Өткен жылдың қараша айында “Сұйытылған мұнай газын сақтау паркі” ЖШС бәсекелестік туралы заңды бұзғаны үшін әкімшілік жауапқа тартылып, 324 миллион теңге көлемінде айыппұл төледі. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің Атырау қаласы бойынша департаменті мен прокуратурасының мәліметінше, компания өкілдері тұтынушыларға әртүрлі талап қойып, қызметтерін алуға міндеттеген, деп хабарлайды Dalanews.kz.
“Сұйытылған мұнай газын сақтау паркі” ЖШС (СПГСГ) - Атырау мұнай өңдеу зауытында өндірілетін әлеуметтік газды жеткізу операторы. 2021 жылы компания аукционда “Joint Technologies” ЖШС-не сатылған кезде Тимур Құлыбаев 50% акцияның иесі атанды.
Ал қанды қаңтар оқиғасынан кейін сұйытылған мұнай газын сақтау паркіне қатысты қылмыстық іс қозғалды.
“ЖШС басшылығы 2017 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңде өзінің үстем жағдайын пайдалана отырып, сұйытылған мұнай газын қабылдау, сақтау және тиеу қызметтеріне монополиялық жоғары баға белгіледі”, - делінген хабарламада.
2023 жылы 3 мамырда Атырау облысының мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соты АЗРК-ның талап арызын ішінара қанағаттандырды. 2021 жылы 13 мамырда “Сұйытылған мұнай газын сақтау паркі” ЖШС-ны қайта тіркеу туралы бұйрықтың күшін жойды.
Осылайша үлестің 50%-ы Атырау мұнай өңдеу зауытына қайтарылды. Алайда Тимур Құлыбаевтың компаниясы әлі күнге дейін ЖШС-ның белгілі бір бөлігіне иелік етеді.
Egov.kz мәліметінше, “Сұйытылған мұнай газын сақтау паркі” ЖШС құрылтайшылары “Joint Technologies” ЖШС, “Атырау мұнай өңдеу зауыты” ЖШС және “КӨКСЕҢГІР” ЖШС.
Тимур Құлыбаев компаниясы тұтынушыларына қызметтерін алуға міндеттеген. Атырау мұнай өңдеу зауытында сұйытылған мұнай газын (СКГ) сақтауға арналған өз резервуарлары, қала берді жүктерді теміржол мен автомобиль көлігімен тиеуге арналған тіректері жоқ. Өнімнің барлық көлемі құбыр арқылы “ПХСНГ” ЖШС резервуарларына құйылады. Мұндай қатаң талап газды басқа газ желілері ұйымдарына (ГСО) тікелей жіберуге мүмкіндік бермейді.
Яғни, Атырау мұнай өңдеу зауытымен ажырамас технологиялық байланыс кәсіпорынның өңірдегі қайталама көтерме сауда нарығында СКГ-ның жалғыз жеткізушісі болуына әкелді.
Осындай үстемдікке ие бола отырып, “ПХСНГ” ЖШС басшылығы өз тұтынушыларына шарттарды белгілей алады. Сонымен қатар өнім нарығына кіруге немесе одан шығуға жол бермеді. Өйткені ГСО арасында көтерме саудаға тыйым салынғандықтан, әлеуметтік газды алу мүмкін болмады. Сонымен қатар тұтынушылар сұйытылған газды басқа газ желісі ұйымдарына еркін сата алмады.
2021 жылдың сәуір-желтоқсан айлары аралығында Парктің Атырау облысы нарығындағы үлесі 96,84% құрады.
Атырау АЗРК бөлімінің қызметкерлері «ПХСНГ» ЖШС-нің 2021 жылға арналған 37 келісімшартын тексерген. Осы тұста, екі келісімшартқа байланысты сұрақ туындаған. Себебі олар мерзімінен бұрын аяқталған еді. Бірі “Көкшетау-Транс-Газ” ЖШС (12 сәуір 2021 ж.), екіншісі “Промгаз БП” ЖШС (2 тамыз 2021 ж.).
Баламалы келісім-шарттармен Парк басшылығы Атырау мұнай өңдеу зауытынан рұқсат алғаннан кейін сұйытылған газды газ толтыру стансасында (ГНС) сақтау мерзіміне әртүрлі шарт қойды. Басқа байланыстарда бұл мерзім бес күнтізбелік күнді көрсетсе (ең көп мерзім 15 күнтізбелік күн), қалған екеуінде бұл 24 сағатты құрады.
“Көкшетау-Транс-Газ” және “Промгаз ВП” 48 сағат ішінде газды жөнелтпеген жағдайда олар оны Паркке Энергетика министрлігі реттейтін максималды бағамен сатуға міндеттелді. Ал Тимур Құлыбаевтың компаниясы өз қалауы бойынша тауарды үшінші тұлғаларға қайта сатуға құқылы болды.
“ПХСНГ” ЖШС-нің екі келісімшарт бойынша кірісі ҚҚС-сыз 27 млн теңгені құрады (“Көкшетау-Транс-Газ” ЖШС – 5 611 680 теңге, “Промгаз БП” ЖШС – 22 031 040,01 теңге). “Көкшетау-Транс-Газ” ЖШС өкілдері келісімшартты жаңа шарттарға байланысты қайта қарауды сұрады. Алайда олар бас тартты.
Бірақ бұл соңы емес еді. ПХСНГ басшылығы тағы үш келісімге отырған:
- Дилерлермен, ГСО және жанармай құю станцияларымен жүк жөнелту қызметтерін көрсеткені үшін;
- “RTS Holding” ЖШС-мен (Тимур Құлыбаевқа тиесілі “Jint Technologies” ЖШС құрылтайшысы) жүктерді тасымалдауға арналған вагондарды пайдалану және экспедиторлық қызметтер үшін;
- “РТИ-АНПЗ” ЖШС-нен вагондарды жеткізу және тазалау бойынша (“Петролеум” ЖШС тең құрылтайшысы, 2021 жылы шартқа қол қою кезінде ол Тимур Құлыбаевқа тиесілі болды).
Яғни, ГСО, жанармай құю станциясы (тапсырыс берушілер) өкілдерінде теміржол көлігі саласында басқа жеткізушіні таңдау мүмкіндігі болмады. Бұл компаниялар оларға “РТС Холдинг” ЖШС мен “РТИ-АНПЗ” ЖШС-нен артық шот-фактураларды төлеуге мәжбүрлеген.
АЗРК қызметкерлері құжаттардан төлемдерді анықтады. Оның негізінде “ПХСНГ” ЖШС-нің 2021 жылы мамырдан желтоқсанға дейін кірісі 4,8 млрд теңгені құрады.
Сонымен бірге 2021 жылдың басынан бері “ПХСНГ” ЖШС әртүрлі жеткізушілерден газ жеткізуді сұрайтын хаттар жолданғаны белгілі болды. Бірақ жауап ретінде олар не газ өндіру көлемінің азайғаны туралы мәліметтерді, не сақтау және қабылдау келісімінің жобасын жасамағаны белгілі болды. Осы деректерді ескере отырып, АЗРК департаменті тағы да 2021 жылғы кірісті есептеді. Бұл ҚҚС есептемегенде 5,9 млрд теңгені құрады.
