Қазақстандағы патриотизмнің өсуінің оң динамикасын қалыптастыру, жастардың қоғамдық-еңбек белсенділігін арттыру, олардың қоғам, мемлекет өмірі мен қызметінің негізгі салаларын дамытуға қосатын үлесін жетілдіру – қазіргі күннің негізгі міндеттерінің қатарынан түспек емес. Сонымен бірге, руханиятты жаңғырту, әлеуметтік-экономикалық және саяси тұрақтылықты нығайту, елдің ұлттық қауіпсіздігі қамтамасыз ету сынды шаруалар үздіксіз жұмысты қажет етеді. Бүгінгі жағдайда орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар, қоғамдық бірлестіктер жастарға әскери-патриоттық тәрбие беру арқылы олардың бойында жоғары патриоттық сананы, Отанға деген адалдық сезімін, азаматтық борышын орындауға әзірліктерін дамытуға күш салуда. Осы бағыттағы жан-жақты, жүйелі, мақсатты және үйлестірілген қызметтер ел мүддесін қорғаудағы аса маңызды конституциялық міндеттердің орындалуын, оны қарулы түрде қорғай білуді, әскери тарихтан хабардар етуді, әскери қызметті өткеруді, әскери дәстүрлерді сақтауды және жетілдіруді қамтамасыз етеді.
Сондықтан, ең алдымен, барлық деңгейдегі мемлекеттік органдардың, ғылыми және білім беру ұйымдарының, ардагерлердің, жастардың және басқа да қоғамдық ұйымдардың қызметін біріктіре түсу қажет. Басталып үлгерген бұл үдеріске одан әрі серпін беру үшін осы саладағы мәселелердің кең ауқымын шешуге қоғамның бір кісідей атсалысқаны маңызды. Бұл орайда, біріншіден, жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу жүйесін ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету деңгейін арттыру керек.
Атап айтқанда, осы саладағы әдістемелік әзірлемелердің санын көбейту, оны іс жүзінде пайдалану мақсатында бар тәжірибені әзірлеу және жалпылау жоспарланғаны жөн. Сонымен қатар, мамандар мен тәлімгерлер қауымын, сондай-ақ осы саланың жағдайына және әскери-патриоттық жобаларға кәсіби бағалау жүргізетін сарапшылар қауымдастығын қалыптастыру жұмыстары жүргізілуі тиіс.
Екіншіден, ведомствоаралық өзара іс-қимыл және мемлекеттік-мемлекеттік әріптестік жүйесін нығайту бойынша іс-шаралар жүйелі жүргізілуі қажет. Мұндай өзара іс-қимылдың мақсаты – жастардың Қазақстан тарихын, оның ішінде әскери тарихты оқуға деген қызығушылығын белсендіру және арттыру.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының мемлекеттік мерекелерінің негізіне айналған оқиғалар туралы терең білімі бар азаматтардың санын көбейту, сондай-ақ әскери-патриоттық тәрбие бойынша білім беру ұйымдары жұмысының сапасын арттыру міндеті тұр. Мұның аясында студенттерге кәсіби бағдар беру және оларды әскери қызметке, білім беру жүйесіндегі жұмысқа, ғылымға, мәдениетке және спортқа тарту жұмыстары кіреді. Осының барлығы өскелең ұрпақтың бойында мемлекет рәміздері мен оның тарихи ескерткіштеріне деген мақтаныш, құрмет пен қастерлеу сезімін қалыптастырады.
«Бүгінде барлық мүдделі мемлекеттік органдарды тарта отырып, оқу орындарында әскери-патриоттық тәрбие берудің сапасын арттыру қажет. Өкінішке қарай, бұл мекемелер мәдениет мекемелері сияқты әдістемелік қамтамасыз етуде, әсіресе осы саладағы мамандарды даярлау және қайта даярлауда қиындықтарды бастан кешіруде. Осыған байланысты әскери-патриоттық тәрбиенің материалдық-техникалық базасын жаңғырту, ұйымдастырушылық-әдістемелік қамтамасыз ету деңгейін, ұйымдастырушылар мен мамандардың кәсіби даярлығын арттыру қажет деп санаймыз. Сондай-ақ осы бағытта кешенді және жүйелі көзқарасты талап ететін осы саладағы мәселелерді шешуге БАҚ-ты кеңінен және белсенді тарту маңызды», дейді сала мамандары.
Соңғы жылдары байқап жүргеніміздей, «Жас сарбаз» балалар-жасөспірімдер әскери-патриоттық қозғалысы» республикалық қоғамдық бірлестігі тереңдетіп, белсенді түрде насихатталуда. Оның филиалдары қазірдің өзінде еліміздің барлық аймақтарында, сондай-ақ Астана, Алматы және Шымкент қалаларында құрылған. Жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу жұмысын одан әрі дамыту мақсатында қозғалыс республикалық және халықаралық деңгейде өзара іс-қимыл және ынтымақтастық туралы бірқатар меморандумдарға қол қойды, оның ішінде Қорғаныс министрлігі мен барлық облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың әкімдіктері, сондай-ақ Ресей Федерациясының «Юнармия» әскери-патриоттық қозғалысы бар.
Жалпы, Қорғаныс министрлігі атап өткендей, жүзеге асырылып жатқан жобалар мен жергілікті шараларды аралық талдау әскери-патриоттық тәрбиенің мазмұндық байлығы мен маңыздылығын көрсетеді. Жастар арасында патриотизмді әлеуметтік қана емес, сонымен бірге рухани-адамгершілік, мәдени, тарихи және басқа да құрамдастарды біріктіретін ең маңызды құндылық ретінде қарастыру барған сайын кең таралуда.
«Серпінді дамып келе жатқан қазақ қоғамына ұтқырлығымен, сындарлығымен және ел тағдыры үшін жауапкершілік сезімі дамыған жоғары білімді адамдар қажет, - дейді сарапшылар. – Сондықтан азаматтық пен отансүйгіштікке тәрбиелеу – орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдар қызметінің басым бағыттарының қатарында.
Өйткені, рухани-адамгершілік және әлеуметтік құндылықтар ретінде жастардың бойында азаматтық пен патриотизмді дамыту, өскелең ұрпақтың кәсіби маңызды қасиеттерін жетілдіру, дағдыларды және олардың әртүрлі салаларда белсенді көрініс табуына дайындықты қалыптастыру уақыт талабынан түспек емес. Әсіресе, әскери қызмет кезінде, конституциялық және әскери борышқа адалдық, жоғары жауапкершілік пен тәртіпті қажет етеді».
Осындай ізгі шараларды біріктіретін және жүзеге асырыла бастаған «Біртұтас ұлт – біртұтас әскер» бағдарлама аясында әскери-патриоттық жұмыстарды жүзеге асыруға жастардың 70 пайызға дейінгі бөлігі қатысады деп күтілуде. Еліміздегі оқу орындарында, техникалық және кәсіптік білім беру, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында 100 пайыз әскери-патриоттық клубтар, сыныптар мен үйірмелер жұмыс істейтін болады. Жалпы білім беру ұйымдарындағы әскери-патриоттық клубтар мен «Жас сарбаз» сыныптарының оқушылары 20 пайызға дейін жетеді. Жалпы, азаматтардың 70 пайызы бағдарлама туралы хабардар болады. Оны қаржыландыру жергілікті бюджеттерден, сондай-ақ бюджеттен тыс қорлардан жүзеге асырылады.
Онда көзделген шаралар мыналарға бағытталған:
- жастарды мемлекетіміздің қаһармандыққа толы тарихы туралы, қазақ халқының түрлі кезеңдегі ауыр әскери сынақтардағы ерліктері және қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуы, әскери және жауынгерлік дәстүрлері, Қарулы Күштердің, басқа да әскерлердің рәміздері туралы жан-жақты әскери-патриоттық тәрбиелеу.
- Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының мемлекеттік органдармен, ұйымдармен және барлық үлгідегі оқу орындарымен жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу мәселелері бойынша тығыз байланыс орнату;
- жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу бойынша патронаждық жұмысқа барлық санаттағы әскери қызметшілерді, іздестіру жасақтары құрамында жұмысқа тарта отырып, өзекті мәселелер бойынша әртүрлі іс-шараларды (дөңгелек үстелдер, семинарлар, конференциялар және басқа да ғылыми форумдар) өткізу;
- жастарды әскери шерулерге, әскери бөлімнің жыл сайынғы мерекелеріне қатысуға тарту, ескерткіштерге, обелисктерге, ескерткіштерге гүл шоқтарын қою, Ұлы Отан соғысы ардагерлері мен интернационалист-жауынгерлерге құрмет көрсету, әскери ант қабылдау, әскери қызметкерлерге әскери наградалар тапсыру, арнайы іс-шараларды өткізу кезінде әскери бөлімнің Жауынгерлік Туын алып шығу;
- жастар арасында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының тарихи мақсатын, олардың даму, қызмет ету ерекшеліктерін және жүктелген міндеттерді орындаудағы орнын терең түсінудің барлық нысандары мен әдістерімен тәрбиелеу;
- республикадағы әрбір мектеп пен колледжде әскери-патриоттық клубтарды, «Жас сарбаз» сыныптарын, үйірме жұмыстарын құру тәжірибесін жалғастыру және оларға әскери бөлімдер тарапынан басшылық ету;
- тарихи орындарға экскурсиялар ұйымдастыру, түрлі көрмелерді аралау, жастарды Отан қорғаушылардың ерліктері туралы баяндайтын көркем әдебиет, тарихи және әскери естеліктерді оқуға баулу.
Өз кезегінде, жастарға әскери-патриоттық тәрбие беруді ұйымдастыру мен жүргізудің бірыңғай тәсілдерін әзірлеу мыналарды қамтиды: тұжырымдамалық және бағдарламалық құжаттар аясында жастарға әскери-патриоттық тәрбие беруді ұйымдастыру және өткізу; республикалық және облыстық деңгейде тікелей өзара іс-қимылды қамтамасыз ету және әскери-патриоттық тәрбие мәселелерімен айналысатын барлық облыстық және аудандық құрылымдардың іс-әрекеттерін үйлестіру; аудандық, қалалық және облыстық әскери-патриоттық жиындарды өткізу; республикалық әскери-патриоттық жиындарға қатысу үшін үздік әскери-патриоттық клубтарды іріктеу; орталық мемлекеттік органдармен, қоғамдық ұйымдармен, сондай-ақ шет мемлекеттердің жастар ұйымдарымен ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасу; «Жас сарбаз» республикалық штабының орталық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдармен және қоғамдық ұйымдармен тығыз байланысын дамыту; әртүрлі формалар мен әдістерді пайдалана отырып, мемлекеттік және қоғамдық мекемелерді, аудандық және облыстық құрылымдарды тең дәрежеде тарту қажеттігінен туындайтын қызмет тепе-теңдігі; жалпы халықтың мүдделерін ескере отырып және барлық әлеуметтік және кәсіби топтарды, ең алдымен жастарды тарту арқылы оқиғалардың әсерін мақсатты ету.
Бағдарламаның материалдық базасын дамытуға келетін болсақ, әскери-патриоттық қозғалысқа әлеуметтік гранттар, әдістемелік және материалдық-техникалық қамтамасыз ету үшін қажетті ресурстар құрылуда. Еліміздің аймақтарында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Ұлттық әскери-патриоттық орталығының филиалдары ашылуда. Мектептер, колледждер, жоғары оқу орындары кітапханаларының кітап қоры тарихи-патриоттық бағыттағы шығармалармен толығуда. Әскери-патриоттық тәрбие беру бойынша әдістемелік ұсыныстар әзірленіп, жүзеге асырылуда. Әскери бөлімдерде, оқу орындарында, кітапханаларда мемлекеттік және облыстық деңгейде патриоттық сипаттағы аудио және бейне кітапханалар құрылуда.
Жастарға әскери-патриоттық тәрбие беру үдерісіне басшылық жасау үшін республикалық және өңірлік деңгейде әскери-патриоттық тәрбие жөніндегі үйлестіру кеңесі құрылды, оның құрамына мүдделі мемлекеттік органдар мен қоғамдық ұйымдардың басшылары кірді. Бұл жұмысқа жастарға тәлімгерлік және қадағалау функцияларын жүзеге асыратын мемлекеттік және қоғамдық институттар қатысады. Әскери-патриоттық тәрбие субъектілерінің әртүрлі санаттары қызметінің нәтижелері зерделеніп, анықталған кемшіліктерді жою және оң тәжірибені бекіту мақсатында оқу-тәрбие процесіне дер кезінде қажетті түзетулер енгізіліп, бақылау жүргізілуде.
Осындай ілкімді істердің түпкілікті нәтижесі қазіргі заманғы міндеттер мен еліміздің даму мақсатына жауап беретін жастарды әскери-патриоттық тәрбиелеу жүйесін қалыптастыруды көздейді. Атап айтқанда, жастардың Қазақстан тарихы мен мәдениетіне қатыстылық сезімін нығайту, ұрпақтар сабақтастығын қамтамасыз ету, белсенді өмірлік ұстанымы бар азаматты тәрбиелеу, Қарулы Күштердің имиджін арттыру және әскери қызметтің беделін нығайту сынды шараларды ілгерілетеді.
