Ótken aptada qazaq Ábishinen – Ábish Kekilbaevtan aıyryldy. 76 jasqa qaraǵan shaǵynda zańǵar jazýshymyz baqılyq boldy. Sanaly ǵumyryn ult rýhanıatynyń kemeldenýine, túleýine, qazaqtyń el qatarly el bolýyna arnaǵan has qalamgerdi arýlap jer qoınyna tapsyrdyq. El bolyp uly tulǵamyzdan aıyrylǵanymyzdy aıtyp jattyq. Biraq...
Qazaq ulylarynan aıyrylyp jatyr. Jýyq jyldary marǵasqalarymyzdyń býyny – kileń korıfeıler o dúnıelik boldy. Qadyr Myrza-Áli, Tumanbaı Moldaǵalıev, Ázilhan Nurshaıyqov, Qalıhan Ysqaq sekildi biregeıler birinen soń biri ketti. Taǵdyry tarǵalańda ótken Talasbek Ásemqulov pen Ámirhan Balqybekti, Dıdahmet Áshimhandy jer qoınyna tapsyrǵanymyz kúni keshe sekildi seziledi. «Ólmeıtuǵyn artyna sóz qaldyrǵan» osynaý shoǵyrdy oılaǵanda, endigi tiri klasıkterimizdi qadirleı alsaq bolar edi degen oı keshetinbiz. Oǵan ýaqyt shirkin toqtar ma? Ultqa aqsaqaldyq sóz arnar tulǵalar azaıyp barady. Bary únsiz!.. Kezek kútip, jaǵada tur...
Esimizdi jınap úlgermeı, birinen soń biri attanyp kete bardy.
Qaıtys bolarynan birer kún buryn qasqa mańdaıy jarqyrap, «qatepti qara nardaı» tulǵasyn ekrannan kórgende, Ábish Kekilbaevtaı kenenimizdiń barlyǵyna shúkirlik etken edik.
Sol kenenimiz kelmes saparǵa ketkenin estigende óz qulaǵymyzǵa ózimiz senbedik. «Áleýmettik jeli» qaraly habardan kórinbeı ketti. Negizinen aqyn-jazýshy, jýrnalıser qaýymy Ábish Kekilbaevtyń bolmys-bitimi týraly keńinen tolǵap, bir-birine kóńil aıtýmen boldy. Tek resmı aqparattarǵa qarap, kóńilimiz jarym bolǵanyn nesin jasyralyq.
[caption id="attachment_12772" align="alignleft" width="260"]
Ábish Kekilbaev[/caption]
Ábish Kekilbaevtyń qazasy qatardaǵy qaza emes. Iá, Kekilbaev áýletine resmı bılik ókilderi de kóńil aıtty. Tipti, Prezıdent Nazarbaevtyń ózi arnaıy otbasyna kirip, qazalarymen ortaqtasyp qaıtqany týraly da oqydyq. Bizdi «áttegen-aı» degizgeni «Qazaqstan», «Habar» sekildi memlekettik telearnalardyń uly tulǵamen qoshtasý týraly aqparatty ózge jańalyqtardyń eń sońynan bergeni boldy. Kúndelikti habarlarda rýhanı materıaldardy ózge jańalyqtardan keıin kórseteti daǵdylary bolatyn. Bul joly da sóıtti. «Sport» týraly jańalyqtardyń qataryna qosty. Ózge-ózge, Ábish Kekilbaev bul kemerge syımaıtyn tulǵa edi. Susy da, mysy da basym darabozdy biz nege tıisti deńgeıde shyǵaryp sala almadyq? «Ulttyq panteonǵa» jerlengenin aıtpaı-aq qoıyńyz, Ábishtiń qadiri ol ólshemmen bitpeıdi.
Byltyr Garsıa Markes qaıtys bolǵanda, Kolýmbıa ne istep edi?! Búkil el bolyp aza tutyp, kúńirengen joq pa edi?! Memlekettik telearnalary dyr-dýmandy azaıtyp, azaly habardy álemge estirtpep pe edi?! Prezıdentiniń ózi búkil álem aldynda kóńil aıtyp, uly qundylyǵynan aıyrylǵanyn basyn ıip moıyndamap pa edi?.. Bizdiń Prezıdent telearnalardan bir aýyz sóz aıtýǵa, Ábishti joqtamasa da, qurmet bildirýge tıis edi... Qaraly qoshtasýǵa kelse, tipten oryndy bolar edi-aý... Kolýmbıa úshin G. Markes qandaı bolsa, biz úshin Ábish sondaı tulǵa!
Ult qýana da, qaıǵyra da bilýi kerek. Biz úshin Ábish eki týmaıtyn tulǵa. Onyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly san habar jazyp, san ret tolǵatqanmen, naqty baǵasyn bere alýymyz qıyn. Uly Muhtar Áýezov qaıtys bolǵanda Qadyr Myrza-Áli: «Úlken eken ǵoı qashanda, Kishkene eldiń qaıǵysy» dep tolǵaǵan eken. Áýezov qaıtpas saparǵa attanǵanda ult bolyp kúńirengen desedi búkil qazaq. Al Ábishtiń qazasyna tek «Áleýmettik jelide» emes, shyn ómirde kúızele aldyq pa? Joq!
[caption id="attachment_12773" align="alignright" width="255"]
G. Markes[/caption]
Kúızelsek, memlekettik týdy tómen túsirip, aza tutar edik. Ult bolyp, memleket bolyp. Yrdý-dyrdýdy azaıtyp, telearnalarda oılamdy áńgimeler órbiter edik. Qaırat Nurtastyń keshi týraly bitpes áńgimeni qońyrsytpaı, Ábishtiń máńgilik murasy týraly keleli keńes qurar edik. Birden bir ulttyq arnanyń ózi «Qaırattyń keshin tikeleı efırden» kórsetkenderin «buryn-sońdy bolmaǵan» jańalyq dep jar salýmen boldy. Byltyr Garsıa Markes qaıtys bolǵanda, Kolýmbıa ne istep edi?! Búkil el bolyp aza tutyp, kúńirengen joq pa edi?! Memlekettik telearnalary dyr-dýmandy azaıtyp, azaly habardy álemge estirtpep pe edi?! Prezıdentiniń ózi búkil álem aldynda kóńil aıtyp, uly qundylyǵynan aıyrylǵanyn basyn ıip moıyndamap pa edi?.. Bizdiń Prezıdent telearnalardan bir aýyz sóz aıtýǵa, Ábishti joqtamasa da, qurmet bildirýge tıis edi... Qaraly qoshtasýǵa kelse, tipten oryndy bolar edi-aý... Kolýmbıa úshin G. Markes qandaı bolsa, biz úshin Ábish sondaı tulǵa! Garsıany álem tanysa, Ábishti alty alash, túrki juraǵaty túgel biledi. «Shyńyraý», «Ańyzdyń aqyry», «Hansha Darıa hıkaıasy» sekildi ólmes týyndylary qazaq rýhanıaty úshin emes, álem ádebıeti úshin de mańyzyn joǵaltpas qundylyqtar. Tek sonyń qadirin bile alsaq...
Biz qazir kishkene halyq emespiz. Óz erkimiz ózimizge tıgen egemen elmiz! Biz Ábishti joqtasaq, ol úshin emes, ózimiz úshin, búgingi aqshadan ózgege bas aýyrtýdan qalyp bara jatqan qoǵamnyń esin jıǵyzyp, ult ekenimizdi seziný úshin joqtaýǵa tıispiz! Ábish aqsaqalǵa endi bizdiń ótirik eńiregenimizdiń soqyr tıyndyq keregi joq...
Biz qaıǵyra almaıtyn kepke tústik. Bizdiń qaıǵymyzdyń ózi ótirikke, uranǵa aınalypty. Qýaný, shattaný, urandatý – bular ótirik pen kólgirlikke jaqyn sezimder onsyz da. Al shyn qaıǵyrýda jasandylyq bolmaýshy edi.
Biz umytshaq halyqqa aınaldyq. Búgingini erteń umytyp, qara jerdiń ózi shydas bermes qasiretterimizdi esten shyǵaryp, dyr-dýmanǵa toly dúnıege tez úırenetin boldyq. Jaqsylyq pa?! Bilmeımin...
Qosh bol, Ulttyń uly baılyǵy!.. Biz kimnen aıyrylǵanymyzdy áli-aq túsinetin bolamyz!..
«Qala men Dala»
