وتكەن اپتادا قازاق ابىشىنەن – ءابىش كەكىلبايەۆتان ايىرىلدى. 76 جاسقا قاراعان شاعىندا زاڭعار جازۋشىمىز باقيلىق بولدى. سانالى عۇمىرىن ۇلت رۋحانياتىنىڭ كەمەلدەنۋىنە، تۇلەۋىنە، قازاقتىڭ ەل قاتارلى ەل بولۋىنا ارناعان حاس قالامگەردى ارۋلاپ جەر قوينىنا تاپسىردىق. ەل بولىپ ۇلى تۇلعامىزدان ايىرىلعانىمىزدى ايتىپ جاتتىق. ءبىراق...
قازاق ۇلىلارىنان ايىرىلىپ جاتىر. جۋىق جىلدارى مارعاسقالارىمىزدىڭ بۋىنى – كىلەڭ كوريفەيلەر و دۇنيەلىك بولدى. قادىر ءمىرزا-الى، تۇمانباي مولداعالييەۆ، ءازىلحان نۇرشايىقوۆ، قاليحان ىسقاق سەكىلدى بىرەگەيلەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەتتى. تاعدىرى تارعالاڭدا وتكەن تالاسبەك اسەمقۇلوۆ پەن ءامىرحان بالقىبەكتى، ديداحمەت ءاشىمحاندى جەر قوينىنا تاپسىرعانىمىز كۇنى كەشە سەكىلدى سەزىلەدى. «ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان» وسىناۋ شوعىردى ويلاعاندا، ەندىگى ءتىرى كلاسسيكتەرىمىزدى قادىرلەي الساق بولار ەدى دەگەن وي كەشەتىنبىز. وعان ۋاقىت شىركىن توقتار ما؟ ۇلتقا اقساقالدىق ءسوز ارنار تۇلعالار ازايىپ بارادى. بارى ءۇنسىز!.. كەزەك كۇتىپ، جاعادا تۇر...
ەسىمىزدى جيناپ ۇلگەرمەي، بىرىنەن سوڭ ءبىرى اتتانىپ كەتە باردى.
قايتىس بولارىنان بىرەر كۇن بۇرىن قاسقا ماڭدايى جارقىراپ، «قاتەپتى قارا نارداي» تۇلعاسىن ەكراننان كورگەندە، ءابىش كەكىلبايەۆتاي كەنەنىمىزدىڭ بارلىعىنا شۇكىرلىك ەتكەن ەدىك.
سول كەنەنىمىز كەلمەس ساپارعا كەتكەنىن ەستىگەندە ءوز قۇلاعىمىزعا ءوزىمىز سەنبەدىك. «الەۋمەتتىك جەلى» قارالى حاباردان كورىنبەي كەتتى. نەگىزىنەن اقىن-جازۋشى، جۋرناليستەر قاۋىمى ءابىش كەكىلبايەۆتىڭ ءبولمىس-بىتىمى تۋرالى كەڭىنەن تولعاپ، بىر-بىرىنە كوڭىل ايتۋمەن بولدى. تەك رەسمي اقپاراتتارعا قاراپ، كوڭىلىمىز جارىم بولعانىن نەسىن جاسىرالىق.
[caption id="attachment_12772" align="alignleft" width="260"]
ءابىش كەكىلبايەۆ[/caption]
ءابىش كەكىلبايەۆتىڭ قازاسى قاتارداعى قازا ەمەس. ءيا، كەكىلبايەۆ اۋلەتىنە رەسمي بيلىك وكىلدەرى دە كوڭىل ايتتى. ءتىپتى، پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ ءوزى ارنايى وتباسىنا كىرىپ، قازالارىمەن ورتاقتاسىپ قايتقانى تۋرالى دا وقىدىق. ءبىزدى «اتتەگەن-اي» دەگىزگەنى «قازاقستان»، «حابار» سەكىلدى مەملەكەتتىك تەلەارنالاردىڭ ۇلى تۇلعامەن قوشتاسۋ تۋرالى اقپاراتتى وزگە جاڭالىقتاردىڭ ەڭ سوڭىنان بەرگەنى بولدى. كۇندەلىكتى حابارلاردا رۋحاني ماتەريالداردى وزگە جاڭالىقتاردان كەيىن كورسەتەتى داعدىلارى بولاتىن. بۇل جولى دا ءسويتتى. «سپورت» تۋرالى جاڭالىقتاردىڭ قاتارىنا قوستى. وزگە-وزگە، ءابىش كەكىلبايەۆ بۇل كەمەرگە سىيمايتىن تۇلعا ەدى. سۇسى دا، مىسى دا باسىم دارابوزدى ءبىز نەگە ءتيىستى دەڭگەيدە شىعارىپ سالا المادىق؟ «ۇلتتىق پانتەونعا» جەرلەنگەنىن ايتپاي-اق قويىڭىز، ءابىشتىڭ ءقادىرى ول ولشەممەن بىتپەيدى.
بىلتىر گارسيا ماركەس قايتىس بولعاندا، كولۋمبيا نە ىستەپ ەدى؟! بۇكىل ەل بولىپ ازا تۇتىپ، كۇڭىرەنگەن جوق پا ەدى؟! مەملەكەتتىك تەلەارنالارى دىر-دۋماندى ازايتىپ، ازالى حاباردى الەمگە ەستىرتپەپ پە ەدى؟! پرەزيدەنتىنىڭ ءوزى بۇكىل الەم الدىندا كوڭىل ايتىپ، ۇلى قۇندىلىعىنان ايىرىلعانىن باسىن ءيىپ مويىنداماپ پا ەدى؟.. ءبىزدىڭ پرەزيدەنت تەلەارنالاردان ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋعا، ءابىشتى جوقتاماسا دا، قۇرمەت بىلدىرۋگە ءتيىس ەدى... قارالى قوشتاسۋعا كەلسە، تىپتەن ورىندى بولار ەدى-اۋ... كولۋمبيا ءۇشىن گ. ماركەس قانداي بولسا، ءبىز ءۇشىن ءابىش سونداي تۇلعا!
ۇلت قۋانا دا، قايعىرا دا ءبىلۋى كەرەك. ءبىز ءۇشىن ءابىش ەكى تۋمايتىن تۇلعا. ونىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى سان حابار جازىپ، سان رەت تولعاتقانمەن، ناقتى باعاسىن بەرە الۋىمىز قيىن. ۇلى مۇحتار اۋەزوۆ قايتىس بولعاندا قادىر ءمىرزا-الى: «ۇلكەن ەكەن عوي قاشاندا، كىشكەنە ەلدىڭ قايعىسى» دەپ تولعاعان ەكەن. اۋەزوۆ قايتپاس ساپارعا اتتانعاندا ۇلت بولىپ كۇڭىرەنگەن دەسەدى بۇكىل قازاق. ال ءابىشتىڭ قازاسىنا تەك «الەۋمەتتىك جەلىدە» ەمەس، شىن ومىردە كۇيزەلە الدىق پا؟ جوق!
[caption id="attachment_12773" align="alignright" width="255"]
گ. ماركەس[/caption]
كۇيزەلسەك، مەملەكەتتىك تۋدى تومەن ءتۇسىرىپ، ازا تۇتار ەدىك. ۇلت بولىپ، مەملەكەت بولىپ. ىردۋ-دىردۋدى ازايتىپ، تەلەارنالاردا ويلامدى اڭگىمەلەر وربىتەر ەدىك. قايرات نۇرتاستىڭ كەشى تۋرالى بىتپەس اڭگىمەنى قوڭىرسىتپاي، ءابىشتىڭ ماڭگىلىك مۇراسى تۋرالى كەلەلى كەڭەس قۇرار ەدىك. بىردەن ءبىر ۇلتتىق ارنانىڭ ءوزى «قايراتتىڭ كەشىن تىكەلەي ەفيردەن» كورسەتكەندەرىن «بۇرىن-سوڭدى بولماعان» جاڭالىق دەپ جار سالۋمەن بولدى. بىلتىر گارسيا ماركەس قايتىس بولعاندا، كولۋمبيا نە ىستەپ ەدى؟! بۇكىل ەل بولىپ ازا تۇتىپ، كۇڭىرەنگەن جوق پا ەدى؟! مەملەكەتتىك تەلەارنالارى دىر-دۋماندى ازايتىپ، ازالى حاباردى الەمگە ەستىرتپەپ پە ەدى؟! پرەزيدەنتىنىڭ ءوزى بۇكىل الەم الدىندا كوڭىل ايتىپ، ۇلى قۇندىلىعىنان ايىرىلعانىن باسىن ءيىپ مويىنداماپ پا ەدى؟.. ءبىزدىڭ پرەزيدەنت تەلەارنالاردان ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋعا، ءابىشتى جوقتاماسا دا، قۇرمەت بىلدىرۋگە ءتيىس ەدى... قارالى قوشتاسۋعا كەلسە، تىپتەن ورىندى بولار ەدى-اۋ... كولۋمبيا ءۇشىن گ. ماركەس قانداي بولسا، ءبىز ءۇشىن ءابىش سونداي تۇلعا! گارسيانى الەم تانىسا، ءابىشتى التى الاش، تۇركى جۇراعاتى تۇگەل بىلەدى. «شىڭىراۋ»، «اڭىزدىڭ اقىرى»، «حانشا داريا حيكاياسى» سەكىلدى ولمەس تۋىندىلارى قازاق رۋحانياتى ءۇشىن ەمەس، الەم ادەبيەتى ءۇشىن دە ماڭىزىن جوعالتپاس قۇندىلىقتار. تەك سونىڭ ءقادىرىن بىلە الساق...
ءبىز ءقازىر كىشكەنە حالىق ەمەسپىز. ءوز ەركىمىز وزىمىزگە تيگەن ەگەمەن ەلمىز! ءبىز ءابىشتى جوقتاساق، ول ءۇشىن ەمەس، ءوزىمىز ءۇشىن، بۇگىنگى اقشادان وزگەگە باس اۋىرتۋدان قالىپ بارا جاتقان قوعامنىڭ ەسىن جيعىزىپ، ۇلت ەكەنىمىزدى سەزىنۋ ءۇشىن جوقتاۋعا ءتيىسپىز! ءابىش اقساقالعا ەندى ءبىزدىڭ وتىرىك ەڭىرەگەنىمىزدىڭ سوقىر تيىندىق كەرەگى جوق...
ءبىز قايعىرا المايتىن كەپكە تۇستىك. ءبىزدىڭ قايعىمىزدىڭ ءوزى وتىرىككە، ۇرانعا اينالىپتى. قۋانۋ، شاتتانۋ، ۇرانداتۋ – بۇلار وتىرىك پەن كولگىرلىككە جاقىن سەزىمدەر ونسىز دا. ال شىن قايعىرۋدا جاساندىلىق بولماۋشى ەدى.
ءبىز ۇمىتشاق حالىققا اينالدىق. بۇگىنگىنى ەرتەڭ ۇمىتىپ، قارا جەردىڭ ءوزى شىداس بەرمەس قاسىرەتتەرىمىزدى ەستەن شىعارىپ، دىر-دۋمانعا تولى دۇنيەگە تەز ۇيرەنەتىن بولدىق. جاقسىلىق پا؟! بىلمەيمىن...
قوش بول، ۇلتتىڭ ۇلى بايلىعى!.. ءبىز كىمنەن ايىرىلعانىمىزدى ءالى-اق تۇسىنەتىن بولامىز!..
«قالا مەن دالا»
