2019 جىلى 19 ناۋرىزدا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ رەسپۋبليكالىق تەلەارنالاردىڭ تىكەلەي ەفيرىندە xالىققا ماڭىزدى جولداۋ جاساپ، مەرزىمىنەن بۇرىن قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ وكىلەتتىگىن توقتاتاتىنى تۋرالى حابارلاعان بولاتىن. وسىلايشا، باسشىلىق پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى قاسىم-جومارت توقايەۆقا وتەدى. بۇگىندە ونىڭ مەملەكەت باسشىسى بولىپ سايلانعانىنا 5 جىلعا تاياپ قالدى. ال 2022 جىلى 20 قاراشادا وتكەن سايلاۋ ناتيجەسىندە ول 81 پايىزدان ارتىق داۋىس جيناپ، جەڭىسكە جەتەدى. ناتيجەسىندە قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پرەزيدەنت لاۋازىمىنداعى جاڭا 7 جىلدىق وكىلەتى باستالادى.
ەندەشە قازاقستاننىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى 5 جىلدا نە تىندىردى؟ ەلدە نە وزگەردى؟ بۇل تۋرالى Dalanews.kz اگەنتتىگى ساياساتتانۋشى دوس كوشىمنىڭ پىكىرىن سۇرادى. ول مەملەكەت باسشىلارىنىڭ ارەكەتىنە ساياسي باعاسىن بەردى.
ساياساتتانۋشىنىڭ پىكىرىنشە، توقايەۆ بيلىكتە توبە كورسەتكەلى ايتارلىقتاي ساياسي وزگەرىس ورىن الماعان. ءتىپتى قازىرگى تاڭدا "جاڭا قازاقستاننىڭ" اۋىلى الىس ەكەنىن العا تارتادى.
"ءوز باسىم ەشقانداي وزگەشەلىك كورىپ جاتقانىم جوق. تەك ءبىر نارسە وزگەرە مە دەگەن ءۇمىت بار. كەز كەلگەن جاڭا پرەزيدەنت كەلگەندە مىندەتتى تۇردە ءۇمىت بولادى. ءبىراق 5 جىل ىشىندە ساياسي نە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق باعىتتا ەرەكشەلىك بولمادى. سوندىقتان ءالى جاڭا قازاقستانعا وتكەنىمىز جوق"، - دەيدى دوس كوشىم.
ايتۋىنشا، توقايەۆتىڭ ۇستانىمى نازاربايەۆ جۇيەسىمەن ەتەنە جاقىن. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسى تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ جولىن جالعاۋ ماقساتىندا جۇمىسىن جالعاستىرا بەرمەك.
"توقايەۆ نازاربايەۆتىڭ ورنىن باستى جانە باسامىن دەپ ايتتى. سول نازاربايەۆ جۇمىسىنىڭ ساباقتاستىعى دەگەن ءسوزدى وتە ءجيى قايتالادى. ساباقتاستىق دەگەنىمىز سونىڭ جولىن جالعاستىرۋشى دەگەن ءسوز. 2019 جىلى سايلاۋعا تۇسكەندە سايلاۋ الدى باعدارلاماسىندا العا قويعان ماقساتىنىڭ ىشىندە "نازاربايەۆ مودەلى" دەگەن ءسوزدى ايتتى. ياعني، وسى جولدى جالعاستىراتىنىن جەتكىزدى. سوندىقتان ءوزىنىڭ الدىعا قويعان ماقسات-مۇددەسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتىر دەپ ويلايمىن. نەگىزگى ماقساتى – سول جۇيەنى ساقتاپ قالۋ. سول بيلىكتىڭ ءتۇرىن، اكىمشىلدىك-امىرشىلدىك جۇيەنى ساقتاپ قالۋ باعىتىنداعى جۇمىستى جالعاستىرىپ جاتىر"، - دەيدى ول.
ساياساتتانۋشى "ەسكى قازاقستانعا" قارسى ۇستانىمدار ءجيى ايتىلعانىمەن، ءىس جۇزىندە ونى وزگەرتەتىن ناقتى قادامداردىڭ اقساپ تۇرعانىن باسا ايتتى.
"ءيا، توقايەۆتىڭ ايتقان سوزدەرىنىڭ ءبارى جاقسى. قۇرىلتايدا ياكي حالىققا جولداۋ جاساسىن ناقتى ءارى ءدوپ باسىپ بەلگىلى ءبىر پروبلەمالاردى كورسەتە بىلەدى. ءبىراق ونىڭ جۇزەگە اسىپ جاتقانى شامالى، ءتىپتى جوق دەپ ايتۋعا بولادى. ونىڭ سەبەبىن مەن ءالى بىلمەيمىن. بىرەۋلەر قالىپتاسىپ قالعان بيلىك ونىڭ ايتقانىن جۇزەگە اسىرعىسى كەلمەيدى دەيدى. الايدا مەنىڭ ويىمشا، توقايەۆتىڭ ءوزى دە اسا وزگەرتۋگە قۇلىقتى ەمەس دەپ ويلايمىن"، - دەيدى دوس كوشىم.
وسى تۇستا ول توقايەۆتىڭ داۋىرىندە "جاڭا قازاقستان" ورنامايتىنىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، ەلىمىز "ۇراندار" كەزەڭىنە اياق باستى.
"توقايەۆتىڭ كەزىندە "جاڭا قازاقستان" ورنامايدى. ءيا، ەندى ول ۇران عوي. "ادىلەتتى قازاقستان"، "تىڭدايتىن ۇكىمەت"، "جاڭا قازاقستان" دەگەن بۇل ۇراندىق دەڭگەيدەگى يدەولوگيالىق شتامپ. مۇنداي سوزدەردى كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە دە، باسقا ەلدەردە دە قولدانىلىپ كەلدى. ءبىراق مەنىڭ ويىمشا، "جاڭا قازاقستان" دەگەنىمىز نە؟ ونىڭ قانداي شارتتارى بار؟ قانداي وزگەرىس بولعاندا "جاڭا قازاقستان" ورنايدى دەپ ايتا الامىز؟ دەگەن سۇراقتاردى توقايەۆقا ەشكىم قويىپ وتىرعان جوق. دەمەك ارى قاراي ەشقانداي ساياسي ءوربۋ بولمايدى. ياعني، وسى اكىمشىلدىك-امىرشىلدىك جۇيە ءالى دە جالعاسادى. سەبەبى جاڭا توپ كەلگەن جوق. جاڭا باعىتتاعى ساياسي كۇش جوق جانە ونى كورە الماي وتىرمىز. ءبارى بۇرىنعى بيلىكتەگى ادامدار. ءبىرىنىڭ ورنىن ءبىرى اۋىستىردى. ۇكىمەت اۋىستى، پارتيالار بولدى دەگەن سوزدەر عانا. ءبىراق ولاردىڭ ءبارى سول بۇرىنعى ادامدار. بۇرىنعى پارتيالار. تەك اتتارىن اۋىستىرادى. بىرەۋى "نۇر وتان"، بىرەۋى "امانات" بولادى. "رەسپۋبليكا" دەگەن پارتيا قۇرىلدى. ولار نە ىستەپ جاتىر – بۇل تۋرادى ەشكىم بىلمەيدى. قىسقاسى، ءبىز ۇراندار كەزەڭىنە وتكەن سياقتىمىز. ال ساياسي قادام قاي ۋاقىتتا جاسالادى؟ ساياسي باعىت قانداي دا ءبىر ساياسي كۇش كەلگەندە جاسالادى. ونداي ساياسي كۇش ءقازىر جوق. وپپوزيسيا مۇلدەم جوق. ونى وزدەرىڭىزدە كورىپ وتىرعان شىعارسىزدار. وپپوزيسيالىق باعىتتاعى توپتار دا جوق. ءيا، وپپوزياسيالىق جەكە ادامدار، جەكە وي-پىكىر بار. ولار ءارقاشان بولادى. ءبىراق وپپوزيسيالىق ساياسي كۇش بولماعاننان كەيىن ولاردىڭ ايتقانى سول كۇيىنشە قالادى"، - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ساياساتتانۋشى.
ەسكە سالايىق، نازاربايەۆ 1989 جىلدان بەرى بيلىكتە توبە كورسەتتى. ناقتىراق ايتساق،1990 جىلى 24 ساۋىردە قازاق كسر-نىڭ جوعارعى كەڭەسى پرەزيدەنت لاۋازىمىن بەكىتتى. ەل باسشىلىعىنا جوعارعى كەڭەس نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى سايلادى. بۇل ۋاقىتتا نازاربايەۆ قازاق كسر كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى قىزمەتىندە 1989 جىلدىڭ 22 ماۋسىمىنان مەملەكەتتى باسقارىپ وتىرعان ەدى. 1991 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىندا ەلدە تۇڭعىش رەت جالپىحالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى لاۋازىمىنا جالعىز ۇمىتكەر نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 98،78% داۋىس جينادى.
