ءحىح عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي ءۇشىنشى تولقىن باستالدى. ەندى تەحنولوگيا مەن بىرگە اقپاراتتتىق قوعام باستالدى. ساناۋلى سەكۋندتا حابار بەرەتىن اپاراتتار جەتىلە باستادى. ارتىنشا راديو، تۆ، عارىش، ينتەرنەت بۇرق ەتە قالدى. ءۇشىنشى تولقىن الەمدى ادام تانىماستاي وزگەرتتى. سونىمەن بىرگە ادامداردىڭ سانا سەزىمى مەن اقىل ويلارىدا تۇبەگەيلى وزگەردى. ەندى ءتورتىنشى تولقىن باستالادى. وركەنيەتتى ەلدەر ادام جانى سەزىلمەيتىن بارلىق نارسەدەن مەزى بولدى. ولار ەندى اتا-باباسىنان ميراسقا قالعان بارلىق قۇندىلىقتاردى جيناپ تەرىپ تۇگەندەۋمەن اۋرە بولىپ جاتىر. اسىرەسە كونە كىتاپتاردى وقىپ، اۋدارىپ، اينالىمعا قايتا سالۋ ءىسى العا شىعىپ كەلەدى. ول كىتاپتاردا اقىلدى ادامداردىڭ جانى مەن كوڭىل-كۇيى، عىلىمعا دەگەن ادالدىعى، رۋحاني ىلىمگە دەگەن ماحابباتى ساقتالىپ قالعان. ەندى ءتورتىنشى تولقىن ۇرعاندا، اتا-باباسىنان ميراسقا قالعان رۋحاني مۇرالارعا يەلىك ەتكەن ەلدەر عانا ەندىگى وركەنيەتتىڭ كوشىنە ىلەسە الادى، - دەيدى.
جالپى، ءبىر فورماسيادان ەكىنشى فورماسياعا وتكەندە رۋحاني دۇنيەدە توقىراۋ بولاتىنى سياقتى، كەڭەستىك جۇيەدەن شىققان بىزدە دە سونداي رۋحاني دۇنيەمىزدە توقىراۋ كەزەڭىن باستان وتكىزۋدەمىز، رۋحاني دۇنيەگە كوزقاراس ازايىپ، ماتەريالدىق قۇندىلىقتار العا شىعىپ كەتتى. ياعني، زاماننىڭ وزگەرۋىمەن قاتار قۇندىلىقتار تۋرالى ادماداردىڭ كوز-قاراسىمەن دۇنيە-تانىمى دا وزگەردى. اسىرەسە، ەگەمەندىك العان جىلداردان بەرگى ءوسىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاقتىڭ رۋحاني-سانا سەزىمىنىڭ قالىپتاسۋ بارىسىندا جوعارىدا عالىمنىڭ اتاپ وتكەن ءۇشىنشى تولقىن اسەرى قاتتى سەزىلۋدە. عالامدىق اقپارات الىسۋداعى جىلدامدىق، تەلەديدار، كومپيۋتەر، ينتەرنەت جاستار ءۇشىن بۇگىنگى كۇننىڭ باستى قۇندىلىعى، زامان تالابى، قوعامدىق قاجەتتىلىك رەتىندە ەرىكتى، ەرىكسىز ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋدا. جاڭا تەحنولگيالاردىڭ كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن دامىپ جاتقان ادامزات وركەنيەتىنىڭ شاڭىنا ىلەسەمىز دەپ ادامزات ءوزىنىڭ قايدا بارا جاتقانىن بىلمەيدى. جەر پلانەتاسىنىڭ ەڭ دامىعان، ەڭ وركەنيەتتى دەگەن باتىس ەۋروپا مەن امەريكا سياقتى الپاۋىتتار، تەحنولوگيا داۋىنىڭ شىڭىنا جەتكەنىمەن رۋحاني قۇلدىراۋدىڭ تۇبىنە جەتكەنىن ەندى سەزىنىپ، تۇسىنۋدە. ءبىزدىڭ قوعامنىڭ جاستارى دا وسى باتىستىڭ جالاڭ، اشىق-شاشىق مادەنيەتى مەن جالعان دەموكراتياسىنىڭ قۇربانىنا اينالۋدا. مويىندايمىز، قازىرگى قوعام ادامدارى جاڭا تەحنولوگياسىز، اقپاراتسىز، ينەتەرنەت، كومپيۋتەرسىز ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن بولماي وتىر. سوندا وركەنيەتكە جەتۋ دەگەن وتكەنىڭدى ۇمىتىپ، وزىڭنەن-وزىڭ جەرۋ دەگەن ءسوز ەمەس شىعىر؟! ەندى جوعارىدا عالىمنىڭ اتاپ وتكەن ءتورتىنشى تولقىن كەزەڭىنە ءدوپ كەلگەندەيمىز. جاڭا تەحنولوگيا مەن قاتار رۋحاني جاعىنان قوسا دامۋ قۇستىڭ ەكى قاناتى سياقتى تەڭدىك ورناتىپ، الەم كەڭىستىگىنىڭ كوك اسپانىنا شىعاراتىن جالعىز جول دەپ قارايتىن كەز جەتكەن سياقتى. فرانسيت ريشاردىڭ اتاپ وتكەن رۋحاني قۇندىلىقتار ىشىنەن رۋحاني الەمىمىزگە ەڭ باستى ىقپال ەتەر قۇرال رەتىندە ءبىرىنشى كەزەكتە مەن كىتاپ وقۋدى ايتار ەدىم. ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز جاستار، قازىرگى جاستار كومپيۋتەردىڭ ءتىلىن بەسكە بىلەر، ءبىراق كىتاپ ءتىلىن بىلەدى دەپ سەنىممەن ايتا المايمىز.
ءبىر كوڭىل قۋانتارلىعى فرانسيت ريشاردىڭ ايتقان ءتورتىنشى تولقىنىن الدىن الا سەزىپ، دەر كەزىندە جاستاردىڭ ساناسىن ساۋلەلەندىرىپ، رۋحاني الەمىن بايىتۋعا بەلشەشە كىرىسىپ، ناقتىلى قادامدار جاساپ وتىرعان وتە ءساتتى جوبالاردىڭ ءبىرى قازۇۋ-دىڭ رەكتورى عالىمقايىر مۇتان ۇلىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنعان «قازۇۋ- دىڭ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس 100 كىتاپ» جوباسى. وسى جوبا اياسىندا، جاقىندا قازۇۋ-دىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتى، قىتايتانۋ كافەدراسىنىڭ ۇيىمداسترۋىمەن حالقىمىزدىڭ ايااۋلى اقىن قىزى فاريزا وڭعارسىنوۆا اپامىزدىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان ءىس-شارا ءوتتى. ءىس-شاراعا كافەدرا وقىتۋشىلارى مەن قاتار ماگيسترانتتار، ستۋدەنتتەر قاتىستى. ءىس-شارا بارىسىندا اقىن ءومىربايانى، ءجۇرىپ وتكەن جولدارى تىڭداۋشى قاۋىمعا تانىستىرىلىپ، اقىننىڭ ولەڭدەرىنەن جىر-شۋماقتارى تىڭدالدى. ستۋدەنتتەر جانە اقىننىڭ كوزىن كورگەن ادامدار اقىن تۋرالى ەستەلىكتەر ايتتى. ءبىر ساعاتتان استام وتكەن ءىس-شارادان وتە جاقسى اسەر الىپ تارقاستىق، اسىرەسە، فاريزا اپامىزدىڭ شىعارماسىمەن جاقسى تانىس ەمەس ستۋدەنتتەر كەيبىر وقىتۋشىلار ءۇشىن فاريزا اپامىزدى تانۋ كەزەڭى ەندى باستالعانداي بولدى. بارلىق قاتىسىشىلار فاريزا اپامىزدىڭ شىعارماسىمەن قايتادان تانىسۋعا، ولەڭ كىتاپتارىن ساتىپ الىپ وقۋعا شابىت الىپ قايتتى. وسىنداي ءىس-شارانىڭ رۋحاني دامىم-جەتىلۋىمىزگە، سانامىزدا رۋحاني سىلكىنىس تۋعىزاتىنىنا قانشالىقتى جاردەمى بولاتىنىنا تاعى ءبىر مارتە كوزىمدى جەتكىزگەندەي بولدى. بۇل «قازۇۋ-دىڭ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس 100 كىتاپ» جوباسى ايااسىندا وتكەن ءجۇز نەمەسە مىڭ ءىس-شارانىڭ بىرەۋى عانا، ەندى باعامداي بەرۋگە بولادى، قازۇۋ- دىڭ ستۋدەنتتەرىنىڭ ءتورت جىل ىشىندە وقۋعا ءتيىس «100 كىتاپ» جوباسى حالقىمىزدىڭ، سونىڭ ىشىندە ستۋدەنت جاستاردىڭ رۋحاني دامۋعا جاساعان وسى ءبىر يگىلىكتى قادامى جاستارىمىزعا، ەلىمىزدىڭ دامۋىنا، قوعامىمىزدىڭ رۋحاني بايۋىنا قانشالىقتى سەرپىن بەرىپ، وڭدى اسەرىن بەرەتىنىنە قانداي ماقتاۋ ايتىپ، قانداي قولداۋ بىلدىرسەك تە جاراسادى دەپ ويلايمىن. بۇل تەك قازۇۋ مەن عانا شەكتەلمەي مەمىلەكەتتىك تۇرعىدا قولعا الىناتىن شارۋا. ءاربىر ۇلكەندى-كىشىلى جوعارى وقۋ ورىندار، مەكتەپتەر دە جاعدايعا قاراي زەردەلەپ جاپپاي قولدانىسقا ەنگىزەتىن ۇلتتى جارقىن بولاشاققا باستار يگى باستامالاردىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەيمىن.
قازۇۋ- دىڭ قولعا العان يگى باستامالارىنىڭ تاعى ءبىرى «اينالاڭدى نۇرلاندىر» جوباسى. وسى جوبا اياسىندا ستۋدەنتتەر مەن مۇعالىمدەر كەيدە قارتتار ۇيىنە، جەتىمدەر ۇيىنە بارىپ ول كىسىلەردىڭ قال-جاعدايلارىمەن تانىسىپ قايتادى. جاستاردىڭ قارت اتا-اجەلەردىڭ، تاستاندى كۇناسىز جاس سابيلەردىڭ قوڭىرقاي ءومىرىن كورىپ جۇرەكتەرىنە مەيىرىم شۋاعى ويانىپ، كوزدەرىنە جاس الىپ، ءومىر ءسۇرۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن دۇرىس ادام بولۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن سەزىنىپ، وزدەرىنىڭ اتا-انالارىنىڭ اياۋلى الاقانىندا ارمانسىز ءوسىپ ەر-جەتىپ كەلە جاتقاندارىنا تاۋبا كەلتىرىپ، قارتايعان اتا-انالارىن وزدەرىن قالاي الاقانعا سالىپ وسىرسە، وزدەرى دە كەيىن اتا-اناسىن سونداي قامقارلىققا الۋ كەرەكتىگىن تۇسىنگەنىنىن كورگەندە ىشتەي ءوزىڭ دە باقىتقا بولەنەسىڭ. وسى رەتتە وسىنداي ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني دامۋىنا، جاستارىمىزدىڭ ءوز تامىرىنان ءنار الىپ وسۋىنە بايلانىستى كوپتەگەن يگىلىكتى باستامالاردىڭ باستاۋشىسى، جارشىسى، جاناشىرى، قامقورى بولىپ جۇرەتىن قازۇۋ-دىڭ رەكتورى عالىمقايىر مۇتان ۇلىنىڭ ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. ول كىسىنىڭ قازاقستانداعى ماڭداي الدى وقۋ ورنى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىلىم جاعىنان وتە جوعارى ساپالى بيىك دەڭگەيگە كوتەرىپ، بىلىكتى ماماندار دايارلايتىن ايتۋلى ءبىلىم ورداسىنا ايلاندىرىپ قانا قويماي، ستۋدەنت جاستاردىڭ ءوز حالقىنىڭ تاريحي تامىرىمەن جالعاسىپ، رۋحاني قازىناسىنان مولىنان يگىلىكتەنۋىنە جاعداي جاساۋى. فرانسيت ريشاردىڭ جوعارىدا ايتقان ءتورتىنشى تولقىنىنا قارسى جاساعان كورەگەن باسشىلىق، ۇلكەن ءبىلىمپازدىق، اتا-بابا اماناتىن ارقالاعان تازا تەكتىلىكتىڭ يگى قادامى دەپ ەسەپتەيمىن. ول كىسىنىڭ «100 كىتاپ» جوباسىنا ارنالعان جينالىستا سويلەگەن سوزىنەن كەلتىرىلگەن مىنا ءۇزىندى ءسوزى، ءسوزىمنىڭ دالەلى بولعاي: «ءارقايسىمىز ءوزىمىزدى-وزىمىز دامىتايىق. ءبىزدىڭ باعىت الار التىن قازىعىمىز – الاش ارىستارى. ولار ماتەريالدىق قۇندىلىقتى ەشقاشان الدىڭعى ورىنعا قويعان ەمەس. ءىرى تۇلعالاردىڭ اراسىندا بايدىڭ دا بالالارى بولدى. ءبىراق ەشقايسىسى بايلىققا قىزىققان جوق. ءبىز وسى ۇلىلارىمىزعا قاراپ بوي تۇزەسەك، ولاردان كەم بولمايمىز. ۇلتتىمىز ءۇشىن ۇيالماۋىمىز كەرەك، كەرىسىنشە ماقتاناتىن دارەجەدەمىز».
ۇلتتقا قىزمەت ەتۋ، تۋعان حالقىڭا، قاسيەتتى جەرىڭە دەگەن ادالدىق، ۇرپاق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىك ءبارى دە وسىنداي قاراپايىم ءارى قاسيەتتى ىستەر ارقىلى باستاۋ الىپ، ودان ارى وركەن جايىپ، حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بولاشاعىنا بايلانىستىرىپ، تاريحتان ساباق الىپ، بولاشاققا ۇلكەن ۇمىتپەن اياق باسساق، ەلباسىمىز اتاپ وتكەن دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الىپ، الەمدىك وزىق ۇلتتاردىڭ قاتارىنان كورىنەتىنىمىزگە كامىل سەنەمىن. ءسوز سوڭىن حالقىمىزدىڭ ۇلى جازۋشىسى مۇحاتار اۋەزوۆتىڭ مىنا سوزىمەن اياقتاعىم كەلەدى: «بۇل داۋىردە ءوز ەلىن، ادەبيەتىن بىلمەگەن، ونى قادىرلەمەگەن ادامدى – تولىق ءماندى ينتەللەگەنت دەۋگە بولمايدى. سەبەبى، ول قاندايلىق ماماندىق يەسى بولعانىمەن، رۋحاني سىڭار جاق بولىپ كەلەدى»، - دەگەن ەكەن.
ءنۇرتالىپ شارىپقازى،
ءال-فارابي اتىنداعى
قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
شىعىستانۋ فاكۋلتەتى
قىتايتانۋ كافەدراسىنىڭ
وقىتۋشىسى
