ايتا كەتەرلىگى، ءا.بوكەيحاننىڭ مەرەيتويى يۋنەسكو كولەمىندە تويلانىپ جاتىر. شارا ەكى كۇنگە جوسپارلانعان. مەرەيتويىدىڭ بۇگىنگى باستاماسى رەتىندە پلەنارلىق ءماجىلىس بولدى. جيىن ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى ەرلان سىدىقوۆتىڭ قۇتتىقتاۋ سوزىمەن باستالدى. ارى قاراي سەنات دەپۋتاتتارى مەن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى قۋاتجان ۋالييەۆ، قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى وكىلى مەن تۇركيا، جاپونيا ەلشىلەرىنىڭ قۇتتىقتاۋلارىمەن جالعاسىن تاپتى.

كەلەسى كەزەكتە عالىمدار الاشقا قاتىستى الۋان تاقىرىپتى باياندامالارىن كوپشىلىك نازارىنا ۇسىندى. سولاردىڭ قاتارىندا مىنبەرگە شىققان الاش زەرتتەۋشىسى، عالىم سۇلتان حان اقق ۇلى تىڭ اقپاراتتارىمەن ءبولىستى.
ءبىراز بۇرىن، سەنات دەپۋتاتتارىنىڭ ءا.بوكەيحاننىڭ تاريحي تۇلعاسىن كورنەكىلەندىرۋ بويىنشا ۇكىمەتكە جولداعان ساۋالىنا ۆيسە-پرەمەر ءداريعا نازاربايەۆا جاۋاپ قايتارىپتى. وندا – استانا قالاسىنىڭ سول جاعالاۋىنا ورىن تەپكەن مەكتەپتەردىڭ بىرىنە ءاليحاننىڭ اتىن بەرۋ، ەكەرتكىشىن ورناتۋ جانە ساياباق اشۋ ماسەلەسى بەلگىلەنگەن تارتىپپەن پىسىقتالۋدا دەلىنگەن. ماسكەۋ قالاسىنداعى ءا.بوكەيحاننىڭ توپىراعىن استاناداعى ۇلتتىق پانتەونعا جەرلەۋدى پىسىقتاۋ جونىندە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنە ءتيىستى تاپسىرمالار بەرىلگەن. ءا.بوكەيحانوۆ تۋرالى فيلم ءتۇسىرۋ، مەموريالدىق كەشەن ورناتۋ جانە قاراعاندى قالاسىنىڭ ورتالىق كوشەلەرىنىڭ بىرىنە تاريحي تۇلعانىڭ ەسىمىن بەرۋ جونىندە مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مەن قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمدىگىنە ءتيىستى شارالار قابىلداۋعا بايلانىستى تاپسىرمالار بەرىلىپتى.


سونىمەن قاتار، وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا يۋنەسكو-نىڭ 38 سەسسياسىندا ءاليحان تۋرالى ارنايى قارار قابىلدانعان سوڭ، ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باستاماسىمەن ەلدەگى الاشتانۋشى عالىمدار باس قوسىپ، مەرەيتوي وتكىزۋگە بايلانىستى اقىلداسۋ جيىنىن وتكىزىپ، جوسپار بەلگىلەگەن. سوعان وراي، ۇلتتىق بانك تاراپىنان ءاليحاننىڭ پورترەتى سالىنعان مونەتا شىعارۋ، قازپوشتا تاراپىنان ماركا ازىرلەۋ ۇسىنىستارى ايتىلعان. بۇگىندە پوشتا ماركاسى شىعارىلۋ ۇستىندە ەكەن. ال، ۇلتتىق بانكتەن ءالى جاۋاپ جوق كورىنەدى.


سونىمەن بىرگە، الماتى قالاسىنداعى، قازاقستان تاريحىنداعى تۇڭعىش مەتروپوليتەنگە، الماتىداعى قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنە نەمەسە استاناداعى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ بىرىنە ءاليحاننىڭ ەسىمىن بەرۋ جانە ءاليحان تۋرالى كوپ سەريالى فيلم ءتۇسىرۋ ۇسىنىستارى ايتىلىپتى. عالىم وسى ۇسىنىستاردى قازاقستاننىڭ يۋنەسكو، يسەسكو-نىڭ وكىلدەرى مەن مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ەسكەرسە دەگەن تىلەگىن ءبىلدىردى.



سول جاقتان ءبىرىنشى تۇرعان و.ءابدىراحمانوۆ

بايانداما كەزىندە، «اليحان بۋكەيحان تۆورەس يستوريي» اتتى ورىس تىلىندەگى مونوگرافيانىڭ ءبىرىنشى تومىنىڭ تۇساۋى كەسىلدى. تۇساۋ كەسەر راسىمىنە بوكەيحانوۆ اۋلەتىنىڭ ۇرپاعى، ءاليحاننىڭ جاقىن تۋىسى ورتاي ءابدىراحمانوۆ اقساقال شاقىرىلدى. كىتاپتى شىعارۋعا قارجىلاي قولداۋ كورسەتكەن ءابدىماجيت سىدىقبەككە جانە وسىدان ءبىراز بۇرىن ءۇش تىلدە شىعىپ، تۇركيانىڭ گازي ۋنيۆەرسيتەتىندە تۇساۋى كەسىلگەن «ءاليحان بوكەيحان» اتتى كىتاپتىڭ شىعۋىنا دەمەۋشىلىك جاساعان جەڭىس تۇركيا مىرزاعا عالىم الاشتانۋشىلار مەن كوپشىلىك اتىنان العىسىن ءبىلدىردى.

م.الماسبەك

فوتو: جاندوس راحىمبەك ۇلى