەرىن كاسىبي مامان رەتىندە دايىندايدى.
مىسالى، جىل سايىن ستۋدەنتتەرىمىز WorldSkills بەدەلدى كاسىبي جارىستارىندا جوعارى ناتيجە كورسەتىپ، ءتۇرلى قۇزىرەتتەر بويىنشا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنەدى. وتكەن جىلى «WorldSkills Kazakhstan 2024» IX رەسپۋبليكالىق چەمپيوناتىنا قاتىسىپ ستۋدەنتتەرىمىز التىن، كۇمىس، قولا جانە مەدالون الىپ تولىق كومپلەكت جينادى. «WorldSkills» الەمدىك چەمپيوناتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتىنان ونەر كورسەتكەن ماقتانىشتارىمىز بار. ولار اقش-تىڭ كليۆلەند قالاسىندا «دانەكەرلەۋ ءىسى» قۇزىرەتتىلىگى، گەرمانيانىڭ لار قالاسىندا «سانتەحنيكا جانە جىلىتۋ» قۇزىرەتتىلىكتەرى بويىنشا ونەر كورسەتىپ، الەمنىڭ 10 ۇزدىك شەبەرلەرىنىڭ قاتارىنا كىردى. بۇگىنگى كۇندە ءوز تاڭداۋلارىن جاساپ قالاعان جۇمىس ورىندارىندا قىزمەت ەتۋدە.
پولشادا وتكەن حالىقارالىق «EuroSkills Gdansk 2023» چەمپيوناتىندا كوللەدجىمىزدىڭ ستۋدەنتتەرى ەكى قۇزىرەتتىلىك بويىنشا ءوز شەبەرلىكتەرىن كورسەتتى.
فرانسيادا وتكەن 47ء-شى WorldSkills Lyon-2024 الەمدىك كاسىبي شەبەرلىك چەمپيوناتىنىڭ «قۇرعاق قۇرىلىس جانە سىلاق جۇمىستارى" قۇزىرەتتىلىگى بويىنشا "ۇزدىك مەدالون" يەگەرى 4 كۋرس ستۋدەنتىمىز – پوپوۆ ميحايل اتاندى.
– ستۋدەنتتەردى وقۋ بىتىرگەن سوڭ جۇمىسپەن قامتۋ جاعى قالاي بولىپ جاتىر؟
– تاجىريبەدەن ءوتۋ بارىسىندا ستۋدەنتتەرىمىز ءوندىرىس ورىندارىندا جاقسى كوزگە ءتۇسىپ، كوپ جاعدايدا سول كاسىپورىندا جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىلەدى. الماتى قۇرىلىس-تەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ تۇلەكتەرى بارلىق ماماندىقتار بويىنشا ەڭبەك نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتى جانە سۇرانىسقا يە. گەرمانيانىڭ لار قالاسىندا «سانتەحنيكا جانە جىلىتۋ» قۇزىرەتتىلىگى بويىنشا وتكەن الەم چەمپيوناتىنىڭ قاتىسۋشىلارى گالييەۆ ريشاد جانە ابليكيموۆ راسۋل ءقازىر ءىرى كومپانيادا تەحنيكالىق مامان لاۋازىمىندا تابىستى ەڭبەك ەتۋدە. «دانەكەرلەۋ ءىسى» ماماندىعى بويىنشا كوللەدجدى بىتىرگەن ءبىرقاتار تۇلەكتەرىمىز گەرمانيانىڭ قازاقستانداعى «كرونەس» كومپانياسىندا جۇمىس ىستەيدى. وسىنداي مىسالدار وتە كوپ.
– زامان اعىمىنا ساي دەپ قانداي ماماندىقتاردى اتار ەدىڭىز؟
– زامان مەن عالامنىڭ تۇرلەنۋىنە بايلانىستى ءتۇرلى ماماندىقتار قاتارى بار. بۇگىندە كاسىپتىك-تەحنيكالىق باعىتتاعى ماماندىقتار ۇلكەن سۇرانىسقا يە. مىسالعا الساق، كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ قۇرىلىس سالاسىنا قاراپ، ونىڭ دامۋىنا باعا بەرۋگە بولادى. جىلدار عانا ەمەس، عاسىرلار بويى ادامزاتپەن بىرگە جاساسىپ كەلە جاتقان نىساندار، عيماراتتار بار. سولاردىڭ ءارقايسىسىندا قۇرىلىسشىلاردىڭ، دانەكەرلەۋشىلەردىڭ، تەحنيكالىق مامانداردىڭ، ارحيتەكتورلاردىڭ قولتاڭباسى قالعان. بيىكپەن تالاسقان ءزاۋلىم سارايلاردىڭ كىرپىشىن قالاپ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرمىسىن جاقسارتۋعا سۇبەلى ۇلەس قوسىپ جۇرگەن قۇرىلىس سالاسىنىڭ ماماندارىن قاشاندا زامان اعىمىنا ساي دەپ اتاۋعا بولادى.
– بالانىڭ قابىلەتى مەن يكەمىنە قاراي كاسىپ تاڭداۋدىڭ ماڭىزدىلىعى قانداي؟
– ءار بالانىڭ قابىلەتى مەن قىزىعۋشىلىعىنا سايكەس ماماندىق تاڭداۋ وتە ماڭىزدى. جوعارى ءبىلىم الۋعا ۇمتىلىس دۇرىس بولعانىمەن، ەڭبەكقورلىق پەن ناقتى كاسىبي داعدىلاردى يگەرۋ دە باعالانۋى كەرەك. ورتا كاسىبي ءبىلىمنىڭ ارتىقشىلىقتارىن ءتۇسىنۋ – قوعام ءۇشىن ماڭىزدى. ءار اتا-انا بالامەن اقىلداسا وتىرىپ، ونىڭ يكەمىن، قابىلەتىن ەسكەرىپ ماماندىق تاڭداسا ەكەن دەگەن تىلەگىم بار. ءار وتباسىندا ەڭبەكقور جانە ناعىز مامان بولۋ يدەياسى ناسيحاتتالا وتىرىپ، قوعامدا ەڭبەكقورلىق، كاسىبيلىك سياقتى قاسيەتتەر وتە جوعارى باعالانۋى ءتيىس.
– سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
سۇحباتتاسقان مەرۋەرت رايىم
