[caption id="attachment_20918" align="alignleft" width="340"]
تىنىشتىقبەك ابدىكاكىم ۇلى مەن جاقسىلىق ومار[/caption]
سەمەيدەمىن. كەلدى قالاعا. جاس تالانتتارعا ۇنەمى قامقور بولىپ جۇرەتىن اقىن اپايمىز بىزدەي جامان باۋىرىن اتشابارلارعا تاعى دا «تاپقىزدىرتىپ الدى». سونسوڭ، مەنىڭ جاعدايىمدى سۇرادى دا، بىردەن قالا اكىمىنە الىپ باردى. – «يە، قالايسىڭدار؟» دەپ باستالاتىن امان-ساۋلىعىنان كەيىن، ءالى ەسىمدە، اكىمگە بىلاي دەگەن ەدى سوندا: - يە، وسى سەندەر، اينالايىندار، مىنا جەرلەستەرىڭدى بىلەسىڭدەر مە؟
اكىمىمىز «بىلەمىز عوي...» دەپ قالبالاقتاپ جاتىر. ونىسى وتىرىك، ارينە.
- بىلمەسەڭدەر، ايتايىن، بۇل – اقىن، اينالايىندار! قۇدايدىڭ ءبىر اتى حالىق بولسا، تاعى ءبىر اتى – اقىن. اۋەلى اقىنعا قىزمەت ەتىڭدەر، شىكىرەيە بەرمەي. ول قىزمەتتەرىڭ – حالىققا قىزمەت. ويتكەنى، اقىن – ەلدىڭ ميى مەن جۇرەگىن جالعاستىرىپ تۇراتىن جۇلىن-جۇيكەسى، اينالايىندار!..
فاريزا اپامىز سەمەيگە ونان كەيىن دە كەلدى. وندا دا قاسىنا ەرتىپ الدى. سول باياعى جاعداي تاعى دا. ءوز جەرلەس اقىنىن دا تانىمايتىن، ادەبي پروسەسستەن دە ماقۇرىم كەزەكتى ءبىر اكىم. ءبىراق، فاريزاداي ادۋىننىڭ الدىنداعى قالبالاعى - سول باياعى اكىمدىكىندەگىدەي جالعان قالبالاق تاعى دا.
نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، جالپى، بيلىكتەگى كەيبىر استام ازاماتتاردى ۇناتپاۋشىلىق تۇرىندەگى ءبىر قۋاتتى سەزىم وسى كۇنگە دەيىن مەنى دە «ءوز تۇتقىنىنان» ەش بوساتپاي كەلەدى. سونىڭ ءوزى - عاسىرلار بويعى اقپاتشالىق-قىزىلپاتشالىق ورىس يمپەرياسىنىڭ وزبىر بيلىگىنەن ەڭسەسى ابدەن ەزىلىپ-جانشىلىپ قالعان بەيشارا ەلدىڭ ءداتى ابدەن زاپى بولعان بالاسى رەتىندە، ءوزىم دە تۇپكىلىكتى تانىپ-بىلە الماعان بەيسانالىق دەڭگەيدەگى الاپات قاراكوك كەگىمنىڭ كوكىرەگىمدە ساقتالىپ قالعان تۇيسىكتىك ءبىر توزاعىنىڭ سۇراپىلى سياقتى. نەسىن جاسىرايىن، ەل تاۋەلسىزدىگى الدەقاشان جاريالانسا دا، ول «توزاق» كوكەيىمدە ءالى دە «بىقسىپ-جانىپ جاتىر». ەڭ باستى «قوزداندىرعىشى» – اتا ءتىل جاعدايى. ونىڭ مەن قالاعا كەلگەننەن بەرگى وتىز جىلدايعى تاعدىرى ءالى دە - «قىلكوپىر ۇستىندە» قالت-قۇلت كۇيدە. نەگە؟ سەبەبى، وسى كەزەڭگە دەيىنگى بيلىك وكىلدەرىنىڭ دەنى – تەك وندىرىسپەن، شارۋاشىلىقپەن اينالىسۋعا عانا قابىلەتتى شەنەۋنىكتەر بولىپ كەلەدى. مەملەكەت ءتىلى كەلەشەگىنىڭ ولاردى ونشا تولعاندىرا قويمايتىنى دا سودان. ال، مەملەكەتىمىزدىڭ بىردەن-بىر حاق يەسى رەتىندەگى قازاقتىڭ دا جانى – ءوز اتا تىلىندە. اتا ءتىل سورلى كۇيدە بولسا، ونەر، ءبىلىمنىڭ، رۋحانياتتىڭ، اينالىپ كەلگەندە، تۇتاس ءبىر ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جايىندا كۇپىنۋدىڭ ءوزى – اقىماقتىق.
ءجا، ءبىزدىڭ ەلدە اكىمدەر ءوز باسشىلىق وكىلەتتىگىن حالىقتان المايدى، تىكەلەي ەلباسىنان الادى. كوپ جاعدايدا، باسشى ازاماتتارىمىزدىڭ تەك «ەلباسىلىق تاپسىرمانى» عانا ورىنداپ، حالىقتىڭ جالپى رۋحاني تالاپ-تىلەگىن، ەل رۋحانياتىن ۇمىتىپ كەتە بەرەتىنى دە سول سەبەپتى. اقىن مانداتى – تىكەلەي تاڭىردەن ءھام حالىقتان. سوندايلىق اقىن بولماساق تا، ۇلتتىڭ ءوز پاراساتى مەن مارتتىگىن، بابالىق تەگىن ساقتاپ قالۋى جولىنداعى ۇدەمەلى تاريحي ۇردىسىنە ۇيىتقى بولار سونداي وكىلەتتىككە لايىق قاسيەتتى قىزمەتتى ءبىزدىڭ دە اتقارعىمىز كەلەدى. كوكىرەك-كوزىمىزگە بيلىكتەگى الگىندەي «شارۋاقور اكىمدەر» شالاعايلىعىنىڭ ءدايىم شالىنا كەتەتىندىگى دە سودان بولسا كەرەك.
البەتتە، بيلىكتە شىن مانىسىندە ەلىم دەپ ايانباي ەڭبەك ەتەتىن جەكەلەمە تۇلعالاردىڭ بولماۋى دا مۇمكىن ەمەس. بار ونداي ازاماتتار. ايتايىن دەپ وتىرعانىمىز دا – سونداي ىرىلىكتىڭ جارقىن ءبىر مىسالى جايىندا.
كەشە، سەمەيدە، قالالىق مادەنيەت سارايىنىڭ الپىسبەسجىلدىق سالتاناتى بولىپ ءوتتى. رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار ۋاقيعا بولىپ تابىلاتىن ول سالتاناتقا وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى جاقسىلىق مۇقاش ۇلى ومار دا قاتىستى. ارنايى شەتەلدىك دەلەگاسيانى دا ەرتە كەلىپتى. ۇزاق جولدان شالدىققانىنا دا قاراماستان، الدىن الا دايىنداپ الارلىق «ءداستۇرلى قاعازعا» دا ۇڭىلمەستەن، عىلىمي بايانداماعا بەرگىسىز تەبىرەنىستى ءسوز سويلەدى. جالپى، مەن ول ازاماتتى بەردىبەك ماشبەك ۇلى ساپاربايەۆ وبلىس اكىمى بولىپ تۇرعان كەزدەن بىلەم. اكىمدىكتىڭ سول جىلدارى اتقارعان ساپالى قىزمەتى – سان سالالى. ولار ءوڭىر تاريحىندا، ەل ەسىندە وشپەستەي بولىپ جازىلىپ قالدى. ەڭ باستىسى، باسقارۋ ىسىندە «دەنەڭ – جان نۇرلى بولسا، - جوندەلمەك» (شاھكەرىم) قاعيداسىن باسشىلىققا العان سو كەزدەگى وبلىس اكىمشىلىگىنىڭ نەگىزگى ماقساتى - ەل رۋحانياتىن جاڭعىرتا، قارقىندى ورىستەتۋ ەدى. ول تۇرعىدا، جاڭادان داستۇرگە ەنگىزىلگەن سانداعان عىلىمي، مادەني شارالار رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق دەڭگەيدە ۇنەمى زور ىجداھاتتىلىقپەن ادال دا ناتيجەلى اتقارىلۋمەن بولدى. سونىڭ بارلىعىنىڭ باسى-قاسىنان جاپ-جاس جاقسىلىق مۇقاش ۇلى دا ءوز قىزمەتىنە لايىق ىسكەرلىگىمەن، ۇيىمداستىرۋشىلىق ءاز قابىلەتىمەن ەرەكشە كورىنە ءبىلدى. قازاقتىڭ ايگىلى انشى-كومپوزيتورى تۇرسىنعازى راحيموۆ مەزگىلسىز دۇنيە سالعاندا دا، شالعايداعى وسكەمەننەن ەجەلگى ءداستۇر بويىنشا «ويباۋىرىم»-دالاپ اڭىرانا جەتكەندەردىڭ الدى بولعان، سول قارالى پروسەسسيانىڭ بارىنشا ابىرويلى دا تاعىلىمدى بولىپ وتپەگىنە قولىنان كەلگەنشە كومەكتەسىپ باققان ازامات تا – جاقسىلىق-تۇعىن. تۇرسىنعازى راحيموۆتىڭ جۋىردا ءوتۋى ءتيىس ەسكە الۋ كەشى مەن اسىندا دا اتالمىش ازامات حالىقپەن بىرگە بولادى دەگەن سەنىمدەمىز.
مىنەزگە – باي، تىلگە – شەشەن، ءجۇرىس-تۇرىسى - قاراپايىم. سونىسىمەن دە قاراشاعا ءقادىرلى باسشى. ەڭ تاماشاسى - ونەرگە ىنتىق، ەل جاسامپازدىعىنا عاشىق. اقىندىقتى ءپىر تۇتادى. بويىندا قازىرگى كوپ-كوپ باسشى ازاماتتاردا بولا بەرمەيتىن بەكزاتتىق بار ءبىر. ەگەر، اياۋلى فاريزا اپايىمىز ءتىرى بولىپ، ءبىزدى سول، جاقسىلىق مۇقاش ۇلى ىنىمىزگە دە ەرتىپ اپارعان جاعدايدا، و كىسىنىڭ اكىمدەرگە كەزىندە نالىپ ايتقان جوعارىداعىداي قاپالى سوزدەرى قايتالانا ايتىلماس ەدى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ادامتانۋدىڭ دا، اكىمتانۋدىڭ دا ناعىز شەبەرى ەدى عوي جارىقتىق فاريزا اپاي.
تىنىشتىقبەك ابدىكاكىم ۇلى.
