كاسىپورىن بىلعارىدان جاسالعان بۇيىمدار مەن اياق كيىم شىعاراتىن ءىرى ءوندىرۋشى جانە تەرى وڭدەۋدەن باستاپ دايىن ءونىم شىعارۋعا دەيىنگى تولىق وندىرىستىك سيكلى بار جالعىز وتاندىق كاسىپورىن بولىپ تابىلادى. ەكى وندىرىستە دە 500-دەن استام قىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى. كومپانيانىڭ يەسى ءارى باسشىسى باۋىرجان نايزاقۇلوۆتى «اق جول» دەمپارتياسى تاراز قالاسى ءماسليحاتى دەپۋتاتتىعىنا كانديدات رەتىندە ۇسىندى.
– بىرنەشە جىل بۇرىن وسىندا كەلگەندە، كاسىپورىن نەگىزىنەن سەمەيدەن شيكىزات ساتىپ الاتىن، ءبىراق كەيىن سەمەيدەگى زاۋىت بانكروتقا ۇشىرادى. سوندىقتان كاسىپكەر بىلعارى ءوندىرىسىن ءوزى قۇرىپ، دايىن ءونىم شىعارۋ ءۇشىن تەرىلەردى اۋىلدىق شارۋاشىلىقتاردان ساتىپ الۋعا ءماجبۇر بولدى. مۇنداي كاسىپكەرلەردى قورعاپ، قولداۋ قاجەت. سونىمەن قاتار، كيىم-كەشەك پەن اياق كيىم ينفلياسياعا جانە حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن تاۋارلار، – دەدى ازات پەرۋاشيەۆ.
جيىن بارىسىندا زاۋىت باسشىلىعى ءبىرقاتار تۇيتكىلدى ماسەلەلەرگە توقتالدى – مىسالى، ەسكىرگەن تەحنيكا، ءوندىرىس ىسكە قوسىلعانعا دەيىن شەگەرىمى بار ينۆەستيسيالىق نەسيەلەندىرۋدىڭ جوقتىعى؛ فەرمەرلەر مەن اۋىل تۇرعىندارىنان تەرى ساتىپ الۋعا بەرىلەتىن سۋبسيديانىڭ توقتاپ قالۋى. كادر ماسەلەسى دە وزەكتى بولىپ تۇر.
جۇمىسشىلار نەسيە ءوسىمى، باعا تۇراقسىزدىعى، باسپانانىڭ قولجەتىمسىزدىگى تۋرالى ويلارىن ايتتى.
دەمپارتيا ليدەرى كاسىپورىن مەن ەڭبەك ۇجىمىن قولدايتىنىن ايتىپ، پارلامەنتتە «اق جول» فراكسياسى قۇرىلعاننان كەيىن بۇل ماسەلەلەردى ۇكىمەت الدىندا كوتەرۋگە دايىن ەكەنىن مالىمدەدى.
سول كۇنى «اق جول» دەمپارتياسى رەسپۋبليكالىق شتابىنىڭ مۇشەلەرى تاراز قالاسىنىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەستى. پارتيانىڭ ساياسي باعدارلاماسى تانىستىرىلعاننان كەيىن ەركىن پىكىرالماسۋ ءوربىپ، پارتيا ءتوراعاسى جينالعان قاۋىمنىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى، سونىڭ ىشىندە باعدارشام ورناتۋ مەن كوشەگە جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ تۋرالى وتىنىشتەر ايتىلدى. بۇل ماسەلەلەرمەن «اقجولدىڭ» قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتىعىنا كانديداتتارى اينالىسۋعا ۋادە بەردى.
قاتىسۋشىلاردىڭ ءبىرى بانكتەردى ققس تولەۋگە ماجبۇرلەۋدى ۇسىنىپ، «اقجولدىقتاردىڭ» بانك سالاسىنداعى وليگارحتارمەن كۇرەسكە جانە تاباندىلىق تانىتۋعا ازىرلىگى جونىندە سۇرادى.
– بۇكىل الەمدە بانكتەر ققس-تان بوساتىلعان، - دەپ جاۋاپ بەردى ازات پەرۋاشيەۆ، – بۇل حالىقارالىق تاجىريبە جانە ءادىسنامالىق تۇرعىدان دۇرىس. ولار تاۋار وندىرمەيدى، قوسىمشا قۇن جاسامايدى. ءبىراق، بانكتەردىڭ بيۋدجەتكە سالىمى شىن مانىندە ولاردىڭ كىرىسىنە سايكەس كەلمەيدى جانە ادىلەتسىز ەكەنى انىق. بۇل ديلەممانى پرەزيدەنت ق.توقايەۆتىڭ وتكەن جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندەگى جولداۋىندا سالالىق سالىق ستاۆكالارىن ەنگىزۋ تۋرالى تاپسىرماسى ارقىلى شەشۋگە بولادى.
بۇگىندە تابىستارىن قاتار قويۋعا كەلمەسە دە، بانكتەر ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن وندىرۋشىلەر، تىگىن فابريكالارى، قۇرىلىسشىلارمەن بىردەي كولەمدە تابىس سالىعىن (ۇتس) تولەيدى، ال، سوڭعىلار وعان قوسا ققس-تى دا تولەيدى. سوندىقتان بانكتەردىڭ ەكونوميكاعا قوسار ۇلەسىندەگى ديسپروپورسيانى ققس ارقىلى ەمەس، بۇل ادىستەمەلىك تۇرعىدا قاتە، بانكتەر ءۇشىن 50-60% دەڭگەيىندە جوعارى ۇتس ەنگىزۋ ارقىلى جويۋ قاجەت. «اق جول» دەمپارتياسى بۇل شارانى ءوز باعدارلاماسىندا ۇسىنىپ وتىر جانە جاڭا سالىق كودەكسىن تالقىلاۋ كەزىندە ونىڭ قابىلدانۋىن تالاپ ەتەدى، – دەدى ا.پەرۋاشيەۆ.
ول «اق جول» دەمپارتياسى 12 جىل بويى سالالىق سالىق مولشەرلەمەلەرىن ەنگىزۋدى تالاپ ەتكەنىن، ءبىراق ۇكىمەتتىڭ بۇعان ءارقاشان قارسى بولعانىن ەسكە سالدى. ەندى جاعدايدى تۇزەتۋگە، ادىلەتتى سالىق ساياساتىن قۇرۋعا ناقتى مۇمكىندىك بار. ال، بۇل پارلامەنتتەگى «اق جول» فراكسياسى كۇرەسىنىڭ تىكەلەي ناتيجەلەرىنىڭ ءبىرى.
سونىمەن قاتار، وڭىردەگى جاستار جۇمىسسىزدىعى، جاڭا كاسىپورىندار، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا جاعدايدىڭ جوقتىعى ماسەلەلەرى دە كوتەرىلدى.
«اق جول» پارتياسىنىڭ باسشىسى بۇل ماسەلەنى مەملەكەتتىڭ ينۆەستيسيالىق ساياساتىمەن بايلانىستىردى.
«نارىقتىق ەكونوميكاسى بار ەلدەردە ينۆەستيسيالىق جەڭىلدىكتەر كەڭىنەن قولدانىلادى، مىسالى، ينۆەستيسيانىڭ ءبىر بولىگىن جاڭادان ىسكە قوسىلعان جانە تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتقان كاسىپورىندارعا قايتارۋ. نەمەسە كاسىپكەر تابىسىنىڭ قۋاتتىلىقتى كەڭەيتۋ، جابدىقتى جاڭارتۋ جانە ت.ب. سەكىلدى وندىرىسكە قايتا سالىنعان بولىگىن سالىقتان بوساتۋ.
– «اق جول» دەپۋتاتتارى كاسىپكەرلىك كودەكسكە وسىنداي نورمالاردى ەنگىزگەن، ءبىراق ۇكىمەت ولاردى ەكونوميكاداعى جاعدايعا اسەر ەتپەيتىندەي شارتتارمەن بۋىپ تاستاعان. مىسالى، ولاردى 20 ميلليون دوللار ينۆەستيسيا كولەمى بولعان جاعدايدا عانا قولدانۋعا بولادى. ونداي كاسىپورىنداردىڭ ساناۋلى عانا بولاتىنى انىق. ءبىز بيزنەستىڭ اۋقىمدى بولۋىن، ينۆەستيسيانىڭ اعىلۋىن تالاپ ەتەمىز. ول ءۇشىن مۇنداي جەڭىلدىكتەر تەك ءىرى ەمەس، ورتا بيزنەس ءۇشىن دە قولجەتىمدى بولۋى كەرەك. ءبىز مۇنداي شارتتار ءۇشىن كۇرەسەمىز، – دەپ جاۋاپ بەردى ازات پەرۋاشيەۆ.
رەسپۋبليكالىق شتاب مۇشەلەرى سايلاۋشىلاردىڭ سوزدەرى مەن ۇسىنىستارىن نازارعا الىپ، 19 ناۋرىزدا «اق جول» دەمپارتياسىن قولداۋ ءۇشىن سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە كەلۋگە شاقىردى.
الداعى ۋاقىتتا تاراز مەتاللۋرگيالىق زاۋىتى، فارماسيەۆتيكالىق كومپانيا جانە قالا بازارىنىڭ كاسىپكەرلەرىمەن كەزدەسۋلەر وتەدى.
*ماتەريالدىڭ اقىسى «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ سايلاۋ قورىنان تولەندى.
