بۇگىن مەن الماتتى قالاسى سوتىنىڭ ازاماتتىق ىستەر جونىندەگى سوت القاسىنا ب.بايبەكتىڭ ار-نامىسىن، ابىرويىن جانە ىسكەرلىك بەدەلىن قورعاۋ جونىندە ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆاعا قارسى تالاپ-ارىزى بويىنشا اۋداندىق سوتتىڭ شەشىمىنە بەرىلگەن اپەللياسيالىق شاعىمعا پىكىر (قارسىلىق) ەنگىزدىم.

وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، سوت جاۋاپكەرلەر تاراتقان مالىمەتتەردى ب.بايبەكتىڭ ار-نامىسى، ابىرويى جانە ىسكەرلىك بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەدى ءارى شىندىققا سايكەس كەلمەيدى دەپ تاپتى جانە ولاردى تەرىستەي وتىرىپ، ءتيىستى بەينەماتەريالداردى ءوشىرۋدى مىندەتتەگەن بولاتىن.

سوت وتىرىسى ب ا ق وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ونلاين رەجيمدە اشىق ءارى جاريا تۇردە ءوتتى. سونىمەن قاتار، مەن سوت پروسەسىنە قاتىستى بارلىق قۇجاتتاردى كوپشىلىككە ۋاقتىلى ۇسىنىپ، ەگجەي-تەگجەيلى حاباردار ەتىپ وتىردىم.

اپەللياسيالىق شاعىم جانە وعان مەنىڭ پىكىرىم تۋرالى توقتالىپ وتەيىن.

ب.بايبەكتىڭ ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆاعا قارسى تالاپ-ارىزى بويىنشا شىعارىلعان سوت اكتىسى زاڭدى جانە تولىقتاي نەگىزدى. ال اپەللياسيالىق شاعىمدا كەلتىرىلگەن دالەلدەر مۇلدەم نەگىزسىز.

اتاپ ايتقاندا، اپپەلياسيالىق شاعىم قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتىق پروسەستىك كودەكسىنىڭ 404 جانە 427-باپتارىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس كەلمەيدى، سەبەبى بۇل قۇجاتتا (قوسىمشا تىركەپ وتىرمىن) ءىس ءۇشىن ماڭىزى بار جانە شەشىمنىڭ كۇشىن جويۋعا نەمەسە وزگەرتۋگە نەگىز بولاتىن جاڭا فاكتىلەر نەمەسە بىردە-بىر ناقتى دالەل كەلتىرىلمەگەن.

شاعىم زاڭدى تۇردە دۇرىس راسىمدەلمەگەن. 8 بەتتىڭ ىشىندەگى 7،5 بەتى – بۇل تەك شاعىم ءتۇسىرىپ وتىرعان سوت شەشىمىنەن ۇزىندىلەردەن تۇراتىن فاكتىلەردىڭ سيپاتتاماسى مەن زاڭ نورمالارى عانا. ياعني، وسىعان دەيىنگى بۇكىل وتىرىستارداعىداي ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا جانە ولاردىڭ جالعىز قالعان زاڭگەرى ءبىرىنشى سوت ينستانسياسىنىڭ شەشىمىن ەكى عانا ابزاسقا سىيىپ كەتكەن بوس سوزبەن جانە راستالماعان دالەلدەرمەن داۋلاماقشى.

شاعىمنىڭ مازمۇنىنا كەلسەك، بۇل جاۋاپكەرلەردىڭ ب.بايبەككە قاتىستى كەڭىنەن تاراتقان مالىمەتتەرىنە، تولىقتاي جالعان جانە نەگىزسىز پايىمدارىنا ەش دالەل جوق ەكەنىن تاعى دا كورسەتىپ وتىر.

تاڭقالارلىعى سول، بۇعان دەيىن «ماسشتابتى كوررۋپسيا» فاكتىلەرى تۋرالى بارلىعىن سەندىرگىسى كەلگەن ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا وزدەرىنىڭ بەرگەن شاعىمدارىندا تەك 2 ماسەلە – «قازاقفيلم» اق جەر ۋچاسكەسى مەن اۆتوبۋس ساتىپ الۋ تۋرالى ايتقان. ناقتى ايتقاندا، جاۋاپكەرلەر سوتقا قانداي دا ءبىر جاڭا قۇجات پەن ماڭىزدى دالەل كەلتىرمەگەن. ال بۇل ەكى ماسەلە دە بۇعان دەيىن ءبىرىنشى ينستانسياداعى سوتتا بارلىق راستايتىن قۇجاتتاردى زەرتتەي وتىرىپ، ەگجەي-تەگجەيلى قارالعان بولاتىن.

ەندى وسى ماسەلەلەر بويىنشا ناقتى ايتسام. الدىندا دالەلدەنگەندەي، «قازاقفيلم» اق جەر ۋچاسكەسى «رۋحاني جاڭعىرۋ» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا «ەتنولەند» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن الماتى قالاسىنىڭ تۋريزم باسقارماسىنا بەرىلگەن. جوبا مادەنيەت قايراتكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قوعامدىق تىڭداۋدان وتكەن. تاعى ايتا كەتەتىن جايت، بۇل ۋچاسكە بارلىق ۋاقىتتا مەملەكەتتىك مەنشىكتە بولعان جانە بۇگىنگە دەيىن مەملەكەتتىك مەنشىكتە. «قازاقفيلم» اق بولسا تەك ۇزاق مەرزىمدى جالعا الۋ قۇقىعىن عانا يەلەنگەن. جەردى بەرۋ زاڭدىلىعى ءۇش ينستانسياداعى سوتتا تەكسەرىلدى، بۇل تۋرالى ءتيىستى سوت اكتىلەرى دە بار.

«ەتنولەند» جوباسى ب.بايبەك اكىم بولىپ تۇرعان شاقتا بەكىتىلگەن. ءبىراق ونى ودان ءارى ىسكە اسىرۋ ماسەلەسى الماتى قالاسىنىڭ قازىرگى باسشىلىعىنىڭ قۇزىرەتىنە جاتادى، سەبەبى 2019 جىلعى 28 ماۋسىمنان باستاپ، ياعني 2 جىلدان استام ۋاقىت ب.بايبەك اكىم قىزمەتىن اتقارمايدى.

ەكىنشى ماسەلە بويىنشا. اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋ قارجى ءمينيسترىنىڭ 2017 جىلعى 25 جەلتوقسانداعى بۇيرىعىنا سايكەس ق ر قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ كوميتەتى تاراپىنان ورتالىقتاندىرا وتىرىپ جۇرگىزىلدى. ياعني، الماتى اكىمدىگى تاپسىرىس بەرۋشى عانا بولىپ اۆتوبۋستاردى ساتىپ الۋعا قاتىسۋ قۇقىعىنا يە بولعان جوق جانە وسى سەبەپتى ساتىپ الۋ ناتيجەسىنە ەشقانداي اسەر ەتە المادى. بۇل ءىس ماتەريالدارىنا قوسا تىركەلگەن كونكۋرستىق قۇجاتتامامەن راستالعان.

وسىلايشا، ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا ەش مازمۇنسىز، نەگىزسىز اپەللياسيالىق شاعىمى ارقىلى شەشىمنىڭ زاڭدى كۇشىنە ەنۋ ءساتىن جاساندى تۇردە سوزىپ باعۋدا دەپ ناقتى ايتۋعا بولادى.

بارىنە بەلگىلى بولعانداي، جاۋاپكەرلەر ءبىرىنشى ينستانسياداعى سوتتا بارىنشا كورسەتكەن دەسترۋكتيۆتى ىس-ارەكەتىن ءالى دە جالعاستىرىپ باعۋدا.

ءىستى قاراۋ مەرزىمدەرىنىڭ كەشىكتىرىلۋى، قۇجاتتاردىڭ ۋاقتىلى بەرىلمەۋى، نەگىزسىز وتىنىشتەر مەن ارىزدار، داۋدىڭ ءمانى بويىنشا سويلەمەۋ، سوتقا جانە پروسەستىڭ بارلىق قاتىسۋشىلارىنا قۇرمەتسىزدىك – مىنە وسىلار سوت پروسەسى بارىسىندا ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ بار سيقىن كورسەتتى.

ناتيجەسىندە، مەن تالاپكەر تاراپى رەتىندە ءبىرىنشى ينستانسياداعى سوتتىڭ نازارىن ادۆوكاتتار مەن جاۋاپكەردىڭ وكىلدەرى جىبەرگەن زاڭ بۇزۋشىلىقتار فاكتىسى بويىنشا جەكە ۇيعارىمدار شىعارۋعا نەگىز بار ەكەنىنە اۋداردىم. ەندى بۇل ماسەلەنى اپەللياسيا دەڭگەيىندە دە كوتەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن.

قۇرمەتتى دوستار! اپەللياسيالىق شاعىمدى قاراۋ بويىنشا سوت القاسىنىڭ وتىرىسى 2021 جىلعى 16 تامىزدا ساعات 10.00-دە، پاندەميانىڭ كەڭىنەن تارالۋىنا بايلانىسى online-فورماتتا وتەدى.

مەن كەلتىرگەن ءشۇباسىز دالەلدەردى ەسكەرە وتىرىپ، سوت القاسى ءبىرىنشى ينستانسياداعى سوتتىڭ شەشىمىن وزگەرىسسىز قالدىرۋى زاڭدى قۇبىلىس بولادى دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل شەشىم زاڭدى كۇشىنە ەنە وتىرىپ، ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ ب.بايبەك تۋرالى جاريا مالىمدەمەلەرىنىڭ زاڭ اياسىندا جالعان جانە نەگىزسىز ەكەندىگىن دالەلدەيتىن بولادى.

سونىمەن بىرگە، جاۋاپكەرلەردىڭ سوتتان كەيىن قوعامدىق كەڭىستىكتە جۇزەگە اسىرىپ جاتقان دەسترۋكتيۆتى، جەكە ادامعا عانا ەمەس، بۇكىل قوعام مەن مەملەكەتكە زيان كەلتىرەتىن تەرىس پيعىلدى ارەكەتتەرى ولاردىڭ دەموكراتيا جانە زاڭ ۇستەمدىگى تۋرالى جاريا مالىمدەمەلەرى «ءبىر تيىنعا» تاتىمايتىنىن كورسەتەدى. سوتتا جاريا تۇردە جانە ويسىراي جەڭىلگەن ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا سوت شەشىمى ولار ءۇشىن تۇككە تۇرمايتىنىن جانە ونى ورىندامايتىنىن بىردەن مالىمدەدى.

جازاعا تارتىلماستان قۇقىق بۇزا بەرۋگە ابدەن ۇيرەنگەن ولار الدارىنا جان سالماي ادامدارعا بەتالدى جانە نەگىزسىز جالا جابا بەرۋىن توقتاتار ەمەس. الايدا، زاڭعا سايكەس جاۋاپ بەرەتىن كەز كەلگەندە ولار قۇقىق اياسىنداعى ارەكەتتەردى بىردەن «ءسوز بوستاندىعىن جانە دەموكراتيانى بۇزۋ» دەپ باعالادى. بۇل – وسى جۇپتىڭ ءسينيزمىنىڭ، پرينسيپسىزدىگىنىڭ جانە قوس ستاندارتتى ۇستاناتىنىنىڭ ايدان انىق دالەلى.

شىن مانىندە، بۇلار ءۇشىن ءسوز بوستاندىعى مەن جەكە باستىڭ قادىر-قاسيەتى – قۇنى باقىر تيىنعا تاتىمايتىن بوس سوزدەر. بۇعان ايقىن دالەل – ءبىزدىڭ داۋىمىز بويىنشا سوت شەشىمى جاريالانعان كۇنى وزدەرى ۇيىمداستىرعان بريفينگ كەزىندە ءوز «ماسكالارىن شەشىپ»، ادامگەرشىلىكتەن جۇرداي شىنايى كەلبەتتەرىن جانە مورالدىق تابيعاتىن اشىپ كورسەتكەن ج.ماماي مەن ونىڭ سىبايلاستارىنىڭ جۋرناليستكە جاساعان شابۋىلى.

زاڭنىڭ ۇستەمدىگى – كەز-كەلگەن زاماناۋي دەموكراتيالىق مەملەكەتتىڭ نەگىزگى قاعيداسى. ول بارلىق ازاماتتار تاراپىنان مۇلتىكسىز ساقتالۋى ءتيىس.

وسى رەتتە ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆانىڭ سوت شەشىمىن ورىندامايتىنى تۋرالى جاريا مالىمدەمەسى – ەلىمىزدەگى كونستيتۋسيالىق قۇرىلىس پەن قۇقىقتىق مەملەكەتتىڭ نەگىزىنە كۇمان كەلتىرەتىن ءقاۋىپتى وقيعا.

ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا ءۇشىن زاڭدار مەن سوت شەشىمدەرى قاراپايىم فورمالدىلىق قانا. ياعني «قالاسام – ورىندايمىن، قالاماسام – ورىندامايمىن» قاعيداسىن ۇستاناتىنىن اشىق ايتقانى. ولار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولا تۇرا، ۇيىندە، وشاق قاسىندا وتىرىپ «وزدەرى ءۇشىن» جازىپ العان كونستيتۋسيامەن عانا ءومىر سۇرە الامىز دەپ ويلايدى. ولاردىڭ دەسترۋكتيۆتى ارەكەتتەرىنە سۇيەنسەك، قانداي «قۇقىقتىق مەملەكەت» قۇرعىسى كەلەتىنىن ناقتى بولجاۋعا بولادى.

سوندىقتان دا، زاڭگەر جانە ازامات رەتىندە، قابىلدانىپ جاتقان شارالار تۋرالى اشىق حابارلاي وتىرىپ جاۋاپكەرلەردىڭ سوت شەشىمىن زاڭدا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە تولىق ورىنداۋىنا بارلىق زاڭدى تاسىلدەر ارقىلى مىندەتتى تۇردە قول جەتكىزەتىن بولامىز!

P.S. سوزدەرىمنىڭ راستىعىنا كوز جەتكىزۋ ءۇشىن مەن تومەندە اپەللياسيالىق شاعىمنىڭ تولىق ءماتىنىن جانە وعان پىكىرىمدى (قارسىلىعىمدى) قوسا بەرىپ وتىرمىن. وسىعان دەيىنگىدەي، ج.ماماي مەن ي.يمانبايەۆا تاراپىنان ءتۇرلى الىپ قاشپا اڭگىمەلەر مەن بۇرمالاۋلاردىڭ الدىن الۋ، سونداي-اق اشىقتىق پەن وبەكتيۆتىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءوز پاراقشامدا اپەللياسيا وتىرىسىنىڭ وnline-ترانسلياسياسىن جۇرگىزەتىن بولامىن.

جازبا ايجان تاشەنوۆانىڭ فەيسبۋكتاعى پاراقشاسىنان الىندى