تاجىريبە كورسەتكەندەي، زارداپ شەككەندەردىڭ بارلىعى بىردەي قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جۇگىنبەيدى. ءتۇرلى جاستاعى ادامدار الاياقتاردىڭ قۇربانى بولۋى مۇمكىن. كوبىندە ەل ازاماتتارى ينتەرنەت الاياقتىقتى قالاي كۇرەسۋدى بىلمەيدى. شىندىعىندا ءقازىر استانا قالاسىندا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانىپ، قىلمىسقا بارىپ، وڭاي اقشا تابۋعا قۇنىققاندارعا قارسى ىمىراسىز كۇرەس جۇرگىزىلۋدە. مۇنداي قىلمىسقا باراتىن الاياقتار وزدەرىنىڭ قۇرباندارىن جاس، كارى دەپ بولمەيتىنى بەلگىلى. كەز كەلگەن ادامنىڭ قالتاسىن قاعۋعا دايار تۇراتىنى انىق.
ءوز كەزەگىندە كريمينالدىق پوليسيا باسقارماسىنىڭ باستىعى داستان قالييەۆ تا ينتەرنەت الاياقتىقتار شەكتەن شىعىپ، حالىقتى قان قاقساتىپ وتىرعانىن العا تارتتى.
– ءقازىر ينتەرنەت الاياقتار كوبىندە قارماققا ەگدە جاستاعى ادامداردى تۇسىرۋگە تىرىسادى. ويتكەنى ۇلكەن كىسىلەر جاستارمەن سالىستىرعاندا جاڭا تەحنولوگيالارمەن تانىس ەمەس، ءتيىستى دەڭگەيدە ساقتانبايتىنىy بىلەدى. سوندىقتان ينتەرنەت الاياقتار ءبىرىنشى كەزەكتە ەگدە تارتقان ادامداردىڭ قالتاسىن قاعۋعا تىرىسادى، – دەيدى داستان قالييەۆ. وسىلايشا استانا قالاسى پوليسيا باسقارماسى ەگدە تارتقان ادامداردى الاياقتاردان قورعاۋعا بارىن سالۋدا.
سونىمەن قاتار ءقازىر كوپشىلىك وڭاي جولمەن اقشا تابۋدى ءجون كورەتىن ادامدار دا قوعامدا كوپ كەزدەسەتىنى انىق. بۇل ينتەرنەت الاياقتار ءۇشىن ىزدەگەنگە سۇراعان بولىپ تۇرعانى جاسىرىن ەمەس. مۇنداي جاعدايدا كيبەر قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىمەن كۇنى-تۇنى اينالىسىپ جاتقان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسىن كۇردەلەندىرە تۇسەتىنى جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان بۇل باعىتتا قوعام بولىپ حالىقتىڭ كوزىن اشۋ ماڭىزدى مىندەت بولىپ تۇر.
ءقازىر كوپتەگەن ادامدار وزدەرىنىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى ماڭداي تەرىن توگىپ ءجۇرىپ تاپقان جيناقتارىن قاندايدا ءبىر ينۆەستيسيالىق كومپانيالارعا سالىپ، قارجىسىن ەسەلەپ الامىن دەگەن دامەمەن وپىق جەپ قالاتىنىن كۇندەلىكتى ومىردە كورىپ ءجۇرمىز. وسى جايتتاردان ەل ازاماتتارىنىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعى تىم تومەن ەكەنىن بايقاۋعا بولادى. بۇگىندە شەتەلدە وتىرىپ، ەلىمىزدەگى حالىقتىڭ قارجىسىن سۇلىكشە سورىپ وتىرعان الاياقتار بار. ال ولاردى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ تاۋىپ، جازاعا تارتۋ ءتىپتى مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ەل ازاماتتارى جيناقتارىن قاندايدا ءبىر كۇماندى ينۆەستيسيالىق كومپانيالارعا سالىپ ەسەلەپ العىسى كەلگەندە جاقسىلاپ ويلانىۋى كەرەك.
بۇگىندە جەرگىلىكتى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنان بولەك حالىقتى ينتەرنەت الاياقتاردان ساقتاندىرۋ ءۇشىن اكىمدىكتەردە بەلسەندى جۇمىستار جۇرگىزۋدە. بۇل جايىندا پوليسيا پولكوۆنيگى داستان قالييەۆ ويىن بىلايشا ساباقتادى:
– ەلوردالىق پوليسيا دەپارتامەنتى قالا اكىمدىگىمەن بىرلەسىپ تۇراقتى نەگىزدە ينتەرنەت-الاياقتىقتى ازايتۋعا جانە حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان الدىن الۋ ءىس-شارالارىن جۇرگىزىپ جاتىر.
ونىڭ ىشىندە ورتا جانە جوعارى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىمەن، كوممەرسيالىق جانە كوممەرسيالىق ەمەس ۇيىمداردىڭ قىزمەتكەرلەرىمەن «الاياقتاردىڭ ايلا-امالدارىنا تۇسپەۋ جانە ءوز جيناقتارىن قالاي ۇنەمدەۋگە بولادى» تاقىرىبىندا دارىستەر وتكىزىپ كەلەمىز، – دەدى بىلىكتى مامان. ءيا، حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن كوتەرۋدە جاس-كارى دەپ ءبولىپ جارۋعا استە بولمايدا. قوعامدا ينتەرەنت الاياقتارعا قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ءىسى مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاۋ ارتىقتىق ەتپەيدى.
بۇگىندە استانا قالاسىنىڭ بەلسەندىلەرى قالا تۇرعىندارى كوپتەپ جينالاتىن ورىنداردا جۇرتشىلىققا اقپاراتتىق-پروفيلاكتيكالىق بۋكلەتتەر تاراتىلادى، كوشەلەردە ترافارەتتەردى پايدالانا وتىرىپ ەسكەرتۋ جاساپ كەلەدى. بۇدان باسقا قالاداعى ءىرى ساۋدا ورىندارى مەن بازارلاردا اۋديو جانە ۆيدەو روليكتەر تاراتىلۋدا. وسىلايشا استانا قالاسى اكىمدىگى قالادا ينتەرنەت الاياقتىقتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قولدان كەلگەن ءىس-شارالاردى ۇدايى توقتاۋسىز جۇرگىزىپ كەلەدى.
جۋرناليستەرمەن بولعان بريفينگتە داستان قالييەۆ «ينتەرنەتتەگى الاياقتىق تۋرالى حاباردار بولۋ كوپتەگەن قىلمىستىق شابۋىلداردىڭ الدىن الۋعا جانە ءوزىڭىزدى عانا ەمەس، جاقىندارىڭىزدى دا قورعاۋعا كومەكتەسەدى»، – دەپ اتاپ ءوتتى. ايتارى جوق، ءقازىر ينتەرنەتتەگى الاياقتىق ارەكەتترە وزگە دە قىلمىستاردىڭ ورشۋىنە نەگىز بولىپ وتىرعانى جاسىر ەمەس. سوندىقتان ولاردىڭ ايتقانىنا كونىپ، ارباۋىنا ءتۇسىپ قالماۋىمىز كەرەك.
