جەڭىس قاسىمبەك مىرزانىڭ سوزىنە نازار اۋدارعانىمىزدا جىل باسىنان بەرى ەلوردادا 165 قوعامدىق كەڭىستىك، ياعني، ساياباقتار، گۇلزارلار جانە جەلەكجولدار سالىنىپ، حالىقتىڭ پايدالانۋىنا بەرىلگەنىن بىلدىك.
– استانا قالاسى بويىنشا اۋلالار مەن قوعامدىق كەڭىستىكتەردى اباتتاندىرۋ ماۋسىمى ءوز مارەسىنە جەتتى. بيىل اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلدى. باس-اياعى 165 قوعامدىق كەڭىستىك (ساياباقتار، گۇلزارلار، جەلەكجولدار) جانە اۋلا كەڭىستىگى اباتتاندىرىلدى. سونىمەن قاتار، بۇرىن كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ قۇرىلىسى قاراستىرىلعان 9 ورىنعا گۇلزارلار مەن قوعامدىق كەڭىستىكتەر سالىناتىن بولادى. ماسەلەن، ايتماتوۆ-سىعاناق كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى ۋچاسكەدە 12 قاباتتى كوپفۋنكسيونالدى كەشەننىڭ ورنىنا گۇلزار سالىندى. ال ر.باعلانوۆا كوشەسى مەن تۇران داڭعىلىنىڭ قيىلىسىندا جەكە قۇرىلىس سالۋشى تۇرعىن ءۇي كەشەنىن سالۋدى جوسپارلاعان. ناتيجەسىندە بۇل ۋچاسكەدە ينۆەستورمەن بىرگە قوعامدىق كەڭىستىك بوي كوتەردى.
كۇمىسبەكوۆ كوشەسى، 7/1 مەكەنجايىنداعى ەسكى گاراجداردىڭ ورنىنا قالا تۇرعىندارى ءۇشىن ىڭعايلى ءارى ءقاۋىپسىز ورىن جاسالدى. اۋماعى اباتتاندىرىلىپ، اعاش وتىرعىزىلدى. ال كوكتوبە، 5 مەكەنجايىندا بوس جەردىڭ ورنىنا سپورت-ويىن ايماعى سالىندى.
سول سياقتى قالادا ق.مۇڭايتپاسوۆ پەن بەيبىتشىلىك كوشەلەرىنىڭ بويىندا جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان بىرنەشە پرومەناد اشىلىپ، «اممان» جانە «ابىلاي حان» كوپىرلەرىنىڭ استىندا جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلدەرى جاسالدى. ولار اقبۇلاق وزەنىنىڭ بويىنداعى ساياباق كلاستەرلەرىن بىرىكتىردىك. ورتالىق جاعالاۋداعى تاريحي كوشەلەر جاڭارىپ، «جۋرناليستەر اللەياسى»، سالتانات قاقپاسىنىڭ جانىنداعى گۇلزار، ش.ءۋاليحانوۆ كوشەسىندەگى كراۆسوۆ كوشەسىنەن س.سەيفۋللين كوشەسىنە دەيىنگى جاياۋ جۇرگىنشىلەر كەڭىستىگى اباتتاندىرىلدى، – دەدى استانا قالاسى اكىمى جەڭىس قاسىمبەك.
ماڭىزدى جارعىدا بارلىق ينستانسيالار قامتىلعان. ونىڭ ىشىندە ونەركاسىپتىك جانە كوممەرسيالىق وبەكتىلەر، تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى، ساۋدا جانە بيزنەس-ورتالىقتار وكىلدەرى تاراپىنان ساپالى كوگالداندىرۋ جانە وسى سالاداعى ماسەلەلەرگە ەرەكشە نازار اۋدارۋ ماسەلەسى تولىق قامتىلعان دەسە دە بولادى. قۇجاتتا كوگالداندىرۋ جۇمىسىنا ەرەجەلەر، تالاپتار، نورمالار مەن ۇسىنىستار جازىلادى.
– مۇنداي قۇجات كوگالداندىرۋ جوسپارىن جۇيەلەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ، كوشەلەر مەن كۆارتالداردى، ىشكى اۋلا كەڭىستىكتەرىن كوگالداندىرۋ بويىنشا ستراتەگيالىق كوزقاراستى قالىپتاستىرادى. ءبىز وزىق تاجىريبەلەردىڭ ءبارىن زەرتتەدىك، ەندى ونى قولدانىسقا ەنگىزگىمىز كەلەدى. ءبىز ديزاينەرلەرگە، قۇرىلىس سالۋشىلارعا، كوممەرسيالىق، ونەركاسىپتىك نىساندارعا ماڭىزدى قۇجاتتى باسشىلىققا الۋىن تاپسىرىپ وتىرعان جايىمىز بار. ايتالىق، ءقازىر قالادا ونەركاسىپتىك نىسانداردان ەڭ ۇلكەن ەميسسيا بار، ءبىراق وندا كوگالداندىرۋدىڭ ساپاسى جوق. سوندىقتان ونەركاسىپ نىساندارىنىڭ دا كوگالداندىرۋعا بەلسەندى ارالاسۋى ماڭىزدى، – دەدى ۋربانيستيكا ورتالىعىنىڭ باسشىسى ەلنار بازىكەن.
ونىڭ ايتۋىنشا، كوپتەگەن قۇرىلىس سالۋشىلار اباتتاندىرۋعا كوڭىل بولمەي، ءوز نىساندارىن تاپسىرۋعا عانا اسىعادى. ال جارعى بۇل جۇمىستى كوگالداندىرۋ تۇرعىسىنان رەتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ونەركاسىپتىك، سونداي-اق ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق نىساندارعا – ۆوكزالدارعا، اۋەجايلارعا قاتىستى بار.
– بيىل ءبىر ميلليوننان استام جاسىل كەڭىستىك وتىرعىزىلدى. ونىڭ ىشىندە 100 مىڭ جاسىل جەلەكتى ءبىزدىڭ قۇرىلىس سالۋشىلار وتىرعىزدى. ءبىز قالانىڭ كوگالداندىرۋ جۇمىسىن جۇيەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن جارعى قابىلداۋدى جانە كەلەسى جىلى بۇل كورسەتكىشتى ودان ءارى ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. قالادا ميلليوننان استام جاسىل جەلەك وتىرعىزۋعا تىرىسامىز، – دەدى ەلنار بازىكەن. ايتپاقشى، استانا قالاسىن كوگالداندىرۋ بويىنشا ۇسىنىستار مەن يدەيالاردى تۇرعىندار ۋربانيستيكا ورتالىعىنىڭ centerofurbanism@gmail.com پوشتاسىنا جىبەرە الادى. بۇدان كەيىن ۇسىنىستار وڭدەلىپ، ەسكەرىلەدى.
استانانى كوگالداندىرۋ جارعىسى كوگالداندىرۋدىڭ جالپى ستراتەگياسىن قامتيتىن ەرەجەلەر مەن ۇسىنىستار جيناعى بولاتىنى ءسوزسىز. قۇجات اياسىندا جاسىل جەلەكتەر، سۋارۋ جۇيەلەرىمەن جانە كۇتىم جۇمىستارىمەن قامتاماسىز ەتۋ، اعاشتار سانى بويىنشا رەگلامەنت ءبارى تايعا تاڭبا باسقانداي كورسەتىلەتىن بولادى. ءدال وسىندا ماڭىزدى قۇجات ەلىمىزدەگى بارلىق قالالارعا كەرەك دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى. ويتكەنى كوپ قالالاردا كوكتەمدە اعاش كوشەتتەرىن مەملەكەت قارجىسىن ءبولىپ وتىرعىزادى. ال كەيىننەن جاسىل جەلەككە ءتيىستى كۇتىم جاسالىنباي قۋراپ قالاتىنىن بىلەمىز. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا استانانىڭ كوگالداندىرۋ جارعىسى ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى ىس-تاجىريبە بولايىن دەپ تۇر.
بيىلعى ستاتيستيكالىق دەرەكتەرگە نازار اۋدارساق، استانادا قۇرىلىس سالۋشىلار جاسىل جەلەكتەردى وتىرعىزۋ ءىسىن 2،5 ەسەگە ۇلعايتقانىن بايقايمىز. وسىلايشا ەلوردادا 100 000-نان استام جاسىل جەلەك وتىرعىزىلدى.
ماماندار استانا قالاسىنىڭ جاسىل جەلەكتەرىنە تۇگەندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ەلوردانىڭ ءبىر تۇرعىنىنا كوگالداندىرۋ الاڭى 14 شارشى/مەتردى قۇرايتىنىن انىقتاپتى. اكىمدىك الداعى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىشتى بىرنەشە جىل ىشىندە 19 شارشى مەترگە دەيىن جەتكىزىپ، استانانى جاسىل قالاعا اينالدىرۋدى كوزدەپ وتىر.
