Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Túrki memleketteri Parlamenttik assambleıasyna (TURKTIME) múshe elderdiń parlament spıkerlerimen kezdesti. Jıyn barysynda memleket basshysy aımaqtyq yqpaldastyqty tereńdetý, ekonomıkalyq áriptestikti nyǵaıtý jáne qazirgi zamanǵy syn-qaterlerge birlesip jaýap berý máselelerin kóterdi. Sonymen qatar Qazaqstanda júzege asyp jatqan saıası reformalar, túrki elderiniń ortaq bastamalary jáne parlamenttik dıplomatıanyń mańyzy jóninde keńinen toqtaldy. Dalanews.kz kezdesýde kóterilgen ózekti máselelerge sholý jasady.
Qazaqstan túrki ıntegrasıasyn damytýǵa múddeli
Memleket basshysynyń aıtýynsha, qazirgi tańda túrki elderi arasyndaǵy yqpaldastyq jyl saıyn nyǵaıyp keledi.
“Parlamenttik Assambleıa – óte mańyzdy saıası qurylym. Qazaqstan bul Uıymdy barynsha qoldaıdy. Men ózim on jyl boıy Senat Tóraǵasy retinde jumys istedim, parlamentaralyq baılanystarǵa belsendi túrde qatystym. Jalpy, Parlamenttiń jumysyn jaqsy bilemin, túsinemin. Qazir Parlamenttik Assambleıa aıasyndaǵy birlesken kúsh-jigerimizdiń arqasynda túrki yntymaqtastyǵy jyldan jylǵa nyǵaıyp kele jatyr. Bul – óte jaqsy úderis, sebebi tutas túrki jurtynyń halyqaralyq bedeli men yqpaly da arta túsýde. Eń bastysy, elderimizdiń arasynda ózara jaqyndasýǵa degen talpynys bar. Qazaqstan aldaǵy ýaqytta da túbi bir túrki halyqtarynyń jan-jaqty yntymaqtastyǵyn damyta berýge múddeli”, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
TURKTIME aıasyndaǵy jetistikter jáne ortaq álipbı
Prezıdent Qazaqstannyń Parlamenttik assambleıa usynǵan tyń bastamalardy qoldaıtynyn jáne uıymnyń áleýetin halyqtardyń ortaq múddesine paıdalanýǵa daıyn ekenin málimdedi.
“Qazaqstan – Túrki memleketteri uıymynyń negizin qalaýshylardyń biri. Bul qurylym elderimizdiń ekonomıkalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq damýyna erekshe yqpal etedi dep senemiz. Onyń áleýetin halyqtarymyzdyń ortaq maqsatyna paıdalanǵan jón dep sanaımyz. Byltyr Qazaqstan Túrki memleketteri uıymyna tóraǵalyq etti. "TURKTIME" uranymen biz birqatar mańyzdy jobany júzege asyrdyq. Túrki yqpaldastyǵyn tereńdetýge serpin beretin 100-ge jýyq is-shara uıymdastyrdyq. Astanada V Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndary ótti. Baıraqty báseke Uly dala órkenıetin jer-jahanǵa tanytty. Túrki álipbıiniń ortaq nusqasy bekitildi. Muny tarıhı oqıǵa deýge bolady”, – dedi Memleket basshysy.
Ekonomıkalyq baılanystar men jańa bastamalar
Sondaı-aq Prezıdent Túrki memleketteri uıymy janynan Turaqty ókilder ınstıtýtynyń qurylýyn jáne memleketter arasyndaǵy saýda, energetıka, qarjy, ınvestısıa salalaryndaǵy baılanystyń artyp kele jatqanyn erekshe atap ótti.
“Túrki ınvestısıalyq qory óz qyzmetin tıimdi júrgizip otyr. Osynyń bári – túrki yqpaldastyǵyn bekemdeı túsetin mańyzdy qadamdar. Biz Túrki memleketteri uıymy samıtteriniń qorytyndylaryn joǵary baǵalaımyz. Ýaǵdalastyqtardy sapaly júzege asyrýǵa erekshe mán beremiz. Jaqynda Majarstanda ótken memleket basshylarynyń beıresmı kezdesýi nátıjeli boldy. Qazaqstan osy ıgi úrdisti jalǵastyra berýge qashanda ázir. Bul rette, men kelesi basqosýdy kıeli Túrkistanda ótkizýdi usyndym”, – dedi Memleket basshysy.
Saıası reformalar jáne Ádiletti Qazaqstan
Prezıdent keıingi jyldary Qazaqstanda jan-jaqty júzege asyrylyp jatqan saıası jáne áleýmettik-ekonomıkalyq reformalarǵa da toqtaldy.
“Biz jalpyhalyqtyq referendým arqyly Konstıtýsıaǵa mańyzdy túzetýler engizdik. “Kúshti Prezıdent – yqpaldy Parlament – esep beretin Úkimet” qaǵıdatyna negizdelgen jańa júıege kóshtik. Prezıdent jeti jyldyq merzimge bir ret qana saılanatyn boldy. Parlamenttiń quzyry keńeıdi, Úkimettiń jaýapkershiligi artty. Adam quqyqtaryn qorǵaý júıesi jetile tústi. Konstıtýsıalyq Sot quryldy. Jergilikti bılik túbegeıli jańǵyrtyla bastady. Bıyldan bastap elimizdegi barlyq aýdan ákimderin halyq tikeleı saılaıtyn boldy. Oblystyq jáne aýdandyq máslıhat depýtattarynyń 90 paıyzy bir mandatty okrýgten, ıaǵnı tikeleı daýys berý arqyly saılanýda. Elimizdiń qoǵamdyq-saıası ómirinde mundaı aýqymdy ózgeris buryn-sońdy bolǵan emes”, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sondaı-aq ol Zań men tártip qaǵıdatyna negizdelgen Ádiletti Qazaqstan qurýdy túpki maqsatymyz dep atady.
“Bul tujyrymnyń ajyramas bóligi – Taza Qazaqstan konsepsıasy, ony biz túbegeıli iske asyrýymyz kerek. Taza Qazaqstan degenimiz – tek tazalyq qana emes, bul – halqymyzdyń bolmysyn jańǵyrtý, órkenıetti ustanymdarǵa qaraı bet burý degen sóz. Men halyqpen, ásirese, jastarmen kezdesken kezde olarǵa únemi elimizdiń keleshegi – óskeleń urpaqtyń qolynda dep aıtamyn. Bul – shyndyq, aqıqat. Sondyqtan jastarymyz sanaly, aqyldy, kózi ashyq, uqypty, zaıyrly jáne adal bolýy kerek”, – dedi Prezıdent.
Ekonomıkadaǵy ósim men sıfrlandyrýǵa basymdyq
Prezıdenttiń aıtýynsha, el ekonomıkasynyń damý baǵyty naqty aıqyndalyp, soǵan sáıkes júıeli reformalar qolǵa alynǵan.
“Sonyń arqasynda 2024 jyly elimizdiń jalpy ishki óniminiń kólemi shamamen 290 mıllıard dollarǵa jetti. Bul bir adamnyń basyna shaqqanda 14 myń dollar degen sóz. Biraq aldymyzda turǵan túıtkilder az emes. Olardy oıdaǵydaı sheshý úshin birqatar mańyzdy is-sharalardy qoldaný kerek. Atap aıtqanda: iri ınfraqurylym jobalaryn júzege asyrý, jappaı sıfrlandyrý jáne jasandy ıntellektini damytý, aýyl sharýashylyǵyna jan-jaqty qoldaý kórsetý, kólik-logıstıka salasynyń áleýetin arttyrý boıynsha qazir belsendi jumys júrgizilip jatyr. Bıyl ekonomıkalyq ósim 5 paıyzdan astam bolmaqshy. Osy mindetterdi júzege asyrý úshin túrki memleketterimen tıimdi yntymaqtastyqty nyǵaıtý óte mańyzdy”, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń aıtýynsha, Astanadaǵy alqaly jıyn “TURKTIME: parlamenttik dıplomatıanyń róli” degen taqyrypta ótedi. Memleket basshysy muny tolyqtaı qoldaıtynyn aıtty. Qazirgi syn-qaterge toly almaǵaıyp zamanda ózara yqpaldastyqty nyǵaıtý asa mańyzdy.
“Qazaqstan baýyrlas elder arasyndaǵy parlamentaralyq baılanysqa, ásirese, halyqtyq dıplomatıaǵa erekshe mán beredi. Túrki memleketteriniń Parlamenttik assambleıasy – asa bedeldi halyqaralyq uıym, yntymaqtastyǵymyzdy damytýǵa múmkindik beretin biregeı qurylym dep kúmánsiz aıtýǵa bolady. Sizderdiń Uıym aıasyndaǵy birlesken jumystaryńyzdyń mán-mańyzy óte zor”, – dedi Memleket basshysy.
Jıyndaǵy qorytyndy sózinde Prezıdent bul kezdesý túrki memleketteriniń maqsat-múddesi bir ekenin aıqyn kórsetetinin aıtyp, tatýlyqty saqtaý men nyǵaıtý barshaǵa ortaq mindet ekenin jetkizdi.
“Qazaqstan túrki memleketteriniń parlamenttik dıplomatıasyn barynsha qoldaıdy. Biz bárimiz tatý bolsaq, osy qubylmaly zamandy aman-esen eńseremiz, ekonomıkalarymyzdyń damýyna úlken serpin beremiz, tórt qubylamyz túgel bolmaq. Baýyrymyz bútin, baýyrlastyǵymyz máńgi bolsyn!”, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
