ايماقتاردىڭ دامۋى ەل ەكونوميكاسىنىڭ ىلگەرىلەۋىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. اسىرەسە، ارتتا قالعان وڭىرلەرگە ايرىقشا نازار اۋدارۋ قاجەت-اق. سول سەبەپتەن دە جامبىل وبلىسىنىڭ ەكونوميكاسىنا جاڭا ينۆەستيسيا تارتۋ، ءوڭىردىڭ وندىرىستىك الەۋەتى نىعايتۋ، سۋ تاپشىلىعىن جويۋ باعىتىندا قانداي شارالار قابىلدانىپ جاتقانىن زەردەلەۋگە تىرىستىق. سونىمەن قاتار، قازاقستان مەن قىرعىزستان شەكاراسىندا جەل ەنەرگەتيكاسى جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋ جانە ونەركاسىپتىك ساۋدا-لوگيستيكالىق كەشەن قۇرۋ جوسپارلارى تۋرالى سارالاپ كوردىك.
ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا جاڭا ەكونوميكالىق باعىتتى بەلگىلەگەننەن كەيىن اۋليەاتا ايماعىنا ەربول قاراشوكەيەۆ اكىم قىزمەتىنە كەلدى. بۇعان دەيىن ول اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جەتەكشىلىك ەتتى. ونىڭ پايىمىنشا، پرەزيدەنت جولداۋىندا اتاپ كورسەتىلگەندەي، جاڭا ەكونوميكالىق مودەلگە كوشۋ كەزىندە تۇرعىنداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى مەن ءال-اۋقاتىن ناقتى ارتتىرۋ ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت بولۋى ءتيىس. «ءبىز اۋىلدىق جەرلەرگە ەرەكشە ءمان بەرىپ كەلەمىز. جامبىل وبلىسى ءداستۇرلى تۇردە سۋبسيديالاناتىن ايماق. وبلىستىڭ مەنشىكتى كىرىستەرى بارلىق شىعىندارىنىڭ ورتا ەسەپپەن 20 پايىزىن عانا جابادى. جەكە كىرىستى ارتتىرۋ ءۇشىن ەكونوميكانىڭ بارلىق سالالارىندا تۇراقتى ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت، ونىڭ ىشىندە جاڭا وندىرىستەردى قۇرۋ ءۇشىن ينۆەستيسيانى كوبىرەك تارتۋ كەرەك»، - دەپ ءتۇسىندىردى ەربول شىراقباي ۇلى.
جاۋاپتى شەنەۋنىكتىڭ سوزىنە قاراعاندا، ايماق ەكونوميكاسى ءۇشىن قۋاتتى يندۋستريالىق بازانى قالىپتاستىرۋ ونىڭ ءۇش جەتەكشى سەكتورىنا نەگىزدەلەتىن بولادى: حيميا وندىرىسىنە باسا نازار اۋداراتىن وڭدەۋ ونەركاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىعىن تەرەڭ وڭدەۋگە باعىتتالعان اگروونەركاسىپتىك كەشەن جانە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ قارقىندى دامۋىنا نەگىزدەلگەن ەنەرگەتيكا. ياعني، ءوڭىردىڭ وندىرىستىك الەۋەتىن كەڭەيتىپ، بيزنەستى جۇرگىزۋ ءۇشىن جاعدايدى جاقسارتۋعا باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، ىلگەرىلەۋگە تىڭ سەرپىن بەرۋ قاجەت.
بۇگىنگى تاڭدا اتالعان وبلىستىڭ حيميا ونەركاسىبى قازاقستانداعى حيميا ءوندىرىسى كولەمىنىڭ 30 پايىزعا جۋىعىن قۇرايدى. ايتپاقشى، فوسفوريتتەردىڭ بالانستىق قورىنىڭ 72 پايىزعا جۋىعى وبلىستا شوعىرلانعان. تمد ەلدەرى ىشىندەگى ەڭ ۇلكەن قور دەسەك تە قاتەلەسپەيمىششز، فتور شپاتىنىڭ، كۆارسيتتىڭ دە مول قورى، التىن، مىس، تەمىر كەن ورىندارى بار. ال ءبىزدىڭ قاسىمىزدا حيميا ونىمدەرىن ەڭ كوپ تۇتىناتىن جۇڭگو سياقتى ۇلكەن نارىق ورىن تەپكەن. ءىرى ونەركاسىپتىك كاسىپورىندار، حيميالىق ونىمدەردى تۇتىنۋشىلار شىعىس جاعالاۋ ايماقتارىنان ورتالىق جانە باتىس پروۆينسيالارعا، ياعني شەكارامىزعا بىرتە-بىرتە كوشىپ كەلەدى. قىتايداعى قارقىن العان تەندەنسيالاردى ەسكەرە وتىرىپ، ايماقتىڭ ناقتى مۇمكىندىگى زور ەكەنىنە كۇمان كەلتىرمەيمىز. ەربول قاراشوكەيەۆ جاقىن ارادا حيميالىق ونىمدەرمەن جۇڭگو نارىعىنا شىعۋ جوسپارى بار ەكەنىن العا تارتتى.
«وكىنىشكە قاراي، ازىرگە بۇل شارۋا وڭايعا سوقپاي تۇر. ءوڭىردىڭ قىتايعا ەكسپورتى تەك وسىمدىك مايىن جەتكىزۋمەن شەكتەلگەن – وتكەگن جىلدىڭ 9 ايىندا بۇل ونىمدەر 1،5 ميلليون دوللار كولەمىندە ەكسپورتتالعان. قۇرىلىس سالاسىندا دا الەۋەت بار. وبلىستا گيپس، بەتون، گيپسوكارتون، قۇبىر، اۆتوكلاۆتى گازوبلوكتار جانە تاعى باسقا ماتەريالدار شىعاراتىن 110 شاعىن جانە 5 ورتا ونەركاسىپ بار. بۇل سالانىڭ وبلىس ونەركاسىبىندەگى ۇلەسى 10 پايىزدى عانا شامالايدى. وسى ارادا جانىمىزدا قونايەۆ قالاسى ڭرگە تۇزەپ كەلەدى، تۇركىستان وبلىسى كەڭەيىپ جاتىر، ال ءبىز بولماساق، ولاردىڭ نەگىزگى قۇرىلىس ماتەريالدارىن جەتكىزۋشىسى كىم بولار ەدى؟» - دەدى اكىم.
جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك ەندى ەڭ الدىمەن رەتتەۋشى كەدەرگىلەردى ازايتىپ، ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا جۇمىستىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋدى كوزدەپ وتىر. بۇل ورايدا، ەلىمىزدىڭ باسقا ايماقتارىنىڭ تاجىريبەسى زەرتتەلىپ جاتىر، قازاقستاندا ينۆەستيسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە قانداي شارالاردى قولعا الۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋدارىلۋدا. ماسەلەن، بۇگىندە الماتىدا زاڭدى تۇلعالاردى تىركەۋ بارلىق وبلىستارعا قاراعاندا جىلدامىراق. بۇل رەتتە استانادا ەلەكتر جەلىلەرىنە قوسىلۋعا رۇقسات الۋدىڭ ەڭ قىسقا مەرزىمى بار. تۇركىستان وبلىسىندا ينۆەستيسيالىق جوبالاردى قىسقا مەرزىمدە – كەلىسىمگە قول قويۋدان باستاپ نىساندى پايدالانۋعا بەرۋگە دەيىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
«بىزگە دوڭگەلەكتى قايتا ويلاپ تابۋدىڭ قاجەتى جوق، باسقا وڭىرلەردەگى ارىپتەستەرىمىزدىڭ تاجىريبەسىن تەز ەنگىزۋ كەرەك. وزگە وڭىرلەردىڭ وزىق تاجىريبەسىن پايدالانۋمەن قاتار، ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەردىڭ ساناسىن، ەڭ الدىمەن ينۆەستورعا دەگەن كوزقاراسىن وزگەرتۋ قاجەت. بۇگىندە وڭىرگە جاڭا ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا ناقتى جوسپارلارىمىز بار. وبلىستىق جانە اۋداندىق اكىمدىكتەرى باسقارمالارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ينۆەستوردىڭ ءوڭىردىڭ تابىستى دامۋىنىڭ نەگىزگى فاكتورى ەكەنىن ءتۇسىنۋى كەرەك. ولار ينۆەستوردىڭ تىلىندە سويلەۋدى جانە ونىڭ قاجەتتىلىكتەرىن ءتۇسىنۋدى ۇيرەنۋى كەرەك. ينۆەستوردىڭ كەلۋى سالىق سالۋ بازاسىنىڭ كەڭەيۋىن، جۇمىس ورىندارىنىڭ اشىلۋىن، حالىقتىڭ تابىسىنىڭ ءوسۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ءوز كەزەگىندە ينۆەستوردىڭ ايماققا ينۆەستيسيا قۇيۋى ءۇشىن مۇندا وعان بارلىق قاجەتتى جاعداي جاسالۋى كەرەك»، - دەپ ءتۇسىندىردى ەربول قاراشوكەيەۆ.
جاۋاپتى ماماننىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇل ماسەلەلەردى شەشۋ كەشەندى ءتاسىلدى قاجەت ەتەدى. شەنەۋنىكتىڭ ينۆەستورعا جايلى بولۋى، وعان ءىس جۇزىندە ماسەلەنى شەشۋگە كومەكتەسۋى ماڭىزدى. وسى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن جامبىل وبلىسىنىڭ باسشىلىعى ينۆەستورلارمەن جۇمىس ىستەۋدە «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىن ىسكە قوسىپ، ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا بيزنەس-پروسەستەردى رەينجينيرينگتەۋگە كىرىسكەن. ءقازىردىڭ وزىندە ءاربىر اۋدان اكىمىنە ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەلىپ، ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا ۋاقىت بەلگىلەندى، ولار وسى مەرزىمدە مەجەنى ورىنداۋى ءتيىس. سونداي-اق اۋدان دەڭگەيىندەگى شەنەۋنىكتەردى ينۆەستورلارمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ وزىق تاجىريبەسىنە وقىتۋ جانە ولاردىڭ ينۆەستورلاردى مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ قولدا بار قۇرالدارىن پايدالانا بىلۋدەگى قۇزىرەتتىلىگىن ارتتىرۋ جۇمىستارى باستالىپ كەتتى. قازىرگى تاڭدا وبلىستا جالپى قۇنى 2،2 تريلليون تەڭگەنى قۇرايتىن 60-قا جۋىق ينۆەستيسيالىق جوبا جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءتۇرلى ساتىسىندا تۇر.
«ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – وسى وندىرىستەردى ىسكە قوسۋ. ءبىز وسى جوبالاردىڭ توڭىرەگىندە كلاستەرلەردى قالىپتاستىرۋعا، سول ارقىلى وڭىردەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن قوسالقى ءوندىرىستى دامىتۋعا جاعداي جاساۋعا ەرەكشە ءمان بەرەمىز. مىسالى، سارىسۋ اۋدانىندا كالسييلەندىرىلگەن سودا ءوندىرۋ بويىنشا ءىرى ينۆەستيسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرۋدامىز. ءبىز وسى سالىنىپ جاتقان زاۋىتتىڭ جانىنان پوليۆينيلحلوريد، ءحلور-سىلتى، تازارتىلعان ناتريي ءحلوريدى، كالسيي ءحلوريدى، ناتريي گيدروكاربوناتى سياقتى ىلەسپە ونىمدەردىڭ شاعىن جانە ورتا ءوندىرىسىن قۇرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ءدال وسى اۋدانداعى كۇكىرت قىشقىلىن وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ جانىنان جۋعىش زاتتار، مۇناي ونىمدەرىن جانە اككۋمۋلياتور ەلەكتروليتتەرىن تازارتۋعا ارنالعان ونىمدەر ءوندىرىسىن ىسكە قوسۋ شارالارى جۇزەگە اسۋدا. رىسقۇلوۆ جانە مەركى اۋداندارىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەيتىن قوسالقى ايماقتار قۇرىلادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ وڭىردە جۇمىس ىستەپ جاتقان جانە سالىنىپ جاتقان باسقا دا ءىرى كاسىپورىنداردىڭ توڭىرەگىندە توپتاسىپ، دايىن ءونىم شىعارۋدى ۇيىمداستىرۋىن قامتاماسىز ەتە الساق، ءبىز ءبارىن دۇرىس ىستەپ جاتىرمىز دەپ سەنىممەن ايتا الامىز. بۇل رەتتە ءبىز شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قوسىمشا قولداۋ شارالارىمەن قامتاماسىز ەتەتىن بولامىز»، - دەپ ۋادە بەردى ەربول شىراقباي ۇلى.
جالپى، جامبىل وبلىسىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ءوسۋ ءۇردىسى بايقالادى. 2023 جىلعى 1 قازانداعى جاعداي بويىنشا بەلسەندى شوب سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 108،6 مىڭعا جەتتى، بۇل 2022 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىنەن (84،8 مىڭ) 28،1 پايىزعا ارتىق. 2023 جىلدىڭ 10 ايىندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان مەملەكەتتىك باعدارلامالار اياسىندا 4،7 مىڭ شوب قارجىلاندىرىلدى. وبلىستا 2،5 پايىزبەن جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋدى كوزدەيتىن «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسى ءساتتى جۇزەگە اسىرىلۋدا. وتكەن جىلى وبلىسقا اۋىلداعى 5 مىڭنان استام شوب سۋبەكتىلەرىن قارجىلاندىرۋعا وسى باعدارلاما بويىنشا 24 ملرد تەڭگە ءبولىندى.
جامبىل وبلىسىنداعى اگروونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ – ءوڭىردى دامىتۋدىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى. بۇگىنگى تاڭدا جامبىل وبلىسى پياز وسىرۋدەن ءبىرىنشى ورىندا، مال باسى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇر، بۇدان بولەك قازاقستاندى قانتپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان ەكى وبلىستىڭ ءبىرى. وبلىستىڭ اۋىلشارۋاشىلىق ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋدى دامىتۋدىڭ الەۋەتى زور. بىلتىر وبلىس سۋارمالى سۋ تاپشىلىعىن سەزىنىپ، ەگىستىگى زارداپ شەكتى. سۋارۋعا شامامەن 740 ميلليون تەكشە مەتر سۋ قاجەت بولسا، ءىس جۇزىندە 460 ميلليون تەكشە مەتر عانا سۋ كەلدى. قۇرعاقشىلىقتىڭ سالدارىنان 392 شارۋا قوجالىعىنىڭ جالپى كولەمى 9،2 مىڭ گەكتار ەگىستىگىنە زيان كەلدى. وڭىردە توتەنشە جاعداي جاريالاندى، ونىڭ سالدارىن جويۋعا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ۇكىمەت ءوز رەزەرۆتەرىنەن 3،7 ميلليارد تەڭگە ءبولدى.
«وڭىردەگى سۋ تاپشىلىعى سالدارىن جويۋ ءۇشىن مەن نەگىزگى ءۇش باعىتتى اتاپ وتكىم كەلەدى. ءبىرىنشىسى – جەر استى سۋلارىن پايدالانۋ. قازىرگى تاڭدا مامانداردىڭ باعالاۋى بويىنشا وبلىستاعى جەر استى سۋلارىنىڭ كولەمى 1،7 ملرد تەكشە مەتردى قۇرايدى. وسىعان وراي، جامبىل وبلىسىندا 646 ۇڭعىمانى بۇرعىلاۋ جوسپارلانۋدا، ونىڭ ىشىندە 103 ۇڭعىما بۇرعىلانىپ، 3،8 مىڭ گەكتار جەردى سۋمەن قامتاماسىز ەتەدى. دەگەنمەن، بۇل ۇدەرىستى جەدەلدەتۋ ءۇشىن سۋبسيديالاۋ ەرەجەلەرىنە ۇڭعىمالاردى بۇرعىلاۋدى سۋبسيديالاۋ ءنورماتيۆىن 50-دەن 80 پايىزعا دەيىن ارتتىرۋ بويىنشا وزگەرىستەر ەنگىزىلۋدە.
ەكىنشى باعىت – سۋدى ۇنەمدەيتىن تەحنولوگيالاردى (تامشىلاتىپ سۋارۋ جانە جاڭبىرلاتۋ) قولدانۋ ارقىلى اۋماقتاردى كەڭەيتۋ. بيىل سۋ ۇنەمدەيتىن تەحنولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ، سۋارمالى جەرلەردىڭ كولەمىن 57 مىڭ گەكتارعا دەيىن ۇلعايتقانىمىزدى اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇل جەتكىلىكسىز. جىل سايىن قارقىندى سۋارىلاتىن القاپتاردى قازىرگى 3 مىڭ گەكتاردان 10-15 مىڭ گەكتارعا دەيىن ارتتىرۋىمىز كەرەك. وڭىردە جاڭبىرلاتىپ جانە تامشىلاتىپ سۋارۋ جۇيەلەرىن شىعاراتىن زاۋىتتار سالۋ ءۇشىن شەتەلدىك ينۆەستورلاردى تارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ءۇشىنشى باعىت – كانالدار ارقىلى تاسىمالداۋ كەزىندە سۋ ىسىراپتارىن ازايتۋ، سونداي-اق سۋ قويمالارىن سالۋ جانە قايتا جاڭارتۋ. كولەمى 46،2 ملن تەكشە مەتر بولاتىن 13 جاڭا ءىرىلى-ۇساقتى سۋ قويمالارىن سالۋ جوسپارلانۋدا. سونداي-اق جالپى ۇزىندىعى 1،2 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايتىن 257 كانالدى جوندەيمىز. جوسپارلانعان ءىس-شارالار ناتيجەسىندە وندىرىستىك ەمەس سۋ ىسىراپتارىن ازايتۋ جانە ترانسشەكارالىق سۋ كوزدەرىنە تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ كۇتىلۋدە، بۇل ءوڭىردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا قۋاتتى سەرپىن بەرەدى»، - دەدى ەربول قاراشوكەيەۆ.
تاعى ايتا كەتەرلىگى، جامبىل وبلىسىندا وتكەن جىلدىڭ باسىنان بەرى پايدالانىلماي جاتقان 334،4 گەكتار جەر مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى. بۇل باعىتتاعى جۇمىستار ءقازىر دە جالعاسىپ جاتىر. قايتارىلعان جەردىڭ باسىم بولىگى ەلدى مەكەندەرگە بەكىتىلىپ، بۇگىندە جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتاردا مال جايۋعا پايدالانىلادى. سونىمەن قاتار جامبىل وبلىسى بۇگىندە قازاقستاندا جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانۋ بويىنشا كوشباسشىلاردىڭ قاتارىندا. قازاقستاندا جالپى قۋاتتىلىعى 2،6 گۆت بولاتىن جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ 139 نىسانى بار بولسا، ونىڭ ىشىندە جامبىل وبلىسىندا جالپى قۋاتى 450 مۆت 21 نىسان جۇمىس ىستەيدى. مۇنىڭ ىشىندە: 6 سۋ، 9 جەل جانە 6 كۇن ەلەكتر ستانسياسى جۇمىس ىستەيدى. ەلىمىزدە جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىن ءوندىرۋ بويىنشا اقمولا وبلىسىنان كەيىن (500 مۆت) ەكىنشى ورىندا تۇر.
«جەل ەلەكتر ستانسيالارىن دامىتۋداعى وبلىستىڭ الەۋەتىنە ەرەكشە نازار اۋدارعىم كەلەدى. جەل ەنەرگياسىنىڭ نەگىزگى شارتى – 100 مەتر بيىكتىكتە جەلدىڭ ورتاشا جىلدامدىعى 3 م/سەك بولۋ كەرەك. جەلدىڭ ەڭ قولايلى جىلدامدىعى - 6-10 م/سەك. ال، جاڭاتاس جەل ەلەكتر ستانسياسى وندىرەتىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ ورتاشا جىلدامدىعى - 7 م/سەك. سارىسۋ اۋدانىندا ەڭ قولايلى نۇكتەلەردە جەلدىڭ جىلدامدىعى - 8،5 م/سەك، قورداي اۋدانىندا - 8 م/سەك، تالاس اۋدانىندا - 7 م/سەك، شۋ اۋدانىنىڭ سولتۇستىك-شىعىسىندا جانە مويىنقۇم اۋدانىندا جەل - 10 م/س دەيىن كۇشەيەدى. 2021 جىلى قىتايلىق China Power International Holding Limited كومپانياسى سارىسۋ اۋدانىندا (جاڭاتاس جەل ەلەكتر ستانسياسى) جالپى قۇنى 50 ميلليارد تەڭگە بولاتىن قۋاتى 100 مۆت جەل ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسى بويىنشا ينۆەستيسيالىق جوبانى جۇزەگە اسىرعانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. 2023 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇل كومپانيا قۋاتتىلىعى 100 مۆت جانە قۇنى 50 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن ەكىنشى كەزەڭدى (شوقپار جەل ەلەكتر ستانسياسى) جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلاپ وتىر»، - دەدى اكىم.
سونداي-اق، شامامەن 2026 جىلعا قاراي China Power كومپانياسى سارىسۋ اۋدانىندا شامامەن 230 ميلليارد تەڭگەگە قۋاتى 500 مۆت بولاتىن تاعى ءبىر جوبانى جۇزەگە اسىرماق. ءوز كەزەگىندە China Power سەرىكتەستىگى SANY RE كومپانياسى ايماقتا قالاقشالار مەن ناسەلدەر شىعاراتىن زاۋىت سالۋدى كوزدەپ وتىر. ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا وبلىستا جەل ەلەكتر ستانسيالارىن سالۋ بويىنشا تاعى 2 ءىرى جوبا ىسكە قوسىلماق: ءبىرىنشىسى مويىنقۇم اۋدانىندا قۋاتتىلىعى 1 گۆت بولاتىن فرانسۋزدىق «Total Eren» ج ش س كومپانياسى، ەكىنشىسى تالاستا 500 مۆت بولاتىن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ ماسدار كومپانياسى.
بۇدان بۇرىن ايتقانىمىزداي، جامبىل وبلىسى قىرعىزستانمەن شەكتەسەدى. «قاراسۋ» جانە «اق-تىلەك» اۆتوجول وتكىزۋ بەكەتتەرىنىڭ ماڭىندا (قازاقستان مەن قىرعىزستان شەكاراسى) ورنالاسقان ونەركاسىپتىك ساۋدا-لوگيستيكالىق كەشەن قۇرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جوبا جۇزەگە اسىرىلۋ ساتىسىندا. بۇل جوبا بىرىنشىدەن، ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن بىرلەسىپ وڭدەۋدى باستاۋعا مۇمكىندىك بەرسە، ەكىنشىدەن، جەڭىل ونەركاسىپ كلاستەرىن ىلگەرىلەتۋگە، ۇشىنشىدەن، ەكى ەلدىڭ ساۋدا الەۋەتىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى. ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جالپى كولەمى 36 گەكتار جەر تەلىمى ءبولىندى.
«سونداي-اق «قاراسۋ» باقىلاۋ-وتكىزۋ بەكەتىنىڭ ىشىنەن قوسىمشا 100 گەكتار جەر بولەتىن بولامىز. جالپى، ەكى ەل اراسىندا حيميا ونەركاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىعى، تاماق ونەركاسىبى، تاعى باسقا سالالار بويىنشا 27 ستراتەگيالىق كەلىسىم مەن 590 ميلليون دوللارلىق مەموراندۋمعا قول قويىلدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ەربول قاراشوكەيەۆ.
الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە توقتالاتىن بولساق، قازىرگى تاڭدا وبلىستاعى ەكى اۋدانعا (سارىسۋ – 21 ەلدى مەكەن، مويىنقۇم – 24 ەلدى مەكەن) گاز قۇبىرى تارتىلماعان. وتكەن جىلى سارىسۋ اۋدانىنداعى 14 ەلدى مەكەندە گازداندىرۋ جۇمىستارى باستالدى. 2027 جىلعا قاراي بۇكىل وبلىس بويىنشا گازداندىرۋ كورسەتكىشىن 100 پايىزعا (200 ادامنان استام تۇرعىنى بار اۋىلدار) جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. سونداي-اق 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وبلىستاعى ەلدى مەكەندەر تولىقتاي سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
